Παρά τις ανησυχίες για τις γεωπολιτικές εξελίξεις, οι αγορές φαίνεται να απορροφούν το πρώτο σοκ και να επιστρέφουν σε θετικό έδαφος, ενώ οι τιμές του πετρελαίου, του χρυσού καθώς και του δείκτη VIX αποκλιμάκωθηκαν.
Αν και η αβεβαιότητα παραμένει υψηλή λόγω των συνεχών επιθέσεων μεταξύ Ιράν και Ισραήλ, εντούτοις οι επενδυτές προς το παρόν προτιμούν να μην προεξοφλήσουν το χειρότερο σενάριο. Παρακολουθούν στενά τις ενδείξεις για ενδεχόμενη κλιμάκωση της σύγκρουσης, κάτι που θα επηρέαζε τις αγορές ενέργειας και το γενικότερο οικονομικό κλίμα και προβαίνουν σε λελογισμένες κινήσεις αντιστάθμισης, αποφεύγοντας κινήσεις πανικού.
Ακόμα και οι ευρωπαϊκές αγορές που κινδυνεύουν να αντιμετωπίσουν για άλλη μια φορά μετά τη ρήξη των σχέσεων με τη Ρωσία, εκτίναξη των ενεργειακών τιμών, έκλεισαν χθες σε θετικό έδαφος.
Υπερβολικός εφησυχασμός ή δικαιολογημένη ψύχραιμη αντίδραση;
Μάλλον το δεύτερο αν σκεφτούμε τα εξής:
-Ένα μεγάλο μέρος της ψυχραιμίας της επενδυτικής κοινότητας οφείλεται στην ερμηνεία της στάσης των υπόλοιπων κρατών γύρω από το Ισραήλ και το Ιράν, τα οποία μέχρι στιγμής δεν παίρνουν θέση ούτε υπέρ της κίνησης του Ισραήλ, αλλά ούτε και κατά.
-Τα ραντάρ στην νοτιανατολική άκρη της Τουρκίας δεν ειδοποίησαν για την επίθεση του Ισραήλ. Η Τουρκία σύμφωνα και με τις πρόσφατες δηλώσεις του Ερντογάν εξακολουθεί να υποστηρίζει τη διπλωματική λύση για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Η μετάφραση αυτών των δύο παρατηρήσεων από την επενδυτική κοινότητα είναι προφανώς ότι η σύγκρουση αυτή θα έχει σύντομη διάρκεια και δύσκολα θα εξαπλωθεί σε όλη τη Μέση Ανατολή.
Επιπλέον, η επίθεση του Ισραήλ κατά ιρανικών πυρηνικών και βαλλιστικών εγκαταστάσεων τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής 13 Ιουνίου ήρθε ως μια αναμενόμενη κορύφωση της έντασης που επικρατούσε στην περιοχή. Τουτέστιν, οι αγορές δεν αιφνιδιάστηκαν.
Παρά ταύτα, οι προειδοποίησεις το Ιράν για τα στενά του Ορμούζ, αλλά και προς τη Βρετανία και Γαλλία ότι οι βάσεις και τα πλοία τους στην περιοχή θα στοχοποιηθούν αν εμποδίσουν τις πυραυλικές επιθέσεις της Τεχεράνης, υποδεικνύουν ότι ο κίνδυνος κλιμάκωσης είναι μετρήσιμος.
Όμως πόσο τελικά θα συνέφερε το Ιράν να υλοποιήσει αυτές τις απειλές, τουλάχιστον μέσω της λογικής επεξεργασίας των δεδομένων;
Oι κίνδυνοι για τις εξαγωγές πετρελαίου και LNG από τη Μέση Ανατολή
Τα Στενά του Ορμούζ που βρίσκονται μεταξύ του Ομάν και του Ιράν είναι η πιο σημαντική θαλάσσια δίοδος παγκοσμίως για τη ναυτιλιακή μεταφορά πετρελαίου, καθώς από εκεί περνά το 20%-26% της παγκόσμιας προσφοράς. Ως εκ τούτου, ακόμη και περιορισμένης έκτασης ενέργειες, όπως πλήγματα κατά δεξαμενόπλοιων, θα έχουν ακαριαίο αντίκτυπο στις τιμές, καθώς θα διαταράξουν την προσφορά πετρελαίου, πόσο μάλλον ένα καθολικό κλείσιμο τους.
