Σε ανατροπή της μέχρι τώρα πολιτικής αντιμετώπισης της προσωρινής κυβέρνησης της Τρίπολης προχώρησε χθες η κυβέρνηση καθώς μετά από εννέα μήνες «εμπάργκο» στην κυβέρνηση Ντμπεϊμπά και άτυπη διακοπή των διπλωματικών σχέσεων, ο ΥΠΕΞ Γ. Γεραπετρίτης συνομίλησε τηλεφωνικά με την ομόλογο του Ν. Μανγκούς και συμφώνησαν μάλιστα να συναντηθούν στην Νέα Υόρκη τον Σεπτέμβριο.
Οι σχέσεις με την κυβέρνηση Ντμπεϊμπά ποτέ δεν ήταν καλές αλλά μετά την υπογραφή του δεύτερου Τουρκολυβικού Μνημονίου πριν σχεδόν ένα χρόνο επιδεινώθηκαν και τελικά στις 17 Νοεμβρίου 2022 οδηγήθηκαν σε κρίση και πλήρη διακοπή, κατά την επεισοδιακή επίσκεψη του Ν. Δένδια στην Τρίπολη της Λιβύης. Τότε, ο κ.Δένδιας επρόκειτο να επισκεφθεί τον πρόεδρο του προεδρικού Συμβουλίου Μ. Μέρφι αλλά όταν διαπίστωσε ότι στο αεροδρόμιο τον περίμενε η ομόλογος του Ν. Μανγκούς η ελληνική αποστολή παρέμεινε στο κυβερνητικό αεροσκάφος το οποίο μετά από αρκετή ώρα αναχώρησε και αλλάζοντας σχέδια πτήσης πέταξε για το Τομπρούκ όπου συναντήθηκε με τον άλλο πόλο εξουσίας στην Λιβύη, τον πρόεδρο του Κοινοβουλίου Α. Σάλεχ.
Έκτοτε δεν υπήρξε καμιά απολύτως επαφή με την κυβέρνηση της Τρίπολης ενώ και ο πρέσβης Ν. Κοτροκόης ανακλήθηκε πριν προλάβει καν να επιδώσει τα διαπιστευτήρια του.
Στο τελευταίο Ανώτατο Υπηρεσιακό Συμβούλιο ορίσθηκε νέος πρέσβης στην Τρίπολη ο Ν. Γαριλίδης ο οποίος σύντομα θα επιδώσει τα διαπιστευτήριά του και θα αναλάβει καθήκοντα όπως συμφώνησαν οι Γ. Γεραπετρίτης και Ν. Μανγκούς.
Με την στροφή αυτή της Αθήνας η οποία είναι προφανές ότι γίνεται σε συνεννόηση με το Κάιρο, καθώς σημειώνεται μετά και την επίσκεψη του Κ. Μητσοτάκη στο Ελ Αλαμέιν και την συνάντηση του με τον Πρόεδρο Σίσι (παρουσία και των υπουργών εξωτερικών και άμυνας των δυο χωρών), θα επιχειρηθεί να καλυφθεί ένα τεράστιο κενό που υπήρξε τους τελευταίους μήνες (και πριν ακόμη το επεισόδιο στο αεροδρόμιο της Τρίπολης) και να αποκατασταθεί ένα στοιχειώδες επίπεδο επικοινωνίας με την Λιβύη.
Παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση Ντμπεϊμπά συνεχίζει να δέχεται πυρά από το εσωτερικό ότι προβάλει διαρκώς προσκόμματα για την διεξαγωγή εκλογών που πιθανότατα θα οδηγήσουν σε ομαλοποίηση της κατάστασης, παραμένει η νόμιμα αναγνωρισμένη κυβέρνηση από τον ΟΗΕ, έχει επίσημες επαφές τόσο με την Ουάσιγκτον αλλά και τις Βρυξέλλες και τους τελευταίους μήνες μια σειρά Ευρωπαίων υπουργών έχουν επισκεφθεί επισήμως την Τρίπολη.
