Από τον περασμένο Απρίλιο είχε επισημανθεί ότι πληθαίνουν οι πιέσεις προς την Ουκρανία για «παραχώρηση εδαφών», ώστε να τερματιστεί ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας. Το σενάριο αυτό, που εγκυμονεί ακόμη και τον κίνδυνο μιας «φινλανδοποίησης», παραπέμπει στη Συνθήκη της Μόσχας το 1940, όταν η Φινλανδία αναγκάστηκε να παραχωρήσει το 11% των εδαφών της για να διατηρήσει την ανεξαρτησία της έναντι της Σοβιετικής Ένωσης.
Η πρώτη αποτίμηση της συνόδου για την Ουκρανία στην Ουάσινγκτον δεν αναιρεί, αλλά μάλλον ενισχύει αυτή την εντύπωση. Αν και θα ήταν υπερβολή να υιοθετηθεί η εκτίμηση του Spiegel Online ότι ο Τραμπ κινήθηκε «ως διαπραγματευτής του Πούτιν», είναι σαφές ότι ο Ρώσος πρόεδρος δεν βγήκε χαμένος από τις διαβουλεύσεις. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο Τραμπ, σε δηλώσεις του στο Fox News μετά τη σύνοδο, κάλεσε τον Ζελένσκι «να δείξει και αυτός κάποια ευελιξία».
Ο Γερμανός καγκελάριος Μερτς υπενθύμισε στην πλατφόρμα X ότι «δεν επιτρέπεται να επιβληθεί εκχώρηση εδαφών στην Ουκρανία». Το διεθνές δίκαιο πράγματι το απαγορεύει. Τι συμβαίνει όμως εάν η εκχώρηση αποφασιστεί οικειοθελώς από το ίδιο το Κίεβο, υπό το βάρος εξελίξεων ή γεωπολιτικών υπολογισμών; Δεν είναι η πρώτη φορά που έχει τεθεί παρόμοιο ζήτημα: το 2018 η Σερβία είχε προτείνει ανταλλαγή εδαφών με το Κόσοβο, σχέδιο που δεν υλοποιήθηκε λόγω φόβων για αναβίωση αναθεωρητισμού στα Βαλκάνια.
Καθοριστικό ρόλο στις συζητήσεις της Ουάσινγκτον κατέλαβαν οι «εγγυήσεις ασφαλείας». Για τον Ζελένσκι θα ήταν το ισχυρότερο διαπραγματευτικό χαρτί σε περίπτωση που αναγκαστεί σε παραχωρήσεις, καθώς θα του επέτρεπε να υποστηρίξει ότι εξασφάλισε ουσιαστική προστασία της χώρας του.
Ωστόσο, η ιστορία δημιουργεί σκεπτικισμό. Η Συνθήκη της Βουδαπέστης του 1994 προέβλεπε «εγγυήσεις ασφαλείας» από ΗΠΑ, Βρετανία και… Ρωσία, με αντάλλαγμα την αποπυρηνικοποίηση της Ουκρανίας. Οι εξελίξεις από το 2014 και μετά αποδεικνύουν πόσο επισφαλείς αποδείχθηκαν αυτές οι δεσμεύσεις.
Το ερώτημα είναι τι μορφή θα πάρουν οι νέες εγγυήσεις. Μια διεθνής στρατιωτική δύναμη ίσως αποτελέσει τη μόνη χειροπιαστή ασπίδα, εάν δεν υπάρξει ρήτρα συλλογικής άμυνας τύπου άρθρου 5 του ΝΑΤΟ.
Πηγή: DW
