Συνέντευξη στον Βασίλη Γεώργα
Την άποψη ότι η ολοκλήρωση της αξιολόγησης δεν θα είναι αρκετή, παρά μόνο για να γίνει ένα μικρό πρώτο βήμα προς την ανάκαμψη της οικονομίας εκφράζει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, Ανδρέας Ανδρεάδης, μιλώντας στο Liberal.
Θεωρεί ότι η επιτυχία του ελληνικού προγράμματος θα κριθεί από τη δυνατότητα της χώρας να προσελκύσει επενδύσεις και αναρωτιέται αν η κυβέρνηση είναι πρόθυμη να δημιουργήσει φιλο-επενδυτικό και φιλο-επιχειρηματικό κλίμα. Θεωρεί επίσης τον δημοσιονομικό κόφτη «απόλυτα θετικό μέτρο για την οικονομία», υποστηρίζει ότι δεν απαιτούνται αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο των εργασιακών, ενώ ζητά από την κυβέρνηση να ακολουθήσει το παράδειγμα των Γάλλων για να λύσει τα προβλήματα με τους πρόσφυγες σε Πειραιά και Ειδομένη.
Συνέντευξη στον Βασίλη Γεώργα
Αντί για μπάνια, θα κάνουμε βουτιά στους φόρους φέτος το καλοκαίρι; Μπορεί η οικονομία σε αυτό το κομβικό σημείο που βρίσκεται να ανακάμψει με τόσες μεγάλες δόσεις πρόσθετης φορολογίας και να πετύχει τους στόχους των πρωτογενών πλεονασμάτων ή το πρόγραμμα απειλείται με εκτροχιασμό;
Νομίζω ότι θα είναι συνολικά πολύ δύσκολο να μπορέσει η οικονομία να δώσει τα θετικά πρόσημα τα οποία προβλέπονται στην τριετία, στο δεύτερο εξάμηνο του 2016, αλλά και το +2,7% του 2017 και το 3,5% το 2018, με τη φορολογία η οποία έχει μπει. Αυτό το θεωρώ μια εξίσωση η οποία ουσιαστικά είναι αδύνατη και αν σε αυτό ο τουρισμός δεν συμβάλει με ένα θετικό πρόσημο τουλάχιστον 10% επιπλέον στα έσοδα, το οποίο δεν θα είναι καθόλου εύκολο να επιτευχθεί με την υπερφορολόγηση που υπάρχει εκεί αλλά και με την απώλεια επενδύσεων που είχαμε το 2015, τότε είναι βέβαιο για μένα απόλυτα ότι δεν μπορούν να επιτευχθούν οι στόχοι του τριετούς προγράμματος.
Τι πιστεύετε ότι πρέπει να περιμένουν οι πολίτες και οι επιχειρήσεις από την επόμενη ημέρα της διαφαινόμενης αξιολόγησης; Συμμερίζεστε την αισιοδοξία που επιχειρεί να καλλιεργήσει η κυβέρνηση ότι η χώρα γυρίζει σελίδα;
Είναι πολύ συμπιεσμένη η οικονομία και πιστεύω ότι εφόσον κλείσει η αξιολόγηση και πέσουν χρήματα στην αγορά, στον βαθμό που προέβλεψε ο πρωθυπουργός, ο οποίος στη Γενική Συνέλευση του ΣΕΤΕ μίλησε για 10 δισ. ευρώ, ναι πιστεύω ότι μπορεί να γίνει ένα πρώτο βήμα το οποίο να δώσει κάποιο θετικό πρόσημο. Το θέμα είναι εάν καταφέρει η χώρα να προσελκύσει τις αναγκαίες επενδύσεις για να μπορέσει να προχωρήσει η ανάπτυξη με ρυθμούς όπως προβλέπει το πρόγραμμα. Εκεί βλέπω σοβαρά προβλήματα τα οποία έχουν να κάνουν με το επενδυτικό κλίμα το οποίο θα δημιουργηθεί, αλλά διαβάζοντας και τον επενδυτικό νόμο για τον οποίο στείλαμε τις παρατηρήσεις μας βλέπω ότι έχει σοβαρές αδυναμίες στο να προσελκύσει τις αναγκαίες επενδύσεις. Βραχυπρόθεσμα λοιπόν μπορεί να δούμε μια άνοδο, διότι είναι πολύ συμπιεσμένο το ελατήριο, η οποία όμως δεν είναι διατηρήσιμη και δεν μπορούμε να περιμένουμε να αυξηθεί, αν δεν δούμε το επενδυτικό κλίμα να βελτιώνεται.
