Οι Δρούζοι (الدروز), είναι μια πολύ ιδιαίτερη εθνο-θρησκευτική μειονότητα που κατοικεί στην ευρύτερη περιοχή του Λεβάντε. Αριθμούν συνολικά περί τα 1,5 εκατομμύρια και είναι κατανεμημένοι κυρίως στη νότια Συρία (περί τις 750 χιλιάδες) στην επαρχία της Σουέιντα (السويداء), στο κεντρικό και νότιο Λίβανο (περί τις 300 χιλιάδες), στο βόρειο Ισραήλ (περί τις 150 χιλιάδες) και στη βορειοδυτική Ιορδανία (περί τις 50 χιλιάδες). Επίσης, διαθέτουν και διασπορά σε ΗΠΑ, Καναδά και Νότια Αμερική (περί τις 250 χιλιάδες).
Οι Δρούζοι έχουν αφετηρία το σιιτικό Ισλάμ. Η θρησκεία τους είναι μονοθεϊστική, αποκρυφιστική, με αναφορές σε αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους (Πλάτων, Αριστοτέλης και Σωκράτης). Ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα από τον Hamza ibn Ali, μαθητή του χαλίφη Al‑Hakim bi‑Amr Allah (“Ο Κυβερνήτης με τη Διαταγή του Θεού”, 985-1021). Μεταξύ των κύριων χαρακτηριστικών της θρησκείας αυτής, είναι η πίστη στη μετενσάρκωση, καθώς και στην ενότητα του Θεού που παρουσιάζεται σε διαφορετικές μορφές. Η τελική ενσάρκωση του Θεού για τους Δρούζους, είναι ο ίδιος ο χαλίφης Al‑Hakim bi‑Amr Allah. Αυτή η ανακήρυξη της Θείας ενσάρκωσης αποτελεί βλασφημία για το Ισλάμ, από το οποίο οι Δρούζοι έχουν πλήρως αποσχισθεί. Αξίζει, δε, να σημειωθεί ότι μπορείς να γεννηθείς Δρούζος αλλά δεν μπορείς να γίνεις (μεταστροφή).
Συγκεκριμένα τώρα, οι Δρούζοι της Συρίας, με βάση την κοσμοθεωρία τους αλλά και τον κοινό εχθρό που δεν είναι άλλος από τους ισλαμιστές, διατηρούν πολύ καλές σχέσεις με τους χριστιανούς, και στη νότια Συρία υπάρχουν και μεικτές κοινότητες. Το ένστικτο επιβίωσης τους ώθησε να έχουν – συν τω χρόνω – σχετικά καλές σχέσεις με τους αλαουίτες (υποστηρικτές του Ασαντ), ενώ εχθρό θεωρούν το σουνιτικό Ισλάμ (καθεστώς Αλ Σαραα). Άλλωστε έχουν υποστεί σφαγές από τον ISIS το 2018. Όσον αφορά τους Κούρδους, δεν υπάρχουν ουσιαστικές σχέσεις μεταξύ τους, παρά το γεγονός ότι έχουν κοινά συμφέροντα (κοσμικό κράτος, πολυπολιτισμικότητα, κλπ), κυρίως λόγω μεγάλης γεωγραφικής απόστασης των δύο κοινοτήτων. Παράλληλα, για λόγους αυτοπροστασίας, διατηρούν ισχυρή πολιτοφυλακή με κέντρο την Σουέιντα.
Αντιθέτως, στο Ισραήλ, οι περίπου 150 χιλιάδες Δρούζοι είναι πλήρως ενταγμένοι στις δομές του κράτους, υπηρετούν στις Ένοπλες Δυνάμεις (IDF), και μάλιστα έχουν αναλάβει και υψηλά πολιτικά και στρατιωτικά αξιώματα. Έως το 2015, δε, συγκροτούσαν το Herev Battalion (‘Τάγμα του Ξίφους’) την μοναδική εθνοτικά διαφοροποιημένη μονάδα του IDF, που αποτελούσε και απόδειξη αφοσίωσης της συγκεκριμένης μειονότητας στο κράτος του Ισραήλ. Η κατάργηση της μονάδας έγινε στο πλαίσιο πλήρους ενσωμάτωσης και άρσης οιασδήποτε μορφής διακρίσεως για όλους τους ισραηλινούς πολίτες.