Βλέπετε, η περιοχή φιλοξενεί περίπου το ένα τρίτο της παγκόσμιας παραγωγής και οι μεγάλοι εξαγωγείς, όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δεν έχουν πολλά περιθώρια να εκτρέψουν τις εξαγωγές τους σε περίπτωση που επηρεαστεί η ναυσιπλοΐα από τον Περσικό Κόλπο.
Μέσα από αυτή την οπτική γωνία λοιπόν, η σταθερότητα της ναυσιπλοΐας στη Μέση Ανατολή και γύρω από αυτήν είναι ένα μεγάλο στοίχημα για την παγκόσμια αγορά πετρελαίου τις επόμενες εβδομάδες.
Αν και δεν έχουν εντοπιστεί ακόμη εκτροπές πλοίων, οι πλοιοκτήτες διστάζουν να καθορίσουν νέα δρομολόγια στον Κόλπο, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για υψηλότερες τιμές ναύλων και την πιθανότητα διαταραχών στη ναυτιλία.
Σύμφωνα με τα ρεπορτάζ του διεθνούς τύπου, οι traders και οι ναυλομεσίτες δήλωσαν ότι οι τιμές για τη γραμμή αναφοράς TD3C για τα υπερδεξαμενόπλοια που πλέουν μεταξύ της Μέσης Ανατολής και της Κίνας ήταν περίπου 55 έως 58 μονάδες Worldscale την Παρασκευή, αυξημένες κατά περίπου 20%-30% από τις αρχές της εβδομάδας. (σ.σ. οι μονάδες Worldscale είναι ένα σύστημα αναφοράς που χρησιμοποιείται στη ναυτιλία για τη ναύλωση δεξαμενόπλοιων, για τον καθορισμό των τιμών μεταφοράς φορτίου).
Ένα κλείσιμο δε των Στενών του Ορμούζ από το Ιράν θα μπορούσε να προκαλέσει τη διαταραχή στην μεταφορά 21 εκατομμυρίων βαρελιών ημερησίως για 2 μήνες, σύμφωνα με παλιότερες εκτιμήσεις της ΕΙΑ.
Ως εκ τούτου, η JPMorgan εκτιμά ότι μια εμπλοκή στην περιοχή θα μπορούσε να οδηγήσει την τιμή του αργού ακόμα και στα 130 δολάρια το βαρέλι, κλιμακώνοντας τις ήδη αυξημένες πληθωριστικές πιέσεις σε παγκόσμιο επίπεδο.
Σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, μια αύξηση κατά 10% στις τιμές του αργού πετρελαίου, θα μπορούσε να αυξήσει έως και κατά 0,4% τον παγκόσμιο πληθωρισμό μέσα στο επόμενο έτος.
Παρεμφερείς είναι οι εκτιμήσεις και της Deutsche Bank, η οποία παρουσίασε τρία σενάρια για τις τιμές του πετρελαίου. Σύμφωνα με ένα από αυτά, υφίσταται σοβαρός κίνδυνος κλιμάκωσης που θα μπορούσε να φέρει μερική διακοπή των εξαγωγών πετρελαίου από τη Μέση Ανατολή μέσω του Ορμούζ και πλήρη διακοπή της ιρανικής προσφοράς. Σε αυτό το σενάριο, η τιμή του πετρελαίου θα μπορούσε να ξεπεράσει τα 120 δολάρια το βαρέλι και για την Deutsche Bank.
Nευρικότητα υπάρχει και στις εκτιμήσεις για το φυσικό αέριο, ειδικά από τη στιγμή που το Ισραήλ διέταξε το προσωρινό κλείσιμο του γιγαντιαίου υπεράκτιου κοιτάσματος Λεβιάθαν, ήτοι της εγκατάστασης που παράγει πάνω από το 40% του φυσικού αερίου της χώρας.
Η αμερικανική Chevron, διαχειρίστρια του κοιτάσματος, ανακοίνωσε ότι οι υποδομές της παραμένουν ασφαλείς, όμως η παραγωγή έχει διακοπεί. Το γεγονός αυξάνει περαιτέρω την αβεβαιότητα για την ασφάλεια των ευρωπαϊκών προμηθειών LNG, δεδομένου ότι η Αίγυπτος - κεντρικός κόμβος εξαγωγών για την ήπειρο - εξαρτάται ενεργειακά από το ισραηλινό αέριο.
