Εδώ και μερικές εβδομάδες, οι αμερικανικές χρηματιστηριακές αγορές έχουν πάρει και πάλι τα ηνία των παγκόσμιων χρηματιστηρίων. Τις τελευταίες ημέρες ο βασικότερος αμερικανικός χρηματιστηριακός δείκτης, ο S&P 500, αφού στο τέλος Ιουνίου ξεπέρασε τα υψηλά του Φεβρουαρίου, έχει επανέλθει στη γνώριμη εικόνα της σχεδόν καθημερινής επίτευξης νέων ιστορικών υψηλών.
Η διάθεση των επενδυτών παραμένει αρκετά θετική και παρά τις κατά καιρούς βυθίσεις μετοχών που απογοητεύουν τους επενδυτές, οι διάφοροι χρηματιστηριακοί δείκτες ακολουθούν σταθερά ανοδική πορεία. Παρά την σχετική αδυναμία των τελευταίων ημερών, πολύ κοντά στα ιστορικά (ή έστω σε πολυετή) υψηλά βρίσκονται και οι ευρωπαϊκοί χρηματιστηριακοί δείκτες, ενώ πολύ δυνατή είναι και η εικόνα στα χρηματιστήρια της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας. Μάλιστα, ο ιαπωνικός δείκτης Nikkei 225 σημείωσε χθες ιστορικό υψηλό ρεκόρ μετά το ράλι που προκάλεσε η εμπορική συμφωνία μεταξύ της χώρας και των ΗΠΑ.
Μπορούμε να πούμε πως η αισιοδοξία των επενδυτών στα διεθνή χρηματιστήρια βασίζεται πάνω στην εκτίμηση πως η πορεία της διεθνούς οικονομίας θα είναι θετική το επόμενο διάστημα και πως οι περισσότερες μεγάλες επιχειρήσεις θα παρουσιάσουν ικανοποιητικά οικονομικά μεγέθη.
Το καλό κλίμα ενισχύεται και από την πολύ καλή πορεία των crypto περιουσιακών στοιχείων, μετά και τις σημαντικές αλλαγές στο νομικό, θεσμικό και εποπτικό πλαίσιο που προωθεί με δυναμικό τρόπο ο Αμερικανός πρόεδρος. Και βέβαια δεν πρέπει να ξεχνάμε και την μεγάλη ώθηση που δίνουν στις αγορές οι τεράστιες επενδύσεις που γίνονται στον χώρο της τεχνολογίας με επίκεντρο την Τεχνητή Νοημοσύνη και την κατασκευή των απαραίτητων υποδομών για την ανάπτυξή της.
Η αίσθηση που επικρατεί στις διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές είναι πως το καλό αυτό κλίμα θα συνεχιστεί για αρκετά μεγάλο διάστημα, ακόμα και αν εκδηλωθούν προσωρινές χρηματιστηριακές πτώσεις με διάφορες αφορμές.
Υπάρχουν βέβαια αρκετές φωνές που υποστηρίζουν πως οι μετοχές έχουν γίνει σε γενικές γραμμές αρκετά ακριβές και πως μία σημαντική και βαθιά χρηματιστηριακή πτώση, διόρθωση όπως συνηθίζουμε να λέμε, θα μπορούσε να εκδηλωθεί ανά πάσα στιγμή.
Ανεξάρτητα από το τι λένε οι αναλυτές και οι επαγγελματίες της αγοράς που έχουν αυτή την επιφυλακτική στάση, καλό θα ήταν να δούμε τι θα μπορούσε να ανατρέψει το καλό τωρινό χρηματιστηριακό κλίμα και να ταράξει την ηρεμία που επικρατεί από το τέλος του Απριλίου, λίγες εβδομάδες μετά τις πρώτες ανακοινώσεις του Ντόναλντ Τραμπ που είχαν τρομοκρατήσει τις αγορές.
Μιλώντας για τον πρόεδρο Τραμπ, ένας από τους σημαντικότερους κινδύνους για τις αγορές είναι αυτός που σχετίζεται με τους δασμούς και τον πιθανό εμπορικό πόλεμο.
