Η «ώρα της αλήθειας» για τη συνέχιση των ερευνών για την ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου - Κρήτης παίρνει προσωρινή αναβολή λόγω της εμπλοκής που έχει σημειωθεί στο οικονομικό - εταιρικό σκέλος του έργου και έτσι δείχνει να αποσοβείται μια κρίση λίγο πριν από την αναμενόμενη δύσκολη συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν στη Νέα Υόρκη.
Η εμπλοκή, μετά τις δηλώσεις της Λευκωσίας που λίγο-πολύ αμφισβήτησαν τη βιωσιμότητα του GSI, απάλλαξε την Αθήνα προς το παρόν από την εντολή επανέναρξης των ερευνών στη θαλάσσια περιοχή ανατολικά της Κάσσου, που με τα σημερινά δεδομένα θα οδηγούσε σε ένταση και πιθανόν σε κρίση με την Τουρκία.
Βεβαίως, η Λευκωσία, δικαιολογώντας την άρνησή της προς το παρόν να καταβάλει την πρώτη δόση των 25 εκατ. ευρώ που προβλέπεται από τη συμφωνία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας Ελλάδας - Κύπρου, επικαλείται μεταξύ άλλων τη μη εκπλήρωση υποχρεώσεων του ΑΔΜΗΕ και αφήνει αιχμές για το γεγονός ότι οι αναγκαίες για την ομαλή υλοποίηση και ολοκλήρωση του έργου, έρευνες διεκόπησαν πριν έναν χρόνο και ακόμη δεν υπάρχει χρονοδιάγραμμα επανάληψής τους. Οι έρευνες έχουν διακοπεί λόγω της παρέμβασης της Τουρκίας, η οποία κάθε άλλο παρά δείχνει διάθεση να αλλάξει τη στάση της.
Ακόμη και ο υπουργός Ενέργειας της Κύπρου, κ. Παπαναστασίου, που ανέλαβε να ρίξει τους τόνους, χαρακτήρισε βιώσιμο και υλοποιήσιμο το έργο, θέτοντας βεβαίως ως προϋπόθεση την ολοκλήρωση των βυθομετρήσεων, την εκκίνηση πόντισης του καλωδίου και την εν γένει υλοποίηση του έργου από τον ΑΔΜΗΕ.
Όμως ο GSI αποτελεί το «υπόδειγμα» για μια σειρά άλλα έργα διασύνδεσης και μεταφοράς κυρίως δεδομένων αλλά και καθαρής ενέργειας, τα οποία θα διέρχονται από την Ανατολική Μεσόγειο.
Και αυτό καθιστά υψηλής προτεραιότητας για την Αθήνα την αντιμετώπιση του προβλήματος, ώστε να αποδειχθεί ότι η χώρα μας ασκεί πλήρως τα κυριαρχικά δικαιώματά της και τις αρμοδιότητες που της έχουν ανατεθεί από διεθνείς οργανισμούς. Για την Αθήνα είναι ακόμη πιο σημαντικό να μην μείνουν σκιές από την υπόθεση του καλωδίου, καθώς η περσινή παρενόχληση από τα τουρκικά πολεμικά του ερευνητικού Ievoli Relume έγινε στην πιο ευαίσθητη θαλάσσια περιοχή: εκεί όπου η οριοθετημένη ελληνική ΑΟΖ, βάσει της Ελληνοαιγυπτιακής Συμφωνίας, επικαλύπτει την μονομερώς ανακηρυγμένη τουρκική ΑΟΖ μέσω του παράνομου τουρκολιβυκού Μνημονίου.
Η υπόθεση της επανάληψης των ερευνών δεν είναι κρίσιμη μόνο για τη βιωσιμότητα του έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης, αλλά είναι και το «κρας τεστ» για την εμπέδωση στην πράξη και την προστασία της οριοθετημένης, σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας, Ελληνικής ΑΟΖ.
Όσο τα ερευνητικά πλοία μένουν μακριά, τόσο δημιουργείται μια γκρίζα εικόνα για την περιοχή αυτή και γίνεται ντε φάκτο αποδεκτή η επιρροή του τουρκολιβυκού Μνημονίου.
Πάντως, εάν η εμπλοκή με την καταβολή της δόσης των 25 εκατ. ευρώ επιλυθεί, τότε δεν θα υπάρχει κανένα πλέον πρόσχημα για μια καθυστέρηση των ερευνών. Αντιθέτως, θα υπάρχει μεγαλύτερη πίεση και από τη Λευκωσία για την άμεση επανάληψή τους, και για τον λόγο αυτό και στο ΥΠΕΞ θα πρέπει να είναι προετοιμασμένοι γι’ αυτό το ενδεχόμενο. Ο Γ. Γεραπετρίτης έχει επανειλημμένα δηλώσει, πάντως, ότι οι έρευνες θα επαναληφθούν και εάν υπάρξει αντίδραση από τρίτο μέρος, τότε θα υπάρξουν συνέπειες.
Σύμφωνα με πληροφορίες, πάντως, η κυβέρνηση και το ΥΠΕΞ κάθε άλλο παρά σκέφτονται το σενάριο της στρατιωτικής εμπλοκής και ενός θερμού επεισοδίου. Αντιθέτως, στο ΥΠΕΞ θεωρούν ότι έχει εξασφαλισθεί ένα ισχυρό πλαίσιο στήριξης του έργου και από την ΕΕ, οπότε κάθε προσπάθεια της Τουρκίας να παρεμποδίσει τις έρευνες για ένα ευρωπαϊκό έργο θα τη φέρει αντιμέτωπη με την ΕΕ, σε μια στιγμή που η τουρκική ηγεσία καταβάλλει προσπάθειες για να βελτιώσει τη σχέση της με την Ένωση και να επωφεληθεί από αυτήν είτε με τη συμμετοχή στο πρόγραμμα εξοπλισμού της Ευρώπης είτε με νέα δασμολογική πολιτική στο πλαίσιο της Τελωνειακής Ένωσης.
Η απλή απειλή «ευρωπαϊκών συνεπειών» δύσκολα θα αποθαρρύνει πάντως την Τουρκία καθώς η υποστήριξη επί του πεδίου του τουρκολιβυκού Μνημονίου είναι στρατηγικής σημασίας για την Άγκυρα και αυτό θα δημιουργήσει ένα εξαιρετικά δύσκολο σκηνικό εφόσον μάλιστα η Τουρκία επιστρατεύοντας το Πολεμικό Ναυτικό επιδιώξει και πάλι τη διακοπή των ερευνών.
Τώρα, αυτό που προέχει είναι η επίλυση της εμπλοκής με την Λευκωσία, όπου ο Ν. Χριστοδουλίδης πρέπει, εφόσον διασφαλισθεί ότι οι εργασίες θα συνεχιστούν κανονικά, να διαλύσει τις αμφιβολίες γύρω από την αποφασιστικότητα της κυβέρνησής του να στηρίξει το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης, ώστε να μην εξυπηρετηθεί τελικά από την εμπλοκή αυτή ,ο στόχος της Τουρκίας που είναι η οριστική ακύρωση του έργου ή η υλοποίηση του με τρόπο που θα νομιμοποιεί το τουρκολυβικό Μνημόνιο.
