Ένα χρόνο μετά την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, η αναπροσαρμογή της αμερικανικής οικονομίας που ενορχηστρώθηκε από την κυβέρνησή του είναι σαφής: προστατευτική όσον αφορά το εμπόριο, παρεμβατική όσον αφορά τη βιομηχανία.
Ωστόσο, παρά τις μετατοπίσεις αυτές, το παγκόσμιο εμπόριο παραμένει ισχυρό, με τις Ηνωμένες Πολιτείες να συνεχίζουν να αποτελούν το νευραλγικό του κέντρο. Αυτή η παρατήρηση, η οποία μπορεί να φαίνεται παράδοξη, αντικατοπτρίζει τη δομική ισχύ της αμερικανικής οικονομίας και τον απαραίτητο ρόλο της στο διεθνές εμπόριο και τις χρηματοοικονομικές ροές.
Από τις αρχές του 2025, η κυβέρνηση Τραμπ έχει εφαρμόσει μια επιθετική δασμολογική πολιτική. Οι δασμοί έχουν αυξηθεί σε μια σειρά από στρατηγικά σημαντικά προϊόντα - συμπεριλαμβανομένου του χαλκού, των κρίσιμων μετάλλων, των βαρέων οχημάτων και των φαρμακευτικών προϊόντων - με συνολική αύξηση που προβλέπεται να φτάσει τις 15 ποσοστιαίες μονάδες μέχρι το τέλος του 2026.
Αυτή η στρατηγική όχι μόνο στοχεύει στην προστασία των εγχώριων βιομηχανιών, αλλά είναι και ένας σημαντικός πόρος έσοδων: σύμφωνα με εκτιμήσεις, θα μπορούσε να αποφέρει περίπου 300 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ.
Ταυτόχρονα, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση έχει υιοθετήσει μια πιο πρακτική προσέγγιση στη βιομηχανική πολιτική. Σε αντίθεση με την προηγούμενη κυβέρνηση, η οποία επικεντρώθηκε στα φορολογικά κίνητρα, η κυβέρνηση Τραμπ έχει επιλέξει να αποκτήσει μειοψηφικά μερίδια σε στρατηγικές εταιρείες, όπως η Intel και η MP Materials.
Αυτή η προσέγγιση, βασισμένη στην υπάρχουσα νομοθεσία περί εθνικής ασφάλειας, επαναπροσδιορίζει τη σχέση μεταξύ κράτους και ιδιωτικού τομέα σε μια εποχή αυξημένου γεωπολιτικού ανταγωνισμού.
Βρισκόμαστε μπροστά σε μια μορφή κρατικού καπιταλισμού στα πρότυπα της Κίνας και στις ΗΠΑ; Ως ένα σημείο, μπορεί.
Γεγονός όμως είναι ότι παρά την προστατευτική στροφή των ΗΠΑ, οι ροές του παγκόσμιου εμπορίου δεν δείχνουν σημάδια επιβράδυνσης.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), το παγκόσμιο εμπόριο εμπορευμάτων προβλέπεται να αυξηθεί κατά 2,5% το 2025, ενώ το εμπόριο υπηρεσιών αναμένεται να αυξηθεί κατά 4%. Αντί δε να περιθωριοποιηθούν, οι ΗΠΑ συνεχίζουν να διατηρούν ένα σταθερό μερίδιο σε αυτές τις ροές, αντιπροσωπεύοντας πέριξ του 13% εως 15% του παγκόσμιου εμπορίου.
Αυτή η ανθεκτικότητα σύμφωνα με την Credit Agricole μπορεί να αποδοθεί εν μέρει στην ισχύ του Αμερικανού καταναλωτή ο οποίος παραμένει ο προτιμώμενος προορισμός για τις παγκόσμιες εξαγωγές.
Είτε πρόκειται για μεταποιημένα αγαθά, είτε για ψηφιακές υπηρεσίες ή γεωργικά προϊόντα, η αμερικανική ζήτηση συνεχίζει να παίζει καθοριστικό ρόλο στην ώθηση της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας.
Για την ακρίβεια ο Αμερικανός καταναλωτής παραμένει βασικός παράγοντας: απορροφά ένα σημαντικό μερίδιο των παγκόσμιων εξαγωγών, υποστηρίζει την ανάπτυξη πολυεθνικών εταιρειών και επηρεάζει τις τάσεις κατανάλωσης παγκοσμίως.
Επιπλέον, οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεχίζουν να προσελκύουν διεθνή κεφάλαια, όχι μόνο λόγω της ρευστότητας των αγορών τους, αλλά και λόγω της ικανότητάς τους να δημιουργούν ελκυστικές αποδόσεις. Οι άμεσες ξένες επενδύσεις, οι ροές χαρτοφυλακίου και οι αγορές κρατικών ομολόγων αντανακλούν διαρκή εμπιστοσύνη στην οικονομία των ΗΠΑ.
Τουτέστιν, ο κεντρικός ρόλος των Ηνωμένων Πολιτειών στην παγκόσμια οικονομία δεν στηρίζεται αποκλειστικά στην κυριαρχία του δολαρίου. Βασίζεται επίσης στην εξαιρετική ανθεκτικότητα του Αμερικανού καταναλωτή, στην καινοτόμο ικανότητα των αμερικανικών εταιρειών, στο μέγεθος της εγχώριας αγοράς, στην ισχύ των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και στην ευελιξία του οικονομικού συστήματος.
Αποθεματικό νόμισμα δεν σημαίνει απαραίτητα και ισχυρό νόμισμα
Η χρήση του δολαρίου στο διεθνές εμπόριο παραμένει «τεράστια» σύμφωνα με την τριετή έρευνα της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (BIS).
