Στην πινακοθήκη της Νέας Ιωνίας, ο συλλέκτης στρέφει την προσοχή μας σε γυναίκες εικαστικούς, δίνοντας βήμα σε καλλιτέχνιδες που έχουν προσφέρει στην εξέλιξη της ελληνικής ζωγραφικής. Δεν πρόκειται για τέχνη φεμινιστική, έργο που καταγγέλλει, αλλά για ζωγραφική σοδειά που μετρά σχεδόν έναν αιώνα, από το 1926 ως τις μέρες μας.
Ανάμεσα στα έργα που βγάζει από την πλούσια συλλογή του ο εξωστρεφής Γιώργος Βογιατζόγλου, ξεχωρίζουμε ένα μικρό διαμάντι της Σοφίας Λασκαρίδου. «Η θλίψις» είναι ένα στάγμα ευαισθησίας και μαστοριάς. Η ζωγράφος άνοιξε δρόμο στις γυναίκες, καθώς, πρώτη αυτή, έγινε δεκτή στη σχολή Καλών Τεχνών του Πολυτεχνείου (1903) ύστερα από βασιλικό διάταγμα.
Τους χρόνους εκείνους δεν ήταν διόλου αυτονόητο για τη γυναίκα να δηλώνει καλλιτέχνις. Ακόμη και όταν έβγαινε από το ατελιέ της για να ζωγραφίσει στη φύση, στο πλαίσιο ενός ιμπρεσιονιστικού υπαιθρισμού που ήταν στην αιχμή των καλλιτεχνικών αναζητήσεων, δεν το έκανε αψήφιστα.
Οι γυναίκες δεν επιτρεπόταν να κυκλοφορούν ασυνόδευτες, γι’ αυτό και η Λασκαρίδου μαζί με τα σύνεργα της ζωγραφικής, έφερε ένα ρεβόλβερ για προστασία. Συχνά, ακόμη και σήμερα τα σχολιάζουμε όλα αυτά ως παραδοξότητες, που προκαλούσαν σκάνδαλα και φασαρίες. Άραγε, μπορούμε να καταλάβουμε τι σθένος χρειαζόταν, τι σήμαινε για τη γυναίκα να είναι ζωγράφος;
Έκτοτε έχουν γίνει πολλά και η παρουσία της γυναίκας στον εγχώριο εικαστικό χώρο είναι εντελώς διαφορετική. Σίγουρα, όμως, συζητήσιμη για τη θέση που καταλαμβάνει στην αγορά τέχνης. Παρά το γεγονός ότι στις σχολές Καλών Τεχνών φοιτούν περισσότερες γυναίκες, αρκεί να δούμε τη λίστα με τους ακριβοπληρωμένους δημιουργούς στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Σύμφωνα με τα περσινά στοιχεία του περιοδικού Journal of Cultural Economics, τα έργα γυναικών αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 4% των διεθνών πωλήσεων μέσω δημοπρασιών.
Ο Γιώργος Βογιατζόγλου στρέφει την προσοχή μας σε γυναίκες εικαστικούς. Στην πινακοθήκη της Νέας Ιωνίας, δίνει βήμα σε καλλιτέχνιδες που έχουν προσφέρει στην εξέλιξη της ελληνικής ζωγραφικής. Δεν πρόκειται για έργα φεμινιστικά, τέχνη που καταγγέλλει, αλλά για ζωγραφική σοδειά που μετρά σχεδόν έναν αιώνα, από το 1926 ως τις μέρες μας. Μια παραγωγή που υπηρετεί το όραμα της τέχνης, υπερβαίνοντας την ταυτότητα του φύλου.
«Η γυναικεία ματιά» συγκεντρώνει πίνακες 34 καλλιτέχνιδων, οι περισσότεροι μάλιστα παρουσιάζονται για πρώτη φορά. «Σκοπός αυτής της συλλογής θηλυκών αφηγημάτων, δεν είναι να περιχαρακωθούν οι καλλιτέχνιδες βάσει της έμφυλης ταυτότητάς τους και μόνο, αλλά να αποκτήσουν ορατότητα και να αναδειχθεί η ματιά τους και ο λόγος τους στο παρόν ιστορικό πλαίσιο», σημειώνει η επιμελήτρια Αλεξία Παππά.