Τι μηνύματα λαμβάνετε από τους διεθνείς παίκτες και επενδυτές για τη λύση που επιχειρείται να δοθεί για το χρέος; Είναι ικανή να καθησυχάσει τους επενδυτές και να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη;
Κοιτάξτε, συνολικά η λογική του «κόφτη» και εν συνεχεία η αντιμετώπιση του χρέους σίγουρα δημιουργεί ένα καλύτερο κλίμα. Βλέπω ως πρώτο σημαντικό και θετικό βήμα ότι κλείνουμε τη συμφωνία και ότι υπάρχει ένα φρένο σε μελλοντικά «παρατράγουδα» που έχουμε δει να συμβαίνουν επί δεκαετίες στα δημοσιονομικά, αλλά από την άλλη νομίζω πως δεν αρκεί αυτό από μόνο του για να μπουν χρήματα στην οικονομία. Απαιτούνται και άλλα κομμάτια του παζλ τα οποία ακόμη δεν τα έχουμε δει. Το βασικό αυτήν τη στιγμή είναι να κλείσει η αξιολόγηση, να επανέλθει η αποδοχή των ελληνικών ομολόγων από την ΕΚΤ ώστε οι ελληνικές τράπεζες να μπορέσουν να δανειστούν με φτηνότερο κόστος και να δώσουν χρήμα στην οικονομία. Το δεύτερο βήμα είναι να αρχίσει πλέον η κυβέρνηση να σκέφτεται και να ενεργεί με φιλικό τρόπο με τις επιχειρήσεις και τις επενδύσεις.
Το θέμα του κόφτη το αντιμετωπίζετε θετικά; Και ρωτώ επειδή μαθαίνουμε ότι θα περικόπτει δαπάνες και από το μέτωπο των επενδύσεων και δεν ξέρω κατά πόσο θα μπορούσε να συμβάλει θετικά στην ανάγκη κινητοποίησης επενδύσεων;
Είναι απολύτως θετική η δημιουργία του μηχανισμού δημοσιονομικών περικοπών και ταξινόμησης των δαπανών. Προφανώς το μείγμα το οποίο θα αποφασιστεί αν ξεφύγουμε είναι θέμα το οποίο θα πρέπει η κυβέρνηση να σκεφτεί και να αποφασίσει. Είναι προφανές πως αν επιχειρήσεις να κόψεις δαπάνες που αφορούν στην προσέλκυση επενδύσεων ή να ψαλιδίσεις φοροαπαλλαγές οι οποίες ουσιαστικά κατά κάποιο τρόπο επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό, θα κάνεις ζημιά στην ανάπτυξη. Εάν γίνουν περικοπές στα κονδύλια των δημοσίων επενδύσεων, θα είναι σαν να κυνηγάμε την ουρά μας, γιατί δεν θα υπάρξει ανάπτυξη και συνεπώς οι ανάγκες για νέες περικοπές θα είναι μεγαλύτερες. Καταλαβαίνουμε πολύ καλά ότι το μέλλον θα κριθεί από το πόσο φιλο-επιχειρηματικό και πόσο φιλο-επενδυτικό θα είναι το κλίμα και η πολιτική που θα ακολουθήσει η κυβέρνηση. Είναι προφανές το τι πρέπει να γίνει. Το θέμα είναι θα το κάνει;
Μιλήσατε πριν για τον νέο αναπτυξιακό νόμο. Είναι ένα εργαλείο που μπορεί να δώσει ώθηση;
Ο νέος επενδυτικός νόμος χρήζει σημαντικών αλλαγών. Έχει πολλά σημεία που δυσκολεύουν αντί να ενθαρρύνουν τις επενδύσεις, θαρρείς και πέφτουν βροχή τα αιτήματα των επενδυτών. Κάνουμε λ.χ. τον Χάρτη Περιφερειακών Ενισχύσεων ακόμη πιο αυστηρό. Αυτήν τη στιγμή η κυβέρνηση έπρεπε ήδη να συζητά με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις αρχές Ανταγωνισμού για την αναπροσαρμογή των ποσοστών και των κινήτρων των περιφερειακών προγραμμάτων ώστε να συνυπολογιστεί η πτώση 25% του ΑΕΠ από το 2008 μέχρι σήμερα. Είναι ένα από αυτά που πρέπει να γίνει άμεσα, αν θέλουμε να κάνουμε ένα περιβάλλον φιλικότερο στις επενδύσεις.
Καταγράφονται όμως κάποιες επιμέρους επενδυτικές κινήσεις, όπως στα περιφερειακά αεροδρόμια.
