Την άποψη ότι το 2016 έχει όλα τα εχέγγυα να είναι μια χρονιά όπου η ελληνική χρηματιστηριακή αγορά θα μπορέσει να διαδραματίσει εποικοδομητικό ρόλο στην προσπάθεια επανεκκίνησης της ελληνικής οικονομίας εκφράζει σε συνέντευξή του στο liberal.gr ο πρόεδρος του Χρηματιστηρίου Αθηνών και διευθύνων σύμβουλος του ομίλου ΕΧΑΕ, κ. Σωκράτης Λαζαρίδης.
«Συγκλίνουν όλες οι απαραίτητες συνθήκες για μια ουσιαστική χρονιά για την αγορά», επισημαίνει, καθώς υπάρχουν ανάγκες χρηματοδότησης, αυξημένη διεθνής ρευστότητα που αναζητά ευκαιρίες, ευρωπαϊκή αποδοχή για τη χρηματοδότηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜμΕ) μέσω των χρηματιστηρίων, αλλά και ανακεφαλαιοποιημένες τράπεζες. Ο κ. Λαζαρίδης δίνει έμφαση στον καθοριστικό ρόλο των τραπεζών, καθώς παραδοσιακά αποτελούν την ατμομηχανή της αγοράς, ενώ «κανένα χρηματιστήριο στον κόσμο δεν μπορεί να επιτελέσει αξιοπρεπώς τον ρόλο του χωρίς ενεργή δραστηριότητα στην επενδυτική τραπεζική».
Επίσης αναφέρεται στην εμφατική «απουσία» της ελληνικής ναυτιλίας από το Χ.Α., αναγνωρίζοντας ότι στο παρελθόν υπήρξαν λάθη και παραλήψεις, καθώς «δεν τολμήσαμε να απελευθερώσουμε το θεσμικό πλαίσιο», μιλά για νέες εισαγωγές, καθώς και για τη φυγή ισχυρών εταιρειών που – διεθνώς – «δεν είναι ταμπού». Επίσης σχολιάζει και τις γενικότερες δομικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας των κεφαλαιαγορών διεθνώς, με την υπερσυγκέντρωση σε μεγάλα σχήματα, αναφερόμενος και στη «θέση» του Χ.Α. στο διεθνές περιβάλλον.
Συνέντευξη στον Απόστολο Σκουμπούρη
Μετά την ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, κάποιοι μιλάνε για ευκαιρία επανεκκίνησης της ελληνικής οικονομίας, κάτι που θα επηρεάσει και το Χ.Α., το οποίο έχει πληρώσει υπέρμετρα το... μάρμαρο της τραπεζικής εξάρτησης. Πόσο συμμερίζεστε αυτήν την άποψη;
Νομίζω πως υπάρχει συναίνεση στο ότι το κυριότερο ζητούμενο αυτήν την περίοδο οφείλει να είναι η επανεκκίνηση της οικονομίας και αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς υγιείς τράπεζες. Πράγματι υπάρχει σημαντική εξάρτηση της χρηματιστηριακής αγοράς από τον τραπεζικό κλάδο όχι μόνο γιατί παραδοσιακά οι τράπεζες ήταν και παραμένουν η ατμομηχανή της αγοράς, αλλά και γιατί κανένα χρηματιστήριο στον κόσμο χωρίς ενεργή δραστηριότητα στην επενδυτική τραπεζική δεν μπορεί να επιτελέσει αξιοπρεπώς τον ρόλο του για την άντληση και διοχέτευση κεφαλαίων στις επιχειρήσεις. Σε ό,τι αφορά στο… «μάρμαρο», θα πρέπει να επισημάνω ότι η κεφαλαιοποίηση στις μη τραπεζικές μετοχές παραμένει στα ίδια επίπεδα φέτος, ενώ δείκτες όπως αυτός των Θεμελιωδών Μεγεθών και ο Mid Cap έχουν παρουσιάσει άνοδο 14,73% και 5,28%, αντίστοιχα. Αυτό υποδηλώνει ότι υπήρχαν μετοχές με σημαντική απόδοση, παρά τη γενική αίσθηση ότι η αγορά οπισθοχώρησε.
Πόσο σίγουροι μπορούμε να είμαστε ότι δε θα υπάρξει και 4η και 5η και 6η διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης, άρα ένας διαρκής φαύλος κύκλος;
Στο πλαίσιο της υπερβολής που χαρακτηρίζει με τις σημερινές συνθήκες την ερώτησή σας, θα έλεγα ότι είναι πιο πιθανό να έχουμε επιστροφή κεφαλαίου από τις τράπεζες, παρά επιπλέον ανακεφαλαιοποιήσεις.