Όσον αφορά τις πολύνεκρες συγκρούσεις των τελευταίων εβδομάδων μεταξύ Βεδουίνων (Άραβες σουνίτες) με τη συνδρομή των κυβερνητικών δυνάμεων του Αλ Σαραα και Δρούζων, στην ευρύτερη περιοχή της Σουέιντα και της Ντάρα στη νότια Συρία, με θύματα άμαχο – ως επί τω πλείστων - πληθυσμό Δρούζων, αυτές οφείλονται σε ξεκαθάρισμα παλαιών λογαριασμών: Ήδη από το 2011, όταν χάθηκε ο έλεγχος της επαρχίας από τις συριακές δυνάμεις του Ασαντ, έχθρα αιώνων που εδράζεται τόσο σε θρησκευτικές διαφορές, όσο και στην εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, ήρθε στην επιφάνεια. Αν σε αυτά προσθέσουμε και τη δράση ανεξάρτητων ληστρικών συμμοριών, που συντάσσονται κατά περίπτωση με τους Βεδουίνους ή τους Δρούζους, έχουμε ένα εκρηκτικό μείγμα, αποτέλεσμα του οποίου είναι η πρόσφατη ανάφλεξη.
Οι Βεδουίνοι θεωρούν ότι αυτή είναι η ευκαιρία, με τη συνδρομή των - φίλιων προς αυτούς - κυβερνητικών δυνάμεων, να τελειώνουν μια και καλή με την μειονότητα των Δρούζων στην περιοχή.
Προφανώς, όμως, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Αν παρατηρήσουμε τη γεωγραφική κατανομή των Δρούζων στην ευρύτερη περιοχή του Λεβάντε, αυτοί αποτελούν ένα φυσικό ανάχωμα, μία buffer zone, για το κράτος του Ισραήλ. Πέραν των Δρούζων ισραηλινών πολιτών που κατοικούν στο βόρειο τμήμα του κράτους, καθώς και στα υψίπεδα του Γκολάν, οι Δρούζοι του Λιβάνου καλύπτουν το νότιο τμήμα αυτής της χώρας, περιοχή που κατά το παρελθόν απετέλεσε το βασικό πεδίο δράσης της Hezbollah, και ορμητήριο για τις επιθέσεις κατά του Ισραήλ.
Όσον αφορά τους Δρούζους της Συρίας, ο αφανισμός τους, προφανής στόχος του νέου καθεστώτος, δημιουργεί σοβαρά προβλήματα ασφαλείας στο Ισραήλ, μια και η περιοχή θα ελέγχεται πλήρως από πληθυσμούς εχθρικά διακείμενους.
Συνεπώς η στήριξη των Δρούζων από το κράτος του Ισραήλ, είναι υπόθεση εθνικής ασφάλειας. Για το λόγο αυτό δεν δίστασε να πλήξει με αεροπορικές επιδρομές, θέσεις των συριακών κυβερνητικών δυνάμεων, καθώς επίσης και κυβερνητικές εγκαταστάσεις μέσα στην ίδια τη Δαμασκό, ανοίγοντας ένα ακόμα μέτωπο επιχειρήσεων και στέλνοντας το μήνυμα ότι η ασφάλεια των Δρούζων είναι κόκκινη γραμμή για το Ισραήλ.
Άλλωστε, αυτές οι επιθέσεις ανάγκασαν σε αναδίπλωση το συριακό καθεστώς που εγκατέλειψε την Σουέιντα και σταμάτησε την ανεξέλεγκτη δράση των Βεδουίνων, αναγκάζοντας τους να συμφωνήσουν σε μία πολύ εύθραυστη, ασφαλώς, εκεχειρία.
Το συριακό καθεστώς του Αλ Σαραα μπορεί να αισθάνεται ισχυρό, ώστε να προσπαθεί να ‘συνεννοηθεί’ με τις πολλές και διαφορετικές μειονότητες, εντάσσοντας τις στη νέα (σουνιτικη) τάξη πραγμάτων, με οποιοδήποτε δόκιμο ή αδόκιμο τρόπο, όμως φάνηκε ξεκάθαρα ότι η παραβίαση των κόκκινων γραμμών του Ισραήλ, που αποτελεί τον απόλυτο κυρίαρχο πλέον στη Μέση Ανατολή, δεν μπορεί να γίνει ανεκτή και, φυσικά, ο Αλ Σαραα δεν μπορεί να βασίζεται στη συνδρομή της Τουρκίας, η οποία δεν είναι σε θέση (πολιτικά και επιχειρησιακά) να έρθει σε απευθείας σύγκρουση με το Ισραήλ, ειδικά για μια υπόθεση όπως αυτή της μειονότητας των Δρούζων.
Η αναμενόμενη αναδίπλωση του Αλ Σαραα εκτός από επιβεβλημένη, πιθανόν να είναι και υπαρξιακή, μια και η συνέχιση της προσπάθειας αντιμετώπισης των μειονοτήτων με κατασταλτικό τρόπο, μπορεί να αποδειχθεί μοιραία για την επιβίωση του ιδίου και του καθεστώτος του.
*Ο Στάθης Κυριακίδης, Υποναύαρχος (εα), Στρατηγικός Αναλυτής και Μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Strategy International.
