Η Ελλάδα και η Κύπρος βρίσκονται σήμερα μπροστά σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου–Κρήτης, που θα μπορούσε να αποτελέσει ενεργειακή και γεωπολιτική τομή στην Ανατολική Μεσόγειο, κινδυνεύει να μετατραπεί σε ακόμη ένα παράδειγμα χαμένων ευκαιριών, όχι λόγω τεχνικών δυσκολιών, αλλά εξαιτίας πολιτικής ατολμίας.
Η αλήθεια είναι ότι η Τουρκία δεν σταμάτησε ποτέ να δοκιμάζει τα όρια ανοχής της Ελλάδας και της Κύπρου. Από το Oruc Reis μέχρι τα τουρκικά πολεμικά που παρεμπόδισαν την πόντιση του καλωδίου, η Άγκυρα ακολουθεί σταθερά τη λογική του τετελεσμένου. Κάθε φορά που η Αθήνα και η Λευκωσία αντιδρούν συγκρατημένα, η Άγκυρα βγάζει το ίδιο συμπέρασμα, ότι μπορεί να πιέσει λίγο περισσότερο χωρίς πραγματικό κόστος.
Αυτή είναι η ουσία της αποτροπής , δεν μετριέται με τη ρητορική, αλλά με την αξιοπιστία της απάντησης. Και δυστυχώς, η ελληνική στάση των τελευταίων ετών έχει καλλιεργήσει την εντύπωση πως η χώρα αποφεύγει τη σύγκρουση πάση θυσία, ακόμη κι όταν παραβιάζονται νόμιμα κυριαρχικά δικαιώματα.
Η ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου–Κρήτης είναι περισσότερο από ένα ενεργειακό έργο. Είναι στρατηγική δήλωση παρουσίας. Αποδεικνύει στην πράξη ότι η Ελλάδα και η Κύπρος αποτελούν μέρος της ευρωπαϊκής ενεργειακής αρχιτεκτονικής και όχι νησίδες έξω από τα γεωπολιτικά δίκτυα ισχύος. Αν όμως η πόντιση του καλωδίου καθυστερεί επειδή η Τουρκία απειλεί ή ζητά έγκριση, τότε ολόκληρο το αφήγημα περί ευρωπαϊκής κυριαρχίας στην Ανατολική Μεσόγειο καταρρέει.
Η Ελλάδα όφειλε και οφείλει ακόμη, να αντιδρά με πολιτική και επιχειρησιακή αποφασιστικότητα. Όχι με επιθετικότητα, αλλά με σαφήνεια. Κάθε έργο που υλοποιείται εντός ελληνικής ή κυπριακής ΑΟΖ δεν αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης. Η παρουσία του Πολεμικού Ναυτικού δεν είναι κίνηση έντασης, αλλά προϋπόθεση για την ασφάλεια και τη σταθερότητα των ενεργειακών διαδρόμων.
Η αποτροπή δεν είναι μόνο στρατιωτικό ζήτημα, είναι και επικοινωνιακό και διπλωματικό. Όταν η Ελλάδα παρουσιάζει σταθερή εικόνα βούλησης, οι σύμμαχοι την στηρίζουν πιο ενεργά. Όταν εμφανίζεται διστακτική, προτιμούν να κρατήσουν ουδέτερη στάση. Η ΕΕ και οι ΗΠΑ δεν πρόκειται να προστατεύσουν ελληνικά συμφέροντα περισσότερο απ’ όσο τα προστατεύει η ίδια η Ελλάδα.
Στην πραγματικότητα, η Τουρκία εκμεταλλεύεται τον φόβο της κλιμάκωσης. Ξέρει ότι η Αθήνα, φοβούμενη ένα θερμό επεισόδιο, προτιμά την υποχώρηση στο πεδίο της δράσης και την προσφυγή στη ρητορική. Όμως, όπως δείχνει η ιστορία, ο κατευνασμός δεν αποτρέπει τις κρίσεις , τις αναβάλλει και τις καθιστά δυσκολότερες.
Αυτό που χρειάζεται σήμερα είναι μια συνεκτική στρατηγική αποτροπής. Σταθερή ναυτική παρουσία στις κρίσιμες θαλάσσιες ζώνες, ξεκάθαρη κόκκινη γραμμή για παρενοχλήσεις έργων, ενεργή συμμετοχή της ΕΕ και των ΗΠΑ όχι ως παρατηρητών, αλλά ως εγγυητών της ελευθερίας των θαλασσίων οδών, και ταυτόχρονα αποφασιστική εσωτερική πολιτική στην Κύπρο, που δεν θα αφήνει τα ιδιωτικά συμφέροντα να μπλοκάρουν εθνικής σημασίας έργα.
Η Ελλάδα έχει τη στρατιωτική και διπλωματική δύναμη να υπερασπιστεί τα δικαιώματά της. Αυτό που χρειάζεται είναι η πολιτική βούληση να το αποδείξει. Οι εποχές των συνετών σιωπών και των στρογγυλεμένων αντιδράσεων έχουν τελειώσει.
Γιατί στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, όποιος διστάζει, χάνει έδαφος και όποιος δείχνει αποφασιστικότητα, κερδίζει σεβασμό.
Και στην αποτροπή, ο σεβασμός είναι το πιο ισχυρό όπλο.
* Ο Κωνσταντίνος Ιατρίδης είναι Αντιπτέραρχος (Ι) εα, Επίτιμος Διοικητής ΔΑΥ, Επίτιμος Πρόεδρος Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Αεροπορίας, Αμυντικός Αναλυτής