Το 2015 ήταν ένα έτος που –μετά από 10ετίες– έφερε (όχι με δική σας ευθύνη ασφαλώς) το κλείσιμο του χρηματιστηρίου για πέντε εβδομάδες και «κληρονομιά» capital controls για επιπλέον τέσσερις μήνες! Τι κρατάτε; Τι αφήνεται πίσω;
Για εμάς ως Όμιλο που είμαστε λειτουργοί της αγοράς, το κλείσιμο του Χρηματιστηρίου και τα capital controls ήταν ένα ακόμη ακραίο σενάριο που χρειαζόταν άμεση και ουσιαστική διαχείριση. Το ζητούμενο ήταν η εξασφάλιση του διακανονισμού των εκκρεμών συναλλαγών, η διαχείριση των λήξεων των προϊόντων σύμφωνα με τους κανονισμούς και όχι με τις απαιτήσεις των συμμετεχόντων και η κάλυψη των όποιων δίκαιων αιτημάτων απεγκλωβισμού των αχρησιμοποίητων εγγυήσεων από τους διαμεσολαβητές, εντός και εκτός Ελλάδος. Η χρηματιστηριακή κοινότητα επέδειξε ταχύτατα αντανακλαστικά και εντυπωσιακή συσπείρωση στη διαχείριση αυτής της κατάστασης. Η επαγγελματική συμπεριφορά του συνόλου των εμπλεκομένων στην αντιμετώπιση κάθε λεπτομέρειας– που δεν χρίζει αναφοράς– στις μεταβατικές καταστάσεις συμβάλλει στην ταχύτητα της αποκατάστασης της ομαλότητας και πιστεύω ότι αυτό φαίνεται από την εμπιστοσύνη των επενδυτών κατά την πορεία της ομαλοποίησης των περιορισμών της αγοράς.
Ποια είναι η εκτίμησή σας για το 2016; Μπορεί να είναι ένα καλό έτος για το Χ.Α.;
Το 2016 κλείνουμε 140 χρόνια λειτουργίας. Όλα αυτά τα χρόνια λειτουργίας μας, μια καλή χρονιά ορίζεται ως κάθε χρονιά όπου η αγορά συμβάλλει στην ανάπτυξη της οικονομίας και επιβεβαιώνει τη χρησιμότητά της στην τοπική επιχειρηματικότητα. Η αγορά επιβεβαιώνει την πραγματική της αξία, όταν η σχέση των επιχειρήσεων με τους επενδυτές είναι διαρκής και επωφελής και για τους δύο. Οι συντελεστές αυτής της αγοράς προς αυτήν την κατεύθυνση πρέπει να εργαζόμαστε. Φαίνεται ότι για το 2016 συγκλίνουν όλες οι απαραίτητες συνθήκες για μια ουσιαστική αγορά: τοπικές ανάγκες χρηματοδότησης, διεθνής ρευστότητα που αναζητά επενδυτικές τοποθετήσεις, κανονιστικό πλαίσιο αναγνωρίσιμο και ασφαλές, ευρωπαϊκή αποδοχή για χρήση των χρηματιστηριακών αγορών στη χρηματοδότηση των ΜμΕ και τραπεζικό σύστημα που ενεργοποιείται προς την κατεύθυνση αυτή.
Ποιοι είναι οι λόγοι που δεν έχουν «περπατήσει» τουλάχιστον στον βαθμό για τον οποίο είχαν σχεδιαστεί αγορές όπως η Εναλλακτική Αγορά, η ΕΑΓΑΚ και η ΝΕΧΑ;
Έχετε δίκιο ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο ένας από τους βασικούς στόχους αναδεικνύεται το να βρεθούν τρόποι αξιοποίησης των χρηματιστηριακών αγορών προς όφελος των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων. Στην κατεύθυνση αυτή, όπως είπαμε, οι συνθήκες έχουν μπει σε φάση ωρίμανσης. Άλλωστε στην Ελλάδα η επιτυχία της Παράλληλης Αγοράς, από την οποία 11 εταιρείες συμμετέχουν πλέον στους βασικούς δείκτες της αγοράς FTSE Large Cap & Mid Cap, θεωρώ ότι είναι η πρόκληση που θα πρέπει να αντιμετωπίσει το οικοσύστημα της αγοράς, γιατί τώρα υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη στον επιχειρηματικό κόσμο.
