Είναι ο Τσίπρας κομμουνιστής;

Είναι ο Τσίπρας κομμουνιστής;

Του Δημήτρη Χριστοδουλάκη*

Με πείσμα επιμένω εδώ και χρόνια και σίγουρα από την ημέρα που ανέλαβε τα καθήκοντα του ο πρωθυπουργός μας, Αλέξης Τσίπρας, πως όταν κάποια στιγμή, θα χάσει την εξουσία, θα βρεθούν καλοθελητές που θα προσπαθήσουν να βγάλουν λάδι την αριστερά για τα καμώματα της σημερινής κυβέρνησης, διατυπώνοντας την άποψη ότι ο Αλέξης Τσίπρας δεν ήταν ποτέ του αριστερός ή ότι έδρασε κατά την διάρκεια της πρωθυπουργικής του θητείας με τρόπο οπορτουνιστικό και σίγουρα αντίθετο με την φιλοσοφία και τις αρχές της αριστεράς.

Υπάρχει λοιπόν μία ξεκάθαρη διάσταση απόψεων ανάμεσα σε εμένα (και λίγους που συμφωνούν μαζί μου) και την πλειοψηφία του κόσμου, σχετικά με το τι ακριβώς χαρακτηρίζει έναν κομμουνιστή ηγέτη.

Ας εξετάσουμε λοιπόν ποιος έχει δίκιο και ποιος έχει άδικο. Το χαρακτηριστικότερο μοντέλο κομμουνιστικής συλλογικότητας στην Ελλάδα, είναι φαντάζομαι το Κ.Κ.Ε και συνεπώς παράδειγμα κομμουνιστών ηγετών στην Ελλάδα, δεν μπορεί να είναι άλλο από εκείνο των ηγετών του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, από την ίδρυσή του έως και σήμερα.

Ας δούμε λοιπόν ποια είναι εκείνα τα κοινά στοιχεία που τους χαρακτηρίζουν, με σκοπό πάντοτε να αναζητήσουμε τι είναι εκείνο που τους συγκλίνει ή τους διαφοροποιεί από τον χαρακτήρα του σημερινού πρωθυπουργού μας.

Το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος (Σ.Ε.Κ.Ε), είναι το πρώτο Ελληνικό επαναστατικό σοσιαλιστικό κόμμα και ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 1918. Από το Σ.Ε.Κ.Ε, προέκυψε το Κ.Κ.Ε. το 1919. Ο Αβραάμ Ελιέζερ Μπεναρόγια, που υπήρξε ο ηγέτης του Σ.Ε.Κ.Ε, διαγράφηκε το 1924 από το κόμμα σαν «οπορτουνιστής» δηλαδή καιροσκόπος, γιατί θεωρούσε πως δεν είχαν ωριμάσει οι συνθήκες για επαναστατική δράση του εργατικού κινήματος.

Ο διάδοχος του Μπεναρόγια και πρώτος ηγέτης του ΚΚΕ (πρώην Σ.Ε.Κ.Ε), ήταν ο Αρίστος Αρβανίτης ο οποίος το 1919 καθαιρέθηκε με την κατηγορία του «οπορτουνιστή». Τον Αρβανίτη διαδέχτηκε ο δικηγόρος Νίκος Δημητράτος, ο οποίος επίσης καθαιρέθηκε το 1922 σαν «οπορτουνιστής» και «ύποπτος». Ο επόμενος γενικός γραμματέας, ο ιστορικός και συγγραφέας Γιάννης Κορδάτος, κατά μία περίεργη σύμπτωση, καθαιρέθηκε και αυτός σαν «οπορτουνιστής» αλλά και «σωβινιστής», επειδή τόλμησε να εκφράσει την άποψη ότι το σύνθημα για «ανεξάρτητη Μακεδονία και Θράκη», ήταν ακόμη «ανώριμο» για την Ελλάδα.