Ο μέσος ημερήσιος όγκος συναλλαγών στις αγορές ξένου συναλλάγματος το 2025 αυξήθηκε κατά 28%, φτάνοντας τα 9,6 τρισεκατομμύρια δολάρια, με σημαντική αύξηση σε μέσα αντιστάθμισης κινδύνου όπως προθεσμιακά συμβόλαια (+60%) και δικαιώματα προαίρεσης (+100%).
Η κυριαρχία του δολαρίου υποστηρίζεται από δύο βασικούς παράγοντες: την εξαιρετική ρευστότητά του και το βάθος των αμερικανικών χρηματοπιστωτικών αγορών. Ακόμα και σε περιόδους αυξημένης μεταβλητότητας, όπως για παράδειγμα ήταν ο Απρίλιος του 2025, όταν ανακοινώθηκαν οι δασμοί από τον Ντόναλτ Τραμπ, το δολάριο παρέμεινε το απόλυτο ασφαλές καταφύγιο. Αυτό σημαίνει ότι το δολάριο εξακολουθεί να στηρίζει τις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές ροές, να διευκολύνει τις συναλλαγές και να χρησιμεύει ως σημείο αναφοράς για τον καθορισμό των τιμών.
Ωστόσο, πολλοί οίκοι, όπως για παράδειγμα η CA παραμένουν επιφυλακτικοί σχετικά με την πορεία του δολαρίου το 2026.
Ενώ η κυριαρχία του στο παγκόσμιο εμπόριο είναι αναμφισβήτητη, αυτό δεν αποκλείει την πιθανότητα μιας εξασθένισης. Αυτή η φαινομενική αντίφαση - ένα νόμισμα που είναι ταυτόχρονα παγκόσμιο αποθεματικό και δυνητικά αδύναμο - είναι καλά τεκμηριωμένη στην οικονομική θεωρία, γνωστή ως το παράδοξο του Trikeyn.
Ο Βέλγος οικονομολόγος Robert Trikeyn υποστήριξε ότι για να χρησιμεύσει ένα νόμισμα ως παγκόσμιο αποθεματικό, πρέπει να είναι άφθονο, κάτι που αναπόφευκτα οδηγεί σε εξωτερικά ελλείμματα και πτωτική πίεση στην αξία του.
Έτσι, παρόλο που το δολάριο παραμένει ο κεντρικός παίκτης στις παγκόσμιες συναλλαγές, η αξία του θα μπορούσε να αποδυναμωθεί σε ένα περιβάλλον ευνοϊκής νομισματικής πολιτικής και επίμονων εμπορικών ελλειμμάτων.
Aνάδυση της Κίνας
Το δολάριο παραμένει το επίκεντρο αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν αναδύονται και νέες εναλλακτικές, σε πολύ μικρότερο βαθμό βέβαια.
Το κινεζικό γουάν κερδίζει έδαφος στην παγκόσμια χρηματοδότηση εμπορίου, αντιπροσωπεύοντας το 7,6% του μεριδίου αγοράς από τον Σεπτέμβριο του 2025, σύμφωνα με τη SWIFT. Οι εξωτερικές συμμετοχές των κινεζικών τραπεζών σε γουάν έχουν τετραπλασιαστεί τα τελευταία πέντε χρόνια.
Ωστόσο, αυτές οι εξελίξεις παραμένουν οριακές σε παγκόσμια κλίμακα. Το ευρώ, το γιεν, το ελβετικό φράγκο, ακόμη και τα κρυπτονομίσματα δεν έχουν ακόμη αμφισβητήσει τον ρόλο του δολαρίου ως το κορυφαίο νόμισμα συναλλαγών στον κόσμο.
Η ανθεκτικότητα της χρήσης του δολαρίου, παρά τις συνεχιζόμενες προσπάθειες αποδολαριοποίησης, καταδεικνύει τη δύναμη του χρηματοπιστωτικού συστήματος των ΗΠΑ. Υπογραμμίζει επίσης ότι ο κεντρικός ρόλος των Ηνωμένων Πολιτειών στην παγκόσμια οικονομία δεν εξαρτάται αποκλειστικά από τις εμπορικές ή βιομηχανικές πολιτικές που ακολουθούν, αλλά από μια σειρά διαρθρωτικών παραγόντων που τους προσδίδουν μια μοναδική θέση στην παγκόσμια οικονομική τάξη.
Συμπέρασμα
Τα χαρτοφυλάκια σε όλο τον κόσμο έχουν επενδυθεί σε μεγάλο βαθμό σε αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία. Από το 2025 όμως, όλο και περισσότερα από αυτά τα χαρτοφυλάκια διαχειρίζονται τον συναλλαγματικό κίνδυνο που προκύπτει από τις επενδύσεις τους πιο ενεργά και αντισταθμίζουν μέρος της έκθεσής τους στο δολάριο.
Για μια μεγάλη μερίδα αναλυτών, η τάση αυτή θα συνεχιστεί και το 2026, γεγονός που με τη σειρά του θα μπορούσε ενδεχομένως να τροφοδοτήσει περαιτέρω την αδυναμία του δολαρίου.
Αυτό δεν σημαίνει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα παραμένουν το νευραλγικό κέντρο της παγκόσμιας οικονομίας. Ο ρόλος τους στο παγκόσμιο εμπόριο, η ικανότητά τους να προσελκύουν κεφάλαια, η ανθεκτικότητα στη χρήση του νομίσματός τους στις ανταλλαγές και η ισχύς της εγχώριας ζήτησης τις καθιστούν απαραίτητο παράγοντα για την παγκόσμια ισορροπία, παρά το γεγονός ότι έχουν γίνει πιο προστατευτικές και παρεμβατικές.
*Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, καμία διασφάλιση δε δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