Μήπως τελικά είναι νομοτέλεια η περαιτέρω υποβάθμιση των μικρών περιφερειακών αγορών (όπως το Χ.Α.), καθώς, λόγω και της παγκοσμιοποίησης, υπάρχει υπερσυγκέντρωση κεφαλαίων στις μεγάλες αγορές;
Είναι γεγονός ότι η αύξηση της κινητικότητας των παγκόσμιων επενδυτικών κεφαλαίων έχει καταστήσει επιτακτική την ανάγκη να δημιουργηθεί ένα σημείο πρόσβασης για όλες τις αγορές της περιοχής μας. Είμαστε σε μια κρίσιμη φάση όπου οι τεράστιες αλλαγές που συντελούνται σε ευρωπαϊκό επίπεδο στον τρόπο λειτουργίας των κεφαλαιαγορών έχουν κλιμακωθεί και επιταχύνονται. Είναι σημαντικό, οι αλλαγές αυτές, που στοχεύουν στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας της Ευρωπαϊκής κεφαλαιαγοράς στο σύνολό της, να εφαρμοστούν και στη χώρα μας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Όλοι οι συντελεστές της αγοράς οφείλουμε να κατανοήσουμε τα νέα δεδομένα και να κινηθούμε συντονισμένα για να μεγιστοποιήσουμε το όφελος και να ελαχιστοποιήσουμε τους κινδύνους για την ελληνική κεφαλαιαγορά. Σε αυτήν τη συγκυρία, το πλεονέκτημα που έχουμε εμείς σαν Χρηματιστήριο Αθηνών είναι ότι μέσω του δικτύου μας έχουμε άμεση πρόσβαση στις περισσότερες από τις γειτονικές χώρες. Ταυτόχρονα ας μην ξεχνάμε και την Εταιρεία Εκκαθάρισης Συναλλαγών (ATHEXClear), που αποτελεί αδειοδοτημένο κατά τον «EMIR» Κεντρικό Αντισυμβαλλόμενο και που μπορεί –μέσω των συνεργασιών με τα γειτονικά χρηματιστήρια– να αποκτήσει μεγαλύτερη αναγνωρισιμότητά ως διεθνής Εκκαθαριστικός Οίκος και να διευκολύνει πιθανές νέες συνεργασίες με άλλα χρηματιστήρια της Ν.Α. Ευρώπης. Η επιτυχία όλων αυτών των προσπαθειών απαιτεί σίγουρα επένδυση χρόνου και πόρων στο πλαίσιο ενός κοινού πλάνου ενεργειών αλλά, κυρίως, απαιτεί κοινή πίστη στο όραμα ενδυνάμωσης της κεφαλαιαγοράς μας προκειμένου να παίξει κεντρικό ρόλο στη βιώσιμη ανάπτυξη των ελληνικών επιχειρήσεων και φυσικά της οικονομίας της.
Γιατί, παρά τις προσπάθειες, δεν βλέπουμε νέες εταιρείες να αναζητούν χρηματοδότηση μέσω της εισαγωγής στο Χ.Α.; Υπάρχει περίπτωση να δούμε ξανά ενδιαφέρον για νέες εταιρείες;
Στο χρηματιστήριο έχουμε διαμορφώσει ένα περιβάλλον που μπορεί να προσφέρει λύσεις για την υποστήριξη και τη χρηματοδότηση των νεώτερων και μικρότερων εταιρειών (όπως η Εναλλακτική Αγορά), που μπορούν να μεταφέρουν πόρους από το διεθνές περιβάλλον στον ελληνικό παραγωγικό ιστό (όπως τα Listed Funds), και να απαντήσουν στις χρηματοδοτικές ανάγκες έργων και υποδομών (infrastructure / project financing). Παράλληλα, προσπαθούμε να κινητοποιήσουμε όλους τους συμμετέχοντες για την αξιοποίηση αυτών των υποδομών. Για να τελεσφορήσουν όλες αυτές οι προσπάθειες, απαιτείται σίγουρα επένδυση χρόνου και πόρων από όλους τους συμμετέχοντες στο οικοσύστημα. Είναι πολύ σημαντικό το βήμα της συστράτευσης όλων των απαραίτητων συντελεστών ώστε να αναπτυχθούν και να χρησιμοποιηθούν νέες μορφές χρηματοδότησης για τα επενδυτικά και αναπτυξιακά σχέδια. Ταυτόχρονα οι διαρθρωτικές αλλαγές που συνέβησαν παγκοσμίως έχουν αλλάξει το περιβάλλον στις μορφές χρηματοδότησης, αλλά και στο μείγμα των κεφαλαίων που μπορούν να χρησιμοποιούν οι επιχειρήσεις για την ανάπτυξή τους. Επενδυτικά οι εξωστρεφείς στρατηγικές μπορούν να αντλούν κεφάλαια, αφού αποδεχτούν όμως τις διαφοροποιημένες ως προς το παρελθόν σχέσεις ξένων προς ίδια.