Το κενό εξουσίας που άφησε η καθαίρεση του Κορδάτου, ήρθε να καλύψει ο Θεσσαλονικιός εμποροϋπάλληλος Νίκος Σαργολόγος. Μην βιαστείτε να βγάλετε συμπεράσματα. Ο Σαργολόγος δεν καθαιρέθηκε. Αυτός διαγράφηκε ως «οπορτουνιστής» βεβαίως - βεβαίως, «πράκτορας» και μάλλον «καταχραστής». Με τον Νίκο Σαργολόγο, η περίοδος των καθαιρέσεων, ελάμβανε ένα τέλος και ξεκινούσε η περίοδος των διαγραφών. Για να τιμήσει την νέα μόδα λοιπόν, ο τυπογράφος Θωμάς Αποστολίδης, που διαδέχτηκε τον Σαργολόγο, διαγράφηκε και
αυτός από το κόμμα σαν «οπορτουνιστής» και «σωβινιστής», το Σεπτέμβριο του 1923, όταν έκανε το λάθος να αντιταχθεί, όπως και ο Κορδάτος, στο σύνθημα για «ανεξάρτητη Μακεδονία και Θράκη».

Στην ομάδα των διαγραφέντων, προστέθηκε και ο επόμενος γενικός γραμματέας, ο Παντελής Πουλιόπουλος. Διαγράφηκε και αυτός από το κόμμα σαν «τροτσκιστής», «προβοκάτορας» και «λικβινταριστής», δηλαδή διαλυτικό στοιχείο. Αιτία της
διαγραφής του, ήταν το γεγονός ότι αντιτάχθηκε στους «ανθρώπους της Μόσχας», τους περιβόητους «Κούτβηδες», δηλαδή τους αποφοίτους της σοβιετικής κομματικής σχολής ΚΟΥΤΒ, πού ήρθαν από την Ρωσία και που το Κρεμλίνο ήθελε
να καταλάβουν όλα τα πόστα του Κ.Κ.Ε. και να ελέγχουν ολόκληρο τον μηχανισμό του. Σήμερα θα τον λέγαμε απλά φασίστα και ρατσιστή που θέλει να δώσει τις δουλειές στους Έλληνες κουμουνιστές και όχι τους μετανάστες εκ Ρωσίας.

Επόμενος γενικός γραμματέας, εξελέγη ο Λευτέρης Σταυρίδης, ο οποίος όλως παραδόξως, αποχώρισε μόνος του το 1926, όταν διαφώνησε με την γραμμή πού του επέβαλε ή Μόσχα και αηδίασε από την όλη κατάσταση. Ο Παστιάς Γιατσόπουλος που διαδέχτηκε τον Σταυρίδη, αρνήθηκε να αποχωρίσει. Διαγράφτηκε λοιπόν κι αυτός για να μη χαλάσει η συνταγή λίγο αργότερα ως «λικβινταριστής» και «πράκτορας». Ο Ανδρόνικος Χαϊτάς που τον διαδέχτηκε και έκανε το λάθος να ασκήσει για ένα διάστημα το 1928 τα καθήκοντα του γενικού γραμματέα, τιμωρήθηκε με τουφεκισμό για την «απερισκεψία» του αυτή, αργότερα στη Ρωσία.

Ένα από τα γνωστότερα στελέχη του ΚΚΕ και γενικός γραμματέας σε διαφορετικές περιόδους, είναι και ο καπνεργάτης από την Καρδίτσα, Γιώργης Σιάντος, ο οποίος διετέλεσε Γ.Γ. του κόμματος τις περιόδους 1928-31,1938-39 και 1941-1945. Στην περίοδο της κατοχής και του Ε.Α.Μ., ή κομμουνιστική προπαγάνδα τον έκανε θρύλο και όλα τα μέλη του Κ.Κ.Ε. τον έλεγαν με αγάπη «ο γέρος». Μετά τον θάνατο του το Κ.Κ.Ε. τον χαρακτήρισε επίσημα σαν «οπορτουνιστή», «πράκτορα της Ασφάλειας», «προδότη», «προβοκάτορα» και σαν «άνθρωπο πού έστειλε ο εχθρός μέσα στο Κ.Κ.Ε. πριν τριάντα χρόνια».