Αλλά και η Energean προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλεια προσωπικού και εγκαταστάσεων, ανακοίνωσε την προσωρινή αναστολή της παραγωγής της βόρεια του Ισραήλ, μετά από απαίτηση του ισραηλινού Υπουργείου Ενέργειας.
Ως εκ τούτου, τα ευρωπαϊκά συμβόλαια φυσικού αερίου -TTF- σημείωσαν άνοδο 5% την Παρασκευή, ενώ τη Δευτέρα σημείωσαν ενδοσυνεδριακό υψηλό πάνω από τα 39,5 €/MWh. Αυτή η αντίδραση αντικατοπτρίζει τον φόβο ότι η ένταση στη Μέση Ανατολή μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχή των ροών LNG.
Η επίθεση στο κοίτασμα South Pars- το μεγαλύτερο στον κόσμο -που εξυπηρετεί κυρίως εσωτερικές ανάγκες του Ιράν αλλά έχει κοινή χρήση με το Κατάρ, ενέτεινε αυτές τις ανησυχίες.
Πέραν όμως των ανησυχιών, τόσο η αύξηση των τιμών του LNG όσο και του πετρελαίου είναι πεπερασμένες. H Deutsche Βank μάλιστα δίνει μεγαλύτερες πιθανότητες στο μετριοπαθές της σενάριο, που είναι η μείωση κατά 50% των ιρανικών εξαγωγών χωρίς ευρύτερη αναστάτωση στα Στενά, κάτι που θα περιόριζε την άνοδο της τιμής του πετρελαίου στα τρέχοντα επίπεδα!
Μήπως όμως αυτό ακριβώς το σενάριο τιμολογεί μέχρι στιγμής και η αγορά;
Γιατί ο παράγοντας της Κίνας θα κρατήσει ανοικτά τα Στενά
Το Ιράν παρήγαγε 3,4 εκατ. βαρέλια ημερησίως και οι εξαγωγές του ανέρχονταν στα 1,7 εκατ. βαρέλια/ημέρα μέχρι τον Μάιο, παρά την διεύρυνση του στόχου των κυρώσεων από το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ.
Τα νούμερα αυτά υποδηλώνουν ότι η ιρανική παραγωγή και οι εξαγωγές φέτος ήταν αρκετά υψηλότερες από το επίπεδο του 2022.
Που κατευθύνθηκε όμως η μεγαλύτερη μερίδα αυτών των εξαγωγών; Στην Κίνα.
Το κλείσιμο του θαλάσσιου περάσματος των Στενών του Ορμούζ λοιπόν θα έπληττε πρώτα από όλους τον μεγαλύτερο πελάτη πετρελαίου του Ιράν.
Βλέπετε, η Κίνα είναι μακράν ο κυριότερος εισαγωγέας ιρανικού πετρελαίου, αντιπροσωπεύοντας πάνω από τα 3/4 των εξαγωγών πετρελαίου της Τεχεράνης, ενώ την ίδια στιγμή είναι και ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Ιράν.
Το Πεκίνο λοιπόν δεν θα θέλει να διαταραχθεί με κανένα τρόπο η ροή πετρελαίου από τον Περσικό Κόλπο, ούτε φυσικά να αυξηθεί υπερβολικά η τιμή του πετρελαίου. Προφανώς και θα ασκήσει όλο το βάρος της οικονομικής του ισχύος στο Ιράν, σε περίπτωση που το τελευταίο αποφασίσει να κλείσει τα Στενά.
Το λογικό συμπέρασμα είναι ότι το ενδεχόμενο πλήρους αποκλεισμού του Ορμούζ από το Ιράν, τόσο πολιτικά όσο και οικονομικά θα έβλαπτε σοβαρά πρωτίστως την ίδια τη χώρα και σε αυτό ακριβώς ποντάρουν οι αγορές.
Αυτός είναι ο λόγος που παρά την εκτίναξη των τιμών του πετρελαίου στα υψηλά πενταμήνου -78,5 δολάρια/βαρέλι/άνοