Ο φετινός Ιούλιος ήταν εξαιρετικά θερμός. Καύσωνες, δασμοί και ράλι στις αγορές. Ενώ το 2025 ξεκίνησε με κακούς οιωνούς, πλέον όλα μοιάζουν παρελθόν. Οι δασμοί κατακρήμνισαν τις αγορές και οι φόβοι ενός γενικευμένου εμπορικού πολέμου δημιούργησαν συνθήκες κραχ.
Οι φοροελαφρύνσεις του προέδρου Τραμπ φόβισαν την αγορά ομολόγων και δημιούργησαν προσδοκίες κρίσης χρέους. Πού βρίσκεται πλέον η αμερικανική οικονομία; Τα ιστορικά υψηλά ήρθαν για να μείνουν ή απειλούνται;
Το εξάμηνο που πέρασε ανέτρεψε την κανονικότητα πολλών δεκαετιών. Οι εμπορικές σχέσεις και το ελεύθερο εμπόριο θεωρούνταν αδιαπραγμάτευτα. Ο πρόεδρος Τραμπ όμως τα έβαλε όλα στο τραπέζι. Άμυνα, δασμοί και πολεμικές επιχειρήσεις ήταν, όπως ο ίδιος λέει, χαρτιά για μια διαπραγμάτευση που θα έφερνε τις ΗΠΑ στο κέντρο των εξελίξεων.
Μέχρι στιγμής η ανεργία και η ανάπτυξη δεν έχουν επηρεαστεί από τις αναταράξεις. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 3% το δεύτερο τρίμηνο, ενώ η ανεργία παραμένει σε ιστορικά χαμηλά.
Φαίνεται, προς το παρόν, ότι οι φόβοι που κορυφώθηκαν με τις εξαγγελίες των δασμών τον περασμένο Απρίλιο, δεν έχουν επιβεβαιωθεί. Το γεγονός όμως ότι η οικονομία αναπτύσσεται και το χρηματιστήριο τρέχει δεν σημαίνει ότι οι ΗΠΑ αποτελούν απάνεμο λιμάνι.
Ο μεγαλύτερος και βασικότερος κίνδυνος για τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου είναι το χρέος της. Αυτή τη στιγμή σχεδόν το μισό έλλειμμα του προϋπολογισμού αφορά πληρωμές τόκων.
Οι δασμοί μπορεί να βελτιώσουν τη δημοσιονομική εικόνα της χώρας, όμως, το ότι δεν έχουν ακόμη φανεί οι επιπτώσεις τους δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρξουν.
Πέρα από τους δασμούς, η βασική στρατηγική της κυβέρνησης Τραμπ είναι η ανάπτυξη της οικονομίας.
Ο στόχος που έχει θέσει ο υπουργός οικονομικών Σκοτ Μπεσεντ είναι 3%. Για μια ανεπτυγμένη οικονομία, τέτοιοι ρυθμοί θεωρούνται εξαιρετικά υψηλοί.
Η απορρύθμιση της αγοράς και οι χαλαρώσεις θεσμικών περιορισμών αποτελούν ένα ακόμα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Οι μειώσεις φόρων και οι επενδύσεις με πολλά μηδενικά που εξαγγέλλει εβδομαδιαία ο πρόεδρος, θα συμβάλουν περαιτέρω στην ανάπτυξη, αλλά μένει να φανεί τι θα υλοποιηθεί στο τέλος.
Προς το παρόν, οι αγορές κινούνται μέρα με τη μέρα. Επειδή μέχρι τώρα δεν έχουν επιβεβαιωθεί τα χειρότερα, δηλαδή ένας γενικευμένος εμπορικός πόλεμος, φαίνεται ότι τα θεμελιώδη ζητήματα έχουν προσωρινά ξεχαστεί.
Τα νούμερα είναι μέχρι στιγμής ενθαρρυντικά: οι επιχειρήσεις εμφανίζουν κερδοφορία, οι τεχνολογικές εταιρείες και οι τράπεζες καταγράφουν σταθερές αποδώσεις.
Τελικά, η ευφορία βασίζεται κυρίως στις εξαγγελίες και στην προσμονή ότι τα πράγματα θα εξελιχθούν θετικά. Όμως, τι θα γίνει αν οι δασμοί πυροδοτήσουν πληθωρισμό; Αν δεν πραγματοποιηθούν οι επενδύσεις που έχουν εξαγγελθεί; Αν τα επιτόκια δεν μειωθούν γρήγορα; Αν η ανάπτυξη δεν φτάσει τα επιθυμητά επίπεδα; Και κυρίως, τι θα συμβεί με το χρέος;
Εντέλει, όλα κρέμονται από μια κλωστή. Η αλήθεια για την οικονομία, αν και αβέβαιη, θα φανεί στο τέλος. Ο συνετός επενδυτής οφείλει να θέσει τις παραπάνω ερωτήσεις και να διαμορφώσει ανάλογα την επενδυτική του στρατηγική.
* Ο Ηλίας Αρβανιτάκης είναι Οικονομολόγος - Αναλυτής, Morgan Stanley.