Μάλιστα το τελευταίο διάστημα και το Κάιρο (που είχε συστήσει στην Αθήνα να διακόψει τις σχέσεις με την κυβέρνηση Ντμπεϊμπά) έχει ανοίξει διαύλους επικοινωνίας με την Τρίπολη ενώ στο μεταβαλλόμενο σκηνικό η Τουρκία εγκαίρως αποκατέστησε επαφές με την Ανατολική Λιβύη έχοντας απευθείας διαύλους και με τον πρόεδρο του κοινοβουλίου αλλά και τον στρατηγό Χαφτάρ σε μια «διαμεσολάβηση» που είχε την σφραγίδα των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
Στην Λιβυκή κρίση τα Εμιράτα και η Αίγυπτος στήριζαν την Ανατολική Λιβύη και στρατιωτικά εναντίον της προσωρινής κυβέρνησης της Τρίπολης αλλά η διαδικασία εξομάλυνσης των σχέσεων της Τουρκίας με τα ΗΑΕ και την Αίγυπτο φαίνεται να αποτυπώνεται και στην Λιβυκή κρίση. Η επιδίωξη συνεννόησης για επίλυση της κρίσης στην Λιβύη σύμφωνα με δημοσιεύματα του αιγυπτιακού και τουρκικού Τύπου είναι στην κορυφή της ατζέντας των παρασκηνιακών διαβουλεύσεων Άγκυρας-Καΐρου.
Η Ελλάδα έτσι κινδύνευε να μείνει απομονωμένη τελικά η ίδια στην Λιβυκή κρίση και να έχει εξαιρετικά περιορισμένη έως και μηδενική δυνατότητα παρέμβασης στις εξελίξεις. Με πρόσχημα μάλιστα την «διακοπή» των σχέσεων με την κυβέρνηση της Τρίπολης η Ελλάδα είχε αποκλεισθεί από διεθνείς συναντήσεις για την Λιβύη παρά το γεγονός ότι είναι μια από τις τρεις ευρωπαϊκές χώρες που συνορεύουν με την χώρα της Β.Αφρικής.
Δεν είναι γνωστό πάντως, αν η ελληνική πρωτοβουλία για αποκατάσταση των σχέσεων με την Λιβύη, έχει σχέση με φημολογούμενες πρωτοβουλίες του προέδρου Σίσι για περιφερειακές συνεννοήσεις στα θέματα των θαλασσίων ζωνών ενώ αντίστοιχες προτάσεις προωθούνται και από το Παρίσι.
Φυσικά για την Ελλάδα στην ατζέντα δεν είναι μόνο τα δυο μεγάλα θέματα το μεταναστευτικό και η ενέργεια που κάνουν τους Ευρωπαίους υπουργούς να σπεύδουν στην Τρίπολη.
Το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο παραμένει ο ογκόλιθος στο τραπέζι και μάλιστα υπάρχει διαρκής ο κίνδυνος υλοποίησης του δεύτερου μνημονίου που προβλέπει την συνεργασία της Λιβύης με την τουρκική κρατική εταιρεία πετρελαίου ΤΡΑΟ για έρευνες στα «ύδατα» της Λιβύης που θα μπορούσαν να καλύψουν περιοχές τόσο του Τουρκολιβυκού Μνημονίου όσο και της μη οριοθετημένης υφαλοκρηπίδας νοτίως της Κρήτης.
Η Ελλάδα έχει να καλύψει τώρα πολύ χαμένο έδαφος καθώς οι σχέσεις ακολούθησαν φθίνουσα πορεία από το 2019 με την υπογραφή του Τουρκολιβυκού Μνημονίου. Όμως η Ελλάδα πρέπει να είναι παρούσα στις εξελίξεις και κυρίως να έχει παρουσία στην Τρίπολη. Εξάλλου η ίδια η προσωρινή κυβέρνηση στις επιστολές που κατέθεσε στον ΟΗΕ απαντώντας στις ελληνικές επιστολές που κατήγγειλαν το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, είχε δηλώσει ότι είναι έτοιμη για επανεκκίνηση των συνομιλιών για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών μεταξύ των δυο χωρών.
Στο παιγνίδι αυτό και η Αθήνα έχει επιβάλει τετελεσμένα με την χορήγηση αδειών ερευνών σε περιοχές που βάσει της «τροπολογίας Μανιάτη» εντάχθηκαν σε περιοχή (μη οριοθετημένης) ελληνικής ΑΟΖ, ενώ πίεση έχει ασκηθεί στην Τρίπολη και από ανατολικά με την μονομερή οριοθέτηση από την Αίγυπτο της ΑΟΖ με την Λιβύη.
Ακόμη είναι πρόωρο καθώς οι πολιτικές εξελίξεις στην Λιβύη είναι ρευστές, αλλά η εν ευθέτω χρόνω κατάθεση πρόσκλησης προς την Λιβύη να προσέλθει σε διάλογο με την Ελλάδα για την οριοθέτηση των Θαλασσίων Ζωνών και εφόσον δεν υπάρξει συμφωνία, η διαφορά να παραπεμφθεί στην Χάγη θα μπορούσε να λειτουργήσει θετικά και ίσως αποτελεί τον μοναδικό τρόπο οριστικής αντιμετώπισης του Τουρκολιβυκού Μνημονίου.