Και ακόμη, διαβάζουμε στο δελτίο της έκθεσης ότι τα έργα «απεικονίζουν το γυναικείο σώμα και τη βιωμένη εμπειρία που εγγράφεται πάνω του απαλλαγμένα από το φαντασιακό του ανδρικού βλέμματος. Οι ίδιες οι γυναίκες «μιλούν» σε πρώτο πρόσωπο για το σώμα και το είναι τους και αυτοπροσδιορίζονται έξω από την κυρίαρχη πατριαρχική αφήγηση της ιστορίας».
Ας επιτραπεί εδώ και χωρίς διάθεση αντιφεμινισμού, να σημειώσουμε ότι το βλέμμα – ακόμη και το καλογυμνασμένο, όπως αυτό του ζωγράφου – δεν είναι αθώο. Η τέχνη, όπως διαμορφώθηκε μέσα στους αιώνες, είναι γέννημα κυρίως ανδρών, σε αυτήν την τέχνη έχουν θητεύσει οι σύγχρονοι δημιουργοί, γυναίκες και άνδρες.
Μοιραία, λοιπόν, η ματιά του καλλιτέχνη, σαν κινητή πινακοθήκη που είναι, αλιεύει - συνειδητά ή ασύνειδα -, εικόνες και από το ανδρικό φαντασιακό. Η τέχνη μπορεί να αλλάζει, σύμφωνα με τις κοινωνικές επιταγές, θέμα και τεχνική.
Παραμένει όμως πάντα γνήσια στην ουσία της, όταν δεν στρατεύεται, ούτε αποζητά να δικαιώσει θεωρίες στο τελάρο. Καταθέτει εμπρός στα μάτια μας μιαν αυστηρώς προσωπική εκδοχή του καλλιτέχνη ως πραγματικότητα, ακόμη και αν δεν ξέρουμε τίποτε απολύτως για τον ζωγράφο. Αρκεί το έργο για να μάθουμε τα πάντα ή μάλλον όσα από τα πάντα μας αφορούν.
Συμμετέχουν οι καλλιτέχνιδες: Τζένη Αντωνοπούλου, Καλλιόπη Ασαργιωτάκη , Αγγέλικα Βαξεβανίδου, Κλεοπάτρα Δίγκα, Ειρήνη Ηλιοπούλου, Γεωργία Θεολόγου, Γωγώ Ιερομονάχου, Σοφία Καλογεροπούλου, Κάλλη Καστώρη, Ιωάννα Καφίδα, Λένα Κιτσοπούλου, Νίνα Κοταμανίδου, Ευτυχία Λάβδα, Σοφία Λασκαρίδου, Αθηνά Λατινοπούλου, Φιλιππίνα Λιβιτσάνου, Καίτη Μαυρομμάτη, Ειρήνη Μνατσακανιάν, Λαμπρινή Μποβιάτσου, Ελένη Μωραΐτη , Εμιλία Ξανθοπούλου, Ειρήνη Παπαδημητρίου, Ελένη Παυλοπούλου, Λήδα Παπακωνσταντίνου, Σπυριδούλα Πολίτη, Έφη Σούτογλου, Ίρις Τσαλαρίδη, Κατερίνα Τσίτσελα, Γεωργία Φαμπρί, Σοφία Φωτιάδου, Μαρία Χάκα, Μαρία Χατζηγάκη, Μανταλίνα Ψωμά, Vassiliki.
Πινακοθήκη Γ. Βογιατζόγλου, Ελ. Βενιζέλου 63, Νέα Ιωνία. Εγκαίνια: Δευτέρα 28 Μαρτίου 2022, 18:00 -22:00. Ώρες Λειτουργίας: Πέμπτη - Παρασκευή, 11:00-19:00 | Σάββατο, 11:00-15:00. Είσοδος ελεύθερη για το κοινό. Για πληροφορίες / κρατήσεις: τηλ.: 210 2710472