Κυκλοφόρησε και ή φήμη ότι o θάνατος του οφείλεται σε δολοφονία, που εξετέλεσε κατ'' εντολή του Κ.Κ.Ε. ο κομμουνιστής γιατρός που τον θεράπευε. Ο Νίκος Νεφελούδης που πρόλαβε να ασκήσει τα καθήκοντα του Γ.Γ. για ένα
μεσοδιάστημα (1936-38), ευτυχώς για τον ίδιο δεν εκτελέστηκε αλλά απλά διαγράφηκε από το κόμμα σαν «οπορτουνιστής», «όργανο του ταξικού εχθρού», «δειλός», «λιγόψυχος» και «προδότης».

Ένας άλλος εμβόλιμος Γ.Γ. του κόμματος, ο οποίος ανέλαβε καθήκοντα μετά την σύλληψη του Γ. Σιάντου το 1939, ήταν ο Δημήτρης Παπαγιάννης. Χαρακτηρίσθηκε λίγο αργότερα σαν «πράκτορας της Ασφάλειας» και απομονώθηκε με αποτέλεσμα να συλληφθεί και να πεθάνει φυματικός στην Ακροναυπλία. Υπάρχει η εκδοχή ότι τον κατέδωσαν στην Ασφάλεια οι Ζαχαριαδικοί για να τον εξοντώσουν, καθότι ήταν «οπορτουνιστής».

Ο Ανδρέας Τσίπας ανέλαβε την ηγεσία του Κ.Κ.Ε. το 1941. Αργότερα το Κ.Κ.Ε. τον κατήγγειλε σαν «τυχοδιωκτικό και αλήτικο στοιχείο» πού «δεν είχε καμιά εκτίμηση στους Σλαβομακεδόνες».

Η εμβληματικός ίσως ηγετική μορφή του Κ.Κ.Ε., δεν είναι άλλος από τον Νίκο Ζαχαριάδη, που διετέλεσε Γ.Γ. τις περιόδους 1931-1936 και 1945-1956. Το 1956 με επέμβαση της Μόσχας καθαιρέθηκε βιαίως από την ηγεσία του Κ.Κ.Ε.
κατηγορούμενος για «οπορτουνισμό», «αντισοβιετισμό», «τυχοδιωκτισμό», κ.λ.π.

Μετά την καθαίρεση του, διατυπώθηκαν εναντίον του πολλές κατηγορίες και χαρακτηρίσθηκε σαν «καταστροφέας του Κ.Κ.Ε.», «βρομόνερο», «τυχοδιώχτης», «χωρίς αρχές», «κακός δαίμονας του κινήματος», «υποκριτής», «φραξιονιστής»,
«συκοφάντης», «προβοκάτορας», «ύποπτος» και «φωνή του εχθρού» και για να μη ξεχνιόμαστε, «οπορτουνιστής».

Η μεγαλύτερη έκπληξη, ήρθε από τον συνδικαλιστή Απόστολο Γρόζο, που μετά την καθαίρεση του Νίκου Ζαχαριάδη, έγινε γενικός γραμματέας του ΚΚΕ. Ο Γρόζος, επέλεξε να μη διοικήσει όχι ως ένας ακόμα κλασικός ισχυρός γενικός γραμματέας αλλά ως «επικεφαλής συλλογικής ηγεσίας» για να μοιράσει την ευθύνη και έτσι γλύτωσε τα χειρότερα. Πέθανε μόνος του το 1981 σε βαθειά γεράματα στην Αθήνα.

