Ο Λευκός Οίκος έχει ελάχιστα να επιδείξει καθώς πλησιάζει η αυτοεπιβαλλόμενη προθεσμία του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για την επίτευξη εμπορικών συμφωνιών με δεκάδες χώρες - σε μόλις τέσσερις ημέρες. Ο Τραμπ είχε καυχηθεί ότι θα έκλεινε γρήγορα δεκάδες συμφωνίες, όμως η κυβέρνησή του ισχυρίζεται πως έχει καταφέρει μόνο τρεις - και τα στοιχεία είναι ασαφή.
Οι εξαγωγές των ΗΠΑ μειώθηκαν τον Μάιο, τον πρώτο πλήρη μήνα μετά την επιβολή των δασμών του. Παρά το γεγονός ότι το χρηματιστήριο σημειώνει νέα υψηλά και τα στοιχεία για την απασχόληση είναι καλύτερα από το αναμενόμενο, το κλίμα μεταξύ των καταναλωτών και των επιχειρήσεων παραμένει απαισιόδοξο.
Τίποτα απ’ αυτά δεν φαίνεται να ενοχλεί τον Τραμπ.
«Μπορούμε να κάνουμε ό,τι θέλουμε», δήλωσε την περασμένη εβδομάδα σχετικά με την προθεσμία της Τρίτης για την επίτευξη συμφωνιών - διαφορετικά, θα ακολουθήσουν σκληροί νέοι δασμοί. «Μπορούμε να την επεκτείνουμε, μπορούμε να την μειώσουμε. Εγώ θα ήθελα να την μειώσουμε».
Αυτή η αμφιθυμία χαρακτηρίζει τους τελευταίους τρεις μήνες διαπραγματεύσεων, καθώς οι παγκόσμιοι ηγέτες έσπευσαν να κλείσουν συμφωνίες για να αποφύγουν δασμούς από 20% έως 50% - ένα είδος εμπορικού αποκλεισμού. Και αυτό αναδεικνύει μια βασική ένταση στη δεύτερη διακυβέρνηση του Τραμπ: η μακροχρόνια προτίμησή του στους δασμούς συγκρούεται με τη φήμη του ως ικανός διαπραγματευτής.
Ξένοι αξιωματούχοι, ειδικοί στο εμπόριο, νομοθέτες και ακόμη και σύμμαχοι του Λευκού Οίκου εκφράζουν μια μηδενιστική άποψη για την προθεσμία του Ιουλίου, αμφισβητώντας αν οποιαδήποτε συμφωνία με τον Τραμπ έχει πραγματική αξία, δεδομένης της συνήθειάς του να χρησιμοποιεί τους δασμούς ως μοχλό πίεσης.
«Ο Τραμπ ξέρει ότι το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της προεδρίας του είναι η συζήτηση για τους δασμούς», είπε άτομο κοντά στον Λευκό Οίκο. «Δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι θα τα παρατήσει τόσο εύκολα. Όλα είναι ψεύτικα. Δεν υπάρχει προθεσμία. Είναι ένα θεατρικό ορόσημο, και εκεί βρισκόμαστε».
Η ανακοίνωση την Τετάρτη για μια προκαταρκτική εμπορική συμφωνία με το Βιετνάμ αποδεικνύει το εξής: ο Τραμπ ανακοίνωσε νέους δασμούς μέσω της Truth Social, ενώ το προσχέδιο της κοινής δήλωσης ΗΠΑ–Βιετνάμ δείχνει ότι η συμφωνία είναι ακόμη υπό διαμόρφωση.
Από την παρουσίαση του σχεδίου για μαζική αύξηση δασμών στις 2 Απριλίου - την οποία ο Λευκός Οίκος αποκάλεσε «Ημέρα Απελευθέρωσης» - ο Τραμπ προσπαθεί να ισορροπήσει: από τη μία προωθεί συμφωνίες, από την άλλη διατηρεί την πίεση των δασμών.