Είναι αλήθεια πως ελάχιστοι πιστεύουν πλέον πως ο Αμερικανός πρόεδρος θα επιβάλει εξοντωτικούς δασμούς στα προϊόντα βασικών εμπορικών εταίρων των ΗΠΑ. Η χθεσινή εξέλιξη, με την Ιαπωνία και τις ΗΠΑ να συμφωνούν τελικά στην επιβολή εισαγωγικών δασμών ύψους 15%, αντί για το 25% που είχε μονομερώς ανακοινώσει ο Τραμπ πριν δύο εβδομάδες, ενισχύει αυτή τη θέση.
Οι χθεσινές πληροφορίες των Financial Times σχετικά με επικείμενη συμφωνία ΗΠΑ – ΕΕ που θα έχει παρόμοια χαρακτηριστικά με αυτήν μεταξύ Ιαπωνίας και ΗΠΑ, δηλαδή δασμούς της τάξης του 15%, ενισχύουν ακόμα περισσότερο αυτή την αίσθηση. Η θετική αλλά μάλλον μετρημένη αντίδραση των αγορών, αν εξαιρέσουμε τις μετοχές των αυτοκινητοβιομηχανιών που βλέπουν ξαφνικά τους δασμούς ύψους 25% να αλλάζουν προς το 15%, ίσως δείχνει όμως πως οι αγορές έχουν λίγο πολύ ήδη προεξοφλήσει αυτό το ενδεχόμενο.
Αυτό μπορεί να κρύβει έναν κίνδυνο για τα χρηματιστήρια. Κίνδυνο που ίσως δεν θα γίνει αμέσως ορατός αλλά σε μερικούς μήνες από τώρα, όταν θα έχει περάσει αρκετό χρονικό διάστημα με δασμούς που στις περισσότερες περιπτώσεις δεν θα είναι χαμηλότεροι από 15% και σε αρκετές (όπως στα βιομηχανικά μέταλλα) ίσως αρκετά πάνω από αυτό.
Καθώς μέχρι τώρα οι ανησυχίες για την επίδραση των δασμών στα αποτελέσματα των εταιρειών είναι σε σημαντικό βαθμό αποτέλεσμα εκτιμήσεων, αν τα πραγματικά στοιχεία αποδειχθούν χειρότερα αυτών των εκτιμήσεων οι αγορές δεν θα χαρούν καθόλου.
Όλα αυτά με την προϋπόθεση πως τελικά ο Ντόναλντ Τραμπ δεν θα χτυπήσει καίρια την Ευρωπαϊκή Ένωση, γιατί τότε οι συνέπειες θα είναι άμεσες και κατά πάσα πιθανότητα αρκετά αρνητικές.
Ένα πεδίο δυνητικών κινδύνων είναι φυσικά αυτό των επιτοκίων, της συμπεριφοράς των μακροπρόθεσμων ομολόγων του αμερικανικού δημοσίου και των σχέσεων της αμερικανικής κυβέρνησης με τον διοικητή της Fed και την ίδια την αμερικανική κεντρική τράπεζα.
Όπως εξελίσσονται τα πράγματα φαίνεται πως ο Τραμπ θα μπορούσε να αρκεστεί στην συνεχή υπονόμευση του Τζέι Πάουελ περιμένοντας να φτάσει η ώρα διορισμού του αντικαταστάτη του ο οποίος θα είναι λογικά πιο πρόθυμος να κινηθεί επιθετικά για την μείωση των επιτοκίων.
Καθώς περνά ο χρόνος, η θέση του Πάουελ θα γίνεται όλο και πιο δύσκολη και οι αγορές θα τον λαμβάνουν υπόψη τους όλο και λιγότερο.
Την ίδια στιγμή, ο Τραμπ ελπίζει πως η αναμενόμενη εκρηκτική αύξηση του ενεργητικού των stablecoins θα βοηθήσει τον υπουργό οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ να περιορίσει τις νέες εκδόσεις μακροπρόθεσμων ομολόγων και να ικανοποιήσει τις ανάγκες του αμερικανικού δημοσίου κυρίως με τις εκδόσεις εντόκων γραμματίων που θα απορροφώνται και από τα stablecoins.