Η αξιοποίηση των περιφερειακών αεροδρομίων θα βοηθήσει πάρα πολύ τα επόμενα χρόνια στη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών και στην προσέλκυση και άλλων αεροπορικών εταιρειών, πράγμα το οποίο αποτελεί κλειδί. Το Καστέλι από την άλλη, το οποίο εδώ και 20 χρόνια συζητείται και για το οποίο ακόμη ούτε καν ο διαγωνισμός δεν έχει προχωρήσει, δεν αφήνει τον τουρισμό της Κρήτης να εξελιχθεί παραπάνω. Η υπόθεση της Αφάντου, η μεγάλη επένδυση στο Κάβο Σίδερο στην Κρήτη και πολλές άλλες είναι εκκρεμότητες που μας πάνε πίσω. Αυτή η χώρα δεν μπορεί να προχωρήσει, αν δεν γίνονται 3 δισεκατομμύρια επενδύσεις τον χρόνο στον τουρισμό. Πέρυσι είχαμε μόνο 400 εκατ. ευρώ. Πώς θα δίνει ο τουρισμός 10% τον χρόνο, όταν γίνεται μόλις το 10 - 20% των αναγκαίων επενδύσεων; Φτάνει κάποια στιγμή που οι υποδομές που έχεις εξαντλούνται ή η ποιότητα δεν είναι αυτή που απαιτείται. Τρία δισ. το χρόνο απαιτούνται για να μπορέσουμε να πάμε στα 18 - 19 δισ. ευρώ το 2021, από τα 14,2 δισ. ευρώ που βρισκόμαστε. Άρα το κλειδί είναι οι επενδύσεις.
Ο τουρισμός αποτελεί ένα πολύ μεγάλο μέγεθος του ΑΕΠ. Τι ρόλο θα παίξει φέτος στην προσπάθεια ανάκαμψης; Ποια εικόνα έχετε σχηματίσει για τη φετινή χρονιά και τι μπορεί να πάει άσχημα;
Η αρχική εκτίμηση που είχαμε ήταν για 1,5 εκατομμύριο επιπλέον αφίξεις στα 25 εκατομμύρια, και η κρουαζιέρα να διαμορφωθεί στα 2,5 εκατ., ήτοι να φτάσουμε σε ένα σύνολο 27,5 εκατομμυρίων αφίξεων. Αυτό αν το πετύχουμε σημαίνει 800 εκατ. ευρώ επιπλέον έσοδα και σε συνδυασμό με τον πολλαπλασιαστή, συνεπάγεται αύξηση μεταξύ μίας έως μιάμιση μονάδας του ΑΕΠ και 50.000 νέες θέσεις απασχόλησης. Θα είναι κλειδί για να γυρίσει η χώρα σε θετικό ρυθμό από το τρίτο τρίμηνο του 2016 και μετά. Βέβαια αυτοί οι αριθμοί έχουν γίνει πιο δύσκολοι πλέον. Ανησυχούμε και υποστηρίζουμε ότι βρισκόμαστε στην κόψη του ξυραφιού, πρώτον γιατί η φορολογία αυξήθηκε παραπάνω από τα μέγιστα με την αύξηση και του ΦΠΑ στο 24%, αλλά κάνοντας και άλλες επιβαρύνσεις, όπως στα καύσιμα, στον καφέ κ.α. Ευτυχώς το τέλος διανυκτέρευσης φαίνεται κατά κάποιο τρόπο να πηγαίνει στις καλένδες εφόσον μετατέθηκε για το 2018. Σε κάθε περίπτωση αν προσθέσουμε το προσφυγικό, τα γεγονότα που είχαμε στις Βρυξέλλες και μια σειρά άλλων παραγόντων, τα πράγματα γίνονται δύσκολα. Είναι και το θέμα με τις βίζες από τη Ρωσία, όπου ενώ εμείς περιμέναμε 800.000 - 850.000 Ρώσους τουρίστες, με τα έως τώρα δεδομένα των 2.000 βίζες την ημέρα δεν πρόκειται να πιάσουμε ούτε στα περσινά επίπεδα των 550.000. Άρα έχουμε μια σειρά ζητημάτων τα οποία μας προβληματίζουν αν θα πετύχουμε τους στόχους αυτούς. Από την άλλη υπάρχει μια μεγάλη ζήτηση της τελευταίας στιγμής από την αγορά της Γερμανίας, η οποία αυτήν την περίοδο είναι 11% κάτω από πέρυσι για όλο τον κόσμο. Επομένως υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός Γερμανών οι οποίοι δεν έχουν αποφασίσει αν και πού θα πάνε διακοπές. Άρα περιμένουμε ένα μεγάλο κύμα της τελευταίας στιγμής το οποίο ευελπιστώ ότι θα σώσει την παρτίδα. Ο οδικός τουρισμός στο πρώτο τρίμηνο είναι πτωτικός 11% λόγω των αγροτικών κινητοποιήσεων και του προσφυγικού, αλλά θέλω να πιστεύω ότι θα ανακάμψει σε ένα βαθμό και η εκτίμηση είναι πως θα δώσει 700.000 με 800.000 επιπλέον αφίξεις.