Ο Κώστας Κολιγιάννης που διετέλεσε Γ.Γ. την περίοδο 1956-1972, είναι ευρύτερα γνωστός ως ο γραμματέας της διάσπασης. Ο χαρακτηρισμός αυτός του δόθηκε όταν επί ηγεσίας του, οδηγήθηκε το κόμμα σε διάσπαση και να δημιουργήθηκε το ΚΚΕ Εσωτερικού από διαφωνούντες. Το 1972 παραιτήθηκε από τη θέση του γραμματέα «λόγω ασθένειας». Του πρότειναν να παραιτηθεί για να γλυτώσει την διαγραφή.

Ο μόνος ίσως που τιμήθηκε από το κόμμα έως το τέλος του, ήταν ο Χαρίλαος Φλωράκης, ο οποίος είχε την τύχη να διατελέσει γραμματέας του κόμματος σε περίοδο ειρήνης και σε συνθήκες Δημοκρατίας, πράγμα που σημαίνει ότι δεν
χρειάστηκε να εκτεθεί σε ιστορικές αποφάσεις που εκ των υστέρων θα κρινόντουσαν από το κόμμα. Ο Γρηγόρης Φαράκος που διαδέχτηκε τον Φλωράκη, δεν την γλύτωσε. Κατηγορήθηκε ως «Μπουρζουά» γιατί τόλμησε με τα κείμενα του να ισχυριστεί ότι η απόφαση του κόμματος για τον εμφύλιο ήταν λάθος και αποχώρησε από το κόμμα το 1991.

Για την Αλέκα Παπαρήγα, και τον Δημήτρη Κουτσούμπα, η ιστορία δεν έχει γράψει ακόμα τον επίλογο της και για τον λόγο αυτό, θα τους αφήσουμε για την ώρα, εκτός κάδρου.

Όπως αντιλαμβάνεστε λοιπόν για το σύνολο σχεδόν των γενικών γραμματέων του Κ.Κ.Ε. από την ίδρυση του και μετά. Το σύνολο δηλαδή των ανθρώπων που με τις ενέργειες τους, καθόρισαν αυτό που σήμερα ονομάζουμε κομμουνισμό στην
Ελλάδα, καθαιρέθηκαν, διαγράφησαν και κάποιες φορές εκτελέστηκαν με μία
βασική κατηγορία. Εκείνη του «οπορτουνιστή».

Η ιστορία λοιπόν, έχει καταγράψει ότι σχεδόν όλοι οι ηγέτες των κομμουνιστών στην Ελλάδα, των ανθρώπων που οι ίδιοι οι κομουνιστές εξέλεξαν για να τους διοικήσουν και καθοδηγήσουν, υπήρξαν κατά βάση «οπορτουνιστές».

Σήμερα, για πρώτη φορά μετά από εκατό σχεδόν χρόνια αγώνων της αριστεράς. Ένας πολιτικός που προέρχεται από τα σπλάχνα του Κ.Κ.Ε, κατάφερε να ανέλθει στην ηγεσία της χώρας. Αυτός ο πολιτικός, κατά γενική ομολογία των αντιπάλων
του, πολλών πρώην συνεργατών του (και σύντομα και των σημερινών συντρόφων του, όταν χάσει την εξουσία), χαρακτηρίζεται ως «οπορτουνιστής».

Και άκουσον - άκουσον! Επειδή χαρακτηρίζεται ως «οπορτουνιστής», όλοι οι Έλληνες, εκτός εμού και ελαχίστων άλλων, επιμένουν ότι δεν θα μπορούσε σε καμία περίπτωση να προσεγγίσει την ποιότητα, τον χαρακτήρα και το ήθος των
προγενέστερων Ελλήνων κομουνιστών ηγετών.

Τα συμπεράσματα δικά σας.

*Ο κ. Δημήτρης Χριστοδουλάκης είναι Μαθηματικός, MSc Information Systems