Δεν είναι βέβαιο όμως πως τα πράγματα θα εξελιχθούν ακριβώς έτσι.
Αν ο Τραμπ προσπαθήσει να εκδιώξει τον Πάουελ, είναι δύσκολο να μην έχουμε έντονα αρνητική αντίδραση των αγορών, οι οποίες λογικά δεν είναι ακόμα έτοιμες να δεχθούν τον σημαντικό περιορισμό της ανεξαρτησίας αλλά και του ρόλου της Fed. Μία απότομη άνοδος των αποδόσεων των αμερικανικών κρατικών ομολόγων είναι σίγουρο πως δεν θα αρέσει και πολύ στις χρηματιστηριακές αγορές.
Ένα σημαντικό ερωτηματικό είναι αυτό της περαιτέρω πορείας του αμερικανικού δολαρίου. Καθώς έχει σταματήσει η έντονη συνεχής πτώση του, αν η επόμενη κίνησή του είναι ισχυρή, ανεξάρτητα από την κατεύθυνσή της, δεν μπορεί να αποκλειστούν κάποιες αρνητικές συνέπειες στις αγορές ομολόγων και μετοχών.
Στην περίπτωση μάλιστα που το δολάριο υποχωρήσει έντονα, θα πρέπει να έχουμε στο νου μας την μεγάλη αναταραχή στις αγορές που είχε προκληθεί στις αρχές του περσινού Αυγούστου από την ξαφνική τότε ανατίμηση του ιαπωνικού γιεν.
Υπάρχουν φυσικά και οι κίνδυνοι που έχουν περισσότερη σχέση με τις ίδιες τις αγορές. Ένας είναι ο πιθανός σταδιακός κορεσμός της ζήτησης στην περίπτωση που ενταθεί η δραστηριότητα εισαγωγής νέων εταιρειών, με την παραδοσιακή μέθοδο της αρχικής δημόσιας εγγραφής ή με την πρόσφατα αναγεννημένη μέθοδο SPAC ή ακόμα και με την μέθοδο της απευθείας εισαγωγής (direct listing). Όλοι θυμόμαστε τι ακολούθησε το σχετικό «όργιο» του 2021. Κορεσμός της ζήτησης μπορεί να προέλθει και από αύξηση της προσφοράς ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων, καθώς η αγορά crypto βρίσκεται σε καθαρά ανοδική τάση.
Όλα τα παραπάνω συνιστούν πραγματικούς κινδύνους για την συνέχιση της ανοδικής πορείας των χρηματιστηριακών αγορών. Ο πιο σημαντικός όμως είναι ο πιο απλός και προφανής.
Η πιθανότητα να δούμε σημαντικές απογοητεύσεις από τα οικονομικά αποτελέσματα και τις εκτιμώμενες προοπτικές των εισηγμένων εταιρειών, ιδίως από αυτές που έχουν σχέση με την Τεχνητή Νοημοσύνη και τις υποδομές της. Τα πρώτα δείγματα από την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του δεύτερου ημερολογιακού τριμήνου στις ΗΠΑ είναι μάλλον ουδέτερα, με αρκετές θετικές εκπλήξεις αλλά και ορισμένα αρνητικά σοκ.
Καθώς περνούν οι μέρες θα καταλάβουμε καλύτερα αν τα ιστορικά υψηλά κινδυνεύουν να χαθούν λόγω των επιδόσεων των επιχειρήσεων. Παράλληλα θα σχηματίζεται μία πιο σαφής εικόνα για όλα όσα αναφέραμε πιο πριν και για το κατά πόσο ουσιαστικοί είναι αυτοί οι κίνδυνοι. Το αν θα τρομάξουν τους αισιόδοξους επενδυτές είναι ένα άλλο ερώτημα, μάλλον το πιο σημαντικό, το οποίο δεν αποκλείεται να απαντηθεί κάπως απότομα.