Η κυβέρνησή του παραμένει προσηλωμένη στους δασμούς, διατηρώντας έναν βασικό δασμό 10% σχεδόν σε όλους τους εμπορικούς εταίρους. Έχει επιβάλει και υψηλότερους δασμούς σε ορισμένους τομείς, όπως στα αυτοκίνητα και τα ανταλλακτικά, επικαλούμενος λόγους επαναπατρισμού επιχειρήσεων, εθνικής ασφάλειας και αύξησης εσόδων.
Εν τω μεταξύ, η τριάδα των διαπραγματευτών του - ο Υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ, ο Υπουργός Εμπορίου Χάουαρντ Λάτνικ και ο Εκπρόσωπος Εμπορίου Τζέιμι Γκριρ - έχουν ξεκινήσει έναν αγώνα δρόμου για να κλείσουν συμφωνίες, χωρίς όμως την εξουσία να μειώσουν ουσιαστικά τους νέους δασμούς.
Το αποτέλεσμα είναι μια περίπλοκη διαδικασία χωρίς απτό αποτέλεσμα. Αντιπροσωπείες από διάφορες χώρες έχουν ταξιδέψει επανειλημμένα στην Ουάσινγκτον για διαπραγματεύσεις, αλλά μερικές δεν έχουν καν καταφέρει να εξασφαλίσουν συναντήσεις. Άλλες, παρότι συναντήθηκαν με αξιωματούχους, έφυγαν μπερδεμένες για τις απαιτήσεις των ΗΠΑ και στη συνέχεια είδαν τη χώρα τους να στοχοποιείται από τον Τραμπ στα κοινωνικά δίκτυα.
Καθώς πλησιάζει η προθεσμία της Τρίτης, ο Λευκός Οίκος στέλνει αντικρουόμενα μηνύματα σχετικά με τη σημασία της. Ο Μπέσεντ και ο Διευθυντής του Εθνικού Οικονομικού Συμβουλίου, Κέβιν Χάσετ, αφήνουν να εννοηθεί ότι η προθεσμία θα παραταθεί - ενώ ο ίδιος ο Τραμπ το αποκλείει. «Νομίζω ότι μπορούμε να έχουμε όλα τα εμπορικά ζητήματα λυμένα μέχρι την Εργατική Πρωτομαγιά», είπε ο Μπέσεντ στο Fox Business.
Οι συνεργάτες του Λευκού Οίκου τονίζουν ιδιωτικά ότι ο Τραμπ είναι σοβαρός για την προθεσμία και για την επίτευξη συμφωνιών. Παραδέχονται, όμως, ότι ακόμη κι αν γίνει συμφωνία για εξισορρόπηση του εμπορικού ισοζυγίου, ο πρόεδρος μπορεί αργότερα να επιβάλει δασμούς για άσχετους λόγους - όπως συνέβη με τους δασμούς για τη φαιντανύλη στον Καναδά, το Μεξικό και την Κίνα.
«Το να υποθέσει κανείς ότι το βλέπει σαν παιχνίδι - είναι πρόεδρος των ΗΠΑ. Ξέρει τι διακυβεύεται. Δεν προκαλεί οικονομικό χάος μόνο για τα νούμερα της τηλεθέασης», είπε αξιωματούχος του Λευκού Οίκου.
Ο Ιάπωνας υπουργός Εμπορίου, Ριοσέι Ακαζάουα επισκέφθηκε την Ουάσινγκτον σχεδόν κάθε εβδομάδα τον Ιούνιο. Όμως λίγο μετά την τελευταία του επίσκεψη, ο Τραμπ έγραψε στα κοινωνικά δίκτυα ότι η Ιαπωνία δεν φαίνεται πρόθυμη να κάνει συμφωνία για το ρύζι και απείλησε με δασμούς 35% - υψηλότερους από το 24% που είχε «παγώσει» τον Απρίλιο.
Ο Τραμπ έχει αναφέρει ότι μπορεί να αρχίσει να στέλνει έως και 10 τέτοιες επιστολές την ημέρα, λέγοντας σε χώρες «πόσο θα πρέπει να πληρώσουν για να κάνουν δουλειές με τις ΗΠΑ».
Το σχέδιο θυμίζει την πρώτη φάση των αμοιβαίων δασμών, η οποία είχε «παγώσει» μετά την αντίδραση των επιχειρήσεων και των επενδυτών.