Πριν ακόμη καταλήξουμε στην πρώτη αξιολόγηση, ετοιμάζεται η δεύτερη για τον Οκτώβριο, όπου τότε αναμένεται να ανοίξουν και καυτοί φάκελοι, όπως το θέμα των αλλαγών στις εργασιακές σχέσεις. Ποια είναι η θέση σας; Θεωρείται ότι πρέπει να τεθεί θέμα σε αυτήν τη συγκυρία απελευθέρωσης των ομαδικών απολύσεων;
Ο τουρισμός, και το έχω πει πολλές φορές ως κοινωνικός εταίρος, δεν έχει τέτοια θέματα. Άποψή μας είναι ότι δεν χρειάζεται καμία άλλη ρύθμιση στα εργασιακά, το θέμα των ομαδικών απολύσεων δεν αφορά τον τουρισμό και δεν τον επηρεάζει, άρα δεν είναι ένα θέμα το οποίο τίθεται για εμάς. Οι αμοιβές των εργαζόμενων στον τουρισμό καλύπτονται στην πλειονότητά τους από κλαδικές συμβάσεις με 751 ευρώ, γιατί υπάρχει και η εν ισχύι κλαδική σύμβαση των ξενοδοχείων, αλλά και οι άλλες συμβάσεις σε μεγάλο βαθμό πάνε με την κλαδική. Υπάρχουν σαφώς και κάποιες συμβάσεις που πάνε με τον κατώτατο, αλλά είναι συγκριτικά λίγες. Επομένως όλα αυτά τα θέματα δεν είναι θέματα που επηρεάζουν τον τουρισμό ουσιαστικά.
Το προσφυγικό εξακολουθεί να αποτελεί ένα σοβαρό πολιτικό και κοινωνικό πρόβλημα για την Ελλάδα και η συμφωνία με την Τουρκία κρέμεται από μια κλωστή; Ποια είναι η άποψή σας για τον τρόπο που η κυβέρνηση και η Ε.Ε χειρίζονται το θέμα;
Νομίζω ότι η συμφωνία με την Τουρκία είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Εξάλλου έχει αποδείξει την αποτελεσματικότητά της μέχρι σήμερα, με τις ροές να έχουν ουσιαστικά μηδενιστεί. Δεν πιστεύω ότι ο Ερντογάν και η Τουρκία θα ρισκάρουν μια ρήξη ξαναστέλνοντας πρόσφυγες στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Νομίζω ότι θα επιχειρηθεί μια συμβιβαστική λύση. Χρησιμοποιεί αυτό το μοχλό πίεσης για να πάρει την ελεύθερη βίζα των Τούρκων πολιτών, η οποία σημειώνω θα είναι πάρα πολύ θετική για τον ελληνικό τουρισμό όσον αφορά στην εισροή Τούρκων επισκεπτών. Συνεπώς δεν πιστεύω πως η Τουρκία θα τα σπάσει με την Ευρώπη. Από την άλλη το λάθος που γίνεται στη διαχείριση από την ελληνική πλευρά είναι ότι δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το θέμα της Ειδομένης, του Πειραιά και το κλείσιμο της γραμμής του τραίνου, τα οποία είναι και εκείνα που δίνουν αυτήν τη στιγμή την πολύ αρνητική εικόνα σε κάποιον που δεν γνωρίζει, ότι δηλαδή όλη η Ελλάδα έχει κατακλυστεί από πρόσφυγες. Αυτό φυσικά είναι απολύτως ανακριβές. Αυτό όμως επί πολλές εβδομάδες δεν αντιμετωπίζεται με τον σωστό τρόπο. Πρώτον αφήσαμε να δημιουργηθεί το πρόβλημα και στη συνέχεια δεν μπορούμε να το λύσουμε.
Τι μπορεί να κάνει κατά τη γνώμη σας σε αυτήν τη συγκυρία η ελληνική κυβέρνηση για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Πρέπει να καταφύγει σε «δραστικές» λύσεις με κόστος;
Οι Γάλλοι μπήκαν στο Καλαί, είχαν 4.000 - 5.000 άτομα και σε μια ημέρα τους μετακίνησαν όλους. Αυτά τα πράγματα δεν μπορεί ένα κράτος να τα αφήνει. Δεν είναι φυσικά θέμα βίας. Είναι πρώτον θέμα υποδομών και από τη στιγμή που αυτές πλέον υφίστανται, δεν υπάρχει κανένα επιχείρημα από τους πρόσφυγες να μην μετακινηθούν σε ένα καλύτερο και ασφαλέστερο περιβάλλον από αυτό στο οποίο βρίσκονται σήμερα. Η Ελλάδα πρέπει να λύσει το θέμα ακριβώς όπως το έλυσε και η Γαλλία.