Με τη ναυτιλία τι γίνεται; Πως και ένας τόσο ισχυρός κλάδος, παγκόσμιο brand, δεν έχει έστω και έναν εκπρόσωπο εισηγμένο στο ελληνικό χρηματιστήριο; Έχετε κάνει κάποια δράση προς αυτήν την κατεύθυνση;
Είναι αλήθεια ότι στα τέλη της δεκαετίας του '90 δεν τολμήσαμε να απελευθερώσουμε το θεσμικό πλαίσιο για προσέλκυση της ναυτιλίας στην ελληνική χρηματιστηριακή αγορά, γι' αυτό και οι Έλληνες εφοπλιστές στράφηκαν στις αγορές του Λονδίνου και της Νέας Υόρκης προκειμένου να αντλήσουν κεφάλαια. Το θεσμικό πλαίσιο όμως έχει πια αλλάξει και τα κριτήρια εισαγωγής των ναυτιλιακών εταιρειών στην ελληνική αγορά εναρμονίστηκαν με αυτά των υπολοίπων αναπτυγμένων χρηματιστηρίων. Επιπλέον το κόστος άντλησης κεφαλαίων στην ελληνική αγορά, αλλά και το κόστος παραμονής μιας εταιρείας στο Χρηματιστήριο Αθηνών, είναι χαμηλότερο από τα αντίστοιχα κόστη των αγορών της Δυτικής Ευρώπης και της Αμερικής. Αποτελεί επίσης σημαντικό παράγοντα το γεγονός ότι η έδρα του Χρηματιστηρίου είναι στην Ελλάδα, απ' όπου διοικείται ο μεγαλύτερος στόλος του. Ο μέσος ιδιώτης Έλληνας επενδυτής είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένος με τη ναυτιλία και προφανώς θα έδειχνε ενδιαφέρον να επενδύσει σε αυτήν, σε αντίθεση με το μέσο Αμερικάνο ιδιώτη επενδυτή για τον οποίο ο κλάδος της ναυτιλίας είναι κάτι άγνωστο. Με δεδομένες τις παραπάνω συνθήκες ελπίζουμε ότι θα βρεθεί ένας –ίσως και εναλλακτικός– τρόπος σύντομα, που θα μας βοηθήσει να αποδείξουμε ότι το ελληνικό χρηματιστήριο μπορεί να βρεθεί κοντά στη ναυτιλία.
Τι άμυνες ή τι κίνητρα μπορεί να προβάλει το Χ.A. ώστε να αποτρέψει την περαιτέρω φυγή κι άλλων ισχυρών εταιρειών από την αγορά;
Σε όλον τον κόσμο η αποχώρηση εταιρειών από τα χρηματιστήρια δεν είναι ταμπού. Θέματα που αφορούν στη στρατηγική των εταιρειών, όπως η βούληση της μετοχικής πλειοψηφίας ή η επιλογή αξιοποίησης της χρηματιστηριακής αγοράς δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται με ιδεοληψίες. Από την άλλη μεριά, από την πρόσφατη ιστορία εταιρειών που άλλαξαν έδρα ανεδείχθη η αρτιότητα αλλά και η δυνατότητα που έχει το Χρηματιστήριο Αθηνών, τόσο στο να δώσει αποδοτικές για όλους λύσεις, όσο και στο να κρατήσει ρευστότητα στη χώρα, παίζοντας μάλιστα σε ρόλους Δαυίδ και Γολιάθ…
Έχετε σκεφτεί κάποιον αποτρεπτικό μηχανισμό ώστε να μην επιτρέπεται με ελάχιστα τεμάχια καθημερινά να «χειραγωγούνται» μετοχές στο +20 ή -20%;
Εμμέσως μου δίνετε τη δυνατότητα να επανέλθω στο βασικό «προαπαιτούμενο» για την αξιοποίηση της χρηματιστηριακής αγοράς από τις εταιρείες, που είναι η υποστήριξη της πολυμετοχικότητας. Όσες εταιρείες μεγάλωσαν μέσα από το χρηματιστήριο δεν φοβήθηκαν την παροχή διασποράς στους επενδυτές και την επικοινωνία μαζί τους. Τα χρηματιστήρια προσφέρουν έναν αποτελεσματικό μηχανισμό αποκάλυψης τιμής. Γι' αυτό στην απόλυτη πλειοψηφία τους υιοθετούν τα call auctions (δημοπρασίες) για μετοχές με περιορισμένη ρευστότητα. Στην Ελλάδα, ενώ υιοθετήσαμε την προηγούμενη δεκαετία το μοντέλο αυτό, προκρίθηκε κάποια στιγμή η άποψη ότι μείωνε το κύρος των επιχειρήσεων… Ίσως άλλη μια ιδεοληψία που καλούμαστε να πληρώσουμε τώρα… Είναι βέβαιο πάντως ότι το χρηματιστήριο διαθέτει όλες τις μεθόδους για να αντιμετωπιστεί το παραπάνω «φαινόμενο».
