Την ώρα που το ευρώ καταγράφει ένα από τα πιο εντυπωσιακά ράλι στα χρονικά έναντι του δολαρίου, Fed και ΕΚΤ προετοιμάζονται για την επόμενη φάση της νομισματικής πολιτικής. Αυτή την εβδομάδα, οι σημαντικότεροι κεντρικοί τραπεζίτες του κόσμου βρέθηκαν στην πόλη Σίντρα της Πορτογαλίας για το καθιερωμένο συνέδριο της ΕΚΤ, το οποίο φέτος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί με μία μόνο λέξη: αβεβαιότητα, όπως τόνισε η Κριστίν Λαγκάρντ στην εναρκτήρια ομιλία της.
Η οικοδέσποινα Λαγκάρντ υποδέχθηκε χθες τον Τζερόμ Πάουελ της Fed, τον Άντριου Μπέιλι της Τράπεζας της Αγγλίας, τον Καζούο Γιουέντα της Bank of Japan και τον Τσανγκ Γιονγκ Ρι της Bank of Korea, για να συζητήσουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η νομισματική πολιτική σήμερα. «Ο κόσμος μας στο εξής θα είναι πιο αβέβαιος και αυτή η αβεβαιότητα αναμένεται να καταστήσει ακόμα πιο ευμετάβλητο τον πληθωρισμό», είναι ένα από τα βασικά συμπεράσματα τόσο του συνεδρίου, όσο και της στρατηγικής αναθεώρησης της ΕΚΤ.
Το θέμα που βρέθηκε στο επίκεντρο ήταν φυσικά οι μεγάλες ανατροπές που σημειώνονται μέσα στο 2025, από τη νέα δασμολογική πολιτική των ΗΠΑ και τους γεωπολιτικούς κινδύνους, μέχρι τον επίμονο πληθωρισμό και τις πιέσεις του Ντόναλντ Τραμπ προς τον Πάουελ για να μειώσει τα επιτόκια.
Τι θα γίνει, λοιπόν, με τα επιτόκια; Ας δούμε τι υποδηλώνουν οι τοποθετήσεις των κεντρικών τραπεζιτών και τι περιμένουν πλέον οι αγορές.
Στις 11 Ιουνίου η Λαγκάρντ ανακοίνωσε τη μείωση του επιτοκίου αναφοράς για την Ευρωζώνη στο 2% και όλα δείχνουν ότι η… αποστολή εξετελέσθη. Μόνο που οι πληροφορίες θέλουν τα στελέχη του διοικητικού συμβουλίου να είναι έτοιμα να ψηφίσουν υπέρ μίας ή δύο ακόμη μειώσεων στην περίπτωση που ο πληθωρισμός υποχωρήσει αισθητά στους επόμενους μήνες και η ανάκαμψη της οικονομίας δεν αποδειχθεί πειστική.
Γι’ αυτό οι αγορές δίνουν σήμερα πιθανότητες 24% να μειωθούν εκ νέου τα επιτόκια κατά 25 μονάδες βάσης στη συνεδρίαση της 24ης Ιουλίου και 70% να συμβεί αυτό έως το τέλος του 2025.
Η πιο κομβική για τις αγορές κίνηση αναμένεται να προέλθει από την Fed. Με τους επενδυτές να προεξοφλούν τρεις μειώσεις επιτοκίων στο υπόλοιπο του 2025 και την Morgan Stanley να προβλέπει επτά μειώσεις έως το τέλος του 2026, το εύρος των επιτοκίων αναφοράς της Fed μπορεί να «γκρεμιστεί» από το επίπεδο του 4,25%-4,50% σήμερα ακόμα και στο 2,00%-2,25% στο πιο ακραίο σενάριο. Που σημαίνει ότι σε περίπου ενάμιση χρόνο οι αγορές θα λειτουργούν σε καθεστώς χαμηλότερου κόστους χρήματος, τουλάχιστον κατά το ήμισυ.
Βέβαια, στο σημείο αυτό αξίζει να αναφέρουμε μία φράση της Λαγκάρντ. Η επικεφαλής της ΕΚΤ επικαλέστηκε τον Νίτσε, ο οποίος προειδοποιούσε για τον κίνδυνο να κυριαρχήσει το παρελθόν στη διαμόρφωση των αποφάσεων του παρόντος. Και το πρόσφατο παρελθόν των κεντρικών τραπεζών είχε χαρακτηριστεί από μηδενικά επιτόκια και άπλετη ρευστότητα στο σύστημα.
Πόσο πιθανό είναι να επιστρέψουμε σε αυτό το σημείο; Πάουελ και Λαγκάρντ έχουν αποκλείσει το ενδεχόμενο. Την ίδια ώρα, οι κεντρικές τράπεζες… δικαιολογούν το ακατάπαυστο τύπωμα νέου χρήματος της περασμένης δεκαετίας, τονίζοντας ότι ήταν η πλέον ενδεδειγμένη λύση για την καταπολέμηση του πολύ χαμηλού πληθωρισμού και κατ’ επέκταση την τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας.
Από κει και πέρα, υπάρχει η νέα πραγματικότητα που διαμορφώνουν οι ανατροπές στο παγκόσμιο εμπόριο. Ο στόχος για τον πληθωρισμό ίσως χρειαστεί κάποια στιγμή να γίνει πιο ευέλικτος, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα αλλάξει η αποστολή των κεντρικών τραπεζών που είναι η διασφάλιση και διατήρηση της σταθερότητας των τιμών.
Μία ακόμη πρόκληση σχετίζεται με τα ψηφιακά νομίσματα που ετοιμάζονται να δημιουργήσουν οι κεντρικές τράπεζες. Το ψηφιακό ευρώ, για παράδειγμα, θα είναι ένα νόμισμα που θα έχει στόχο την ενίσχυση της ασφάλειας και της διαφάνειας, τον περιορισμό του μαύρου χρήματος και την απεξάρτηση από τα υφιστάμενα συστήματα πληρωμών. Θα ενισχύσει την χρηματοπιστωτική αυτονομία της Ευρώπης και παράλληλα θα έχει στόχο να ανταγωνιστεί τα stablecoins, κάτι που ο Τραμπ θέλει ήδη να προλάβει.
Για όλους αυτούς τους λόγους, η Λαγκάρντ απηύθυνε, πριν από λίγες ημέρες, έκκληση στους Ευρωπαίους πολιτικούς να επιταχύνουν την ψήφιση του σχετικού νομοθετικού πλαισίου για το ψηφιακό ευρώ.
Η αναμενόμενη μέσα στα επόμενα χρόνια κυκλοφορία των ψηφιακών νομισμάτων κεντρικών τραπεζών - γνωστών και ως CBDCs – ενδέχεται να εγείρει προκλήσεις για τις εταιρείες fintech, το οικοσύστημα των crypto και την ευρύτερη λειτουργία των συστημάτων πληρωμών σε παγκόσμιο επίπεδο. Μελέτη της PwC τοποθετεί το κόστος των αλλαγών για τον ευρωπαϊκό τραπεζικό κλάδο μεταξύ 18 και 30 δισ. ευρώ για δαπάνες που σχετίζονται με τεχνικά, εμπορικά και λειτουργικά ζητήματα. Το σίγουρο είναι ότι σταδιακά σημειώνεται στροφή από τα παραδοσιακά συστήματα και οι κεντρικές τράπεζες δεν θέλουν να είναι απούσες.