Η Γουέντι Κάτλερ, πρώην διαπραγματεύτρια επί Ομπάμα και νυν αντιπρόεδρος στο Asia Society Policy Institute, δήλωσε πως αναμένει «καταιγίδα» συμφωνιών τις επόμενες ημέρες, αλλά προειδοποίησε: «Όλοι γνωρίζουν πως ακόμη κι αν υπογραφεί συμφωνία, δεν σημαίνει ότι προστατεύεσαι από μελλοντικούς δασμούς».
Εκτός από το Βιετνάμ, ο Λευκός Οίκος λέει ότι είναι κοντά στο να κάνει συμφωνία με την Ινδία. Πολλοί εμπορικοί αξιωματούχοι έχουν έρθει στην Ουάσινγκτον για διαπραγματεύσεις. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, την οποία ο Τραμπ είχε κατηγορήσει ότι καθυστερεί, φαίνεται τώρα πρόθυμη να κάνει παραχωρήσεις.
Ο Μαρκ ΝτιΠλάσιντο, που δούλεψε στο Γραφείο του Αμερικανού Αντιπροσώπου Εμπορίου κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ, είπε ότι πιστεύει πως ο Τραμπ θα χρησιμοποιήσει την απειλή μονομερών δασμών μέχρι την τελευταία στιγμή. Όμως, στο τέλος της ημέρας, ο Τραμπ θέλει να κλείσει συμφωνίες, είπε.
«Νομίζω ότι ο πρόεδρος ελπίζει να καταλήξει σε συμφωνία και να πάρει τις παραχωρήσεις που θέλει από αυτές τις χώρες — και είναι διατεθειμένος να αποχωρήσει ή να παγώσει τις διαπραγματεύσεις για να πετύχει αυτές τις παραχωρήσεις», είπε ο ΝτιΠλάσιντο, που τώρα είναι σύμβουλος πολιτικής στο American Compass, ένα think tank που στηρίζει τον οικονομικό λαϊκισμό. «Αλλά στο τέλος της ημέρας, στις περισσότερες περιπτώσεις, θέλει μια πραγματική συμφωνία. Αν ήταν μόνο τιμωρητικό μέτρο, δεν θα υπήρχε η 90ήμερη παράταση.»
Ωστόσο, οι συμφωνίες που ανακοινώθηκαν μάλλον δεν θα είναι πλήρεις διμερείς εμπορικές συμφωνίες που χρειάζονται έγκριση από το Κογκρέσο. Αντ’ αυτού, η διαδικασία μοιάζει να ακολουθεί το παράδειγμα της πρώτης εμπορικής συμφωνίας που παρουσίασε η κυβέρνηση τον Μάιο με το Ηνωμένο Βασίλειο.
Αντί να συμφωνήσουν σε όλες τις λεπτομέρειες, οι δύο πλευρές συμφώνησαν σε συγκεκριμένους όρους για τις αγορές προϊόντων και τα ποσοστώσεις δασμών και αποφάσισαν να συνεχίσουν τις συζητήσεις για πιο δύσκολα ζητήματα - όπως οι φόροι ψηφιακών υπηρεσιών του Ηνωμένου Βασιλείου και οι γεωργικοί φραγμοί - αργότερα.
«Ακόμα κι αν η συμφωνία έχει ολοκληρωθεί, οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται. Είναι πλαίσια συμφωνιών. Δεν είναι τελικές», είπε ο Έβερετ Αϊσενστάτ, σύμβουλος εμπορίου στον Λευκό Οίκο κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ.
«Το γενικότερο θέμα είναι ότι κινεί τα πράγματα προς την κατεύθυνση που θέλει, δηλαδή για περισσότερη αμοιβαιότητα και υψηλότερους βασικούς δασμούς», πρόσθεσε ο Αϊσενστάτ. «Θα έχει δυσκολίες, αλλά στο τέλος κάνει πρόοδο.»
«Έχεις νίκες. Πάρε τες», είπε ένα άτομο κοντά στον Λευκό Οίκο, δίνοντας συμβουλή προς τον πρόεδρο. «Απλά υποθέτεις ότι δεν τις θέλει επειδή του αρέσει πολύ το παιχνίδι των διαπραγματεύσεων.»
