Τα πρώτα κακά οικονομικά μαντάτα είναι γεγονός και μάλιστα χωρίς ακόμη να έχουν ουσιαστικά επηρεαστεί οι οικονομίες από τους δασμούς. Το αμερικανικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε στο α’ τρίμηνο του 2025, ανοίγοντας τον δρόμο για την ύφεση που τόσοι πολλοί αναλυτές έχουν προβλέψει, ως αποτέλεσμα των μεγάλων ανατροπών στο παγκόσμιο εμπόριο. Στα αμερικανικά μέσα άρχισαν… τα όργανα, με δημοσιεύματα για το τι σημαίνει μία ύφεση για την τσέπη των καταναλωτών και εκτιμήσεις για το βάθος της.
Η Wall Street αντέδρασε ψύχραιμα καθώς το επενδυτικό κλίμα συνεχίζει να δέχεται ώθηση από τις ελπίδες για αποκλιμάκωση της έντασης στο πεδίο των δασμών, την ώρα που ο Ντόναλντ Τραμπ έσπευσε να κατηγορήσει ποιον άλλο, φυσικά τον Τζο Μπάιντεν για την αρνητική επίδοση της οικονομίας στους πρώτους τρεις μήνες του 2025.
Με δεδομένο δε, πως οι ειδικοί εκτιμούν ότι ο πραγματικός αντίκτυπος των δασμών τόσο στις ΗΠΑ, όσο και σε άλλες μεγάλες οικονομίες, θα φανεί μετά τον Ιούλιο, το «φάντασμα» της ύφεσης πλησιάζει ακόμα περισσότερο. Ο Τραμπ προσπάθησε, όπως ήταν αναμενόμενο, να καθησυχάσει τον κόσμο, λέγοντας ότι η οικονομική άνθηση που υποσχέθηκε προεκλογικά θέλει λίγο ακόμη χρόνο, ωστόσο οι οιωνοί δεν είναι καλοί.
Σύμφωνα με το υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ, τα στοιχεία για το ΑΕΠ αντανακλούν ένα κύμα εισαγωγών στις οποίες προχώρησαν οι επιχειρήσεις στην προσπάθειά τους να προλάβουν τους δασμούς του Τραμπ. «Βαρίδι» για το αμερικανικό ΑΕΠ αποτέλεσε και η μείωση των κρατικών δαπανών στο προηγούμενο τρίμηνο, κυρίως στον τομέα της άμυνας.
Με φόντο τον εμπορικό πόλεμο οι χρηματαγορές έχουν αρχίσει να προεξοφλούν ένα ασθενέστερο οικονομικό outlook για τις ΗΠΑ και τα στοιχεία απλά επιβεβαιώνουν την τάση. Όμως οι αγορές δεν προβλέπουν με βεβαιότητα ύφεση. Η αρχική αντίδραση των χρηματιστηρίων στις ανακοινώσεις της «Ημέρας Απελευθέρωσης» οδήγησε σε πτώση άνω του 10% τις μετοχές και εκτίναξε τη μεταβλητότητα. Ακολούθησε μερική ανάκαμψη αλλά οι μετοχές παραμένουν χαμηλότερα και η μεταβλητότητα υψηλότερα από τα προ δασμών επίπεδα.
Το βασικό σενάριο των αναλυτών σήμερα προβλέπει μία εποχή ασθενέστερης ανάπτυξης, ειδικά στις ΗΠΑ, χαμηλότερου πληθωρισμού και αυξημένων κινδύνων. Η Oxford Economics εκτιμά ότι το επίπεδο στο οποίο βρίσκεται ο δείκτης μεταβλητότητας VIX συνάδει με πτώση της ανάπτυξης των G7 περίπου στο 0,1% στο β’ εξάμηνο του 2025. Στο ίδιο μήκος κύματος είναι και οι αγορές (π.χ. αποδόσεις ομολόγων και τιμές εμπορευμάτων), οι οποίες προεξοφλούν σχεδόν μηδενική ανάπτυξη προς το τέλος του έτους για τις ανεπτυγμένες οικονομίες.
Βλέπουμε ότι η ύφεση δεν αποτελεί το βασικό σενάριο, ωστόσο οι ισορροπίες είναι λεπτές και οι κίνδυνοι αυξημένοι, που σημαίνει ότι τίποτα δεν μπορεί να αποκλειστεί, ακόμα και παγκόσμια ύφεση. Στο μεταξύ, η πτώση των τιμών του πετρελαίου στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2021 συνεπάγεται ότι θα ασκηθούν πτωτικές πιέσεις στον πληθωρισμό βραχυπρόθεσμα, ενώ ο χρυσός παραμένει σε επίπεδα που δείχνουν ότι οι επενδυτές συνεχίζουν να αναζητούν ασφαλή καταφύγια. Οι αγορές ομολόγων ποντάρουν σε χαμηλότερο πληθωρισμό, κυρίως εκτός ΗΠΑ, αλλά η μεγάλη έκπληξη στις αγορές το τελευταίο διάστημα σχετίζεται με την πορεία του δολαρίου. Πολλοί πίστευαν ότι οι υψηλότεροι δασμοί θα έδιναν ώθηση στο δολάριο, όμως η απροσδόκητη εξασθένηση του αμερικανικού νομίσματος ενδέχεται να αντανακλά τις πιο μακροπρόθεσμες ανησυχίες για την κυριαρχία των ΗΠΑ και την ευρύτερη ελκυστικότητα των αμερικανικών assets.
Τα «καμπανάκια» ύφεσης δεν αφορούν, βέβαια, μόνο τις ΗΠΑ. Η ευρωπαϊκή οικονομία παραμένει σε τέλμα, με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να εκτιμά ότι η δημοσιονομική χαλάρωση της Γερμανίας και η ευρύτερη χαλάρωση των κανόνων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δεν είναι ικανές συνθήκες για να αντισταθμιστούν οι επιπτώσεις των δασμών. Γι’ αυτό και οι περισσότερες κυβερνήσεις, ειδικά των χωρών του πυρήνα, όπως της Γερμανίας και της Γαλλίας, προχωρούν στην υποβάθμιση των προβλέψεων για την ανάπτυξη στη φετινή χρονιά.
Για να γίνει αντιληπτό το τέλμα στο οποίο έχει πέσει η ευρωπαϊκή οικονομία, αρκεί να πούμε ότι χθες ανακοινώθηκαν τα στοιχεία για το ΑΕΠ, με τους αναλυτές σχεδόν να πανηγυρίζουν που η οικονομία της Ευρωζώνης αναπτύχθηκε στο α’ τρίμηνο με ρυθμό 0,4%. Μάλιστα, και παρά το γεγονός ότι η καλύτερη των προσδοκιών ανάπτυξη αφορά και τις τρεις μεγαλύτερες οικονομίες (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία), οφείλεται κυρίως στα στοιχεία για το ΑΕΠ της Ιρλανδίας, τα οποία μεταβάλλονται συνεχώς και επηρεάζονται από τις τεχνολογικές εταιρείες που εδρεύουν στη χώρα για φορολογικούς λόγους.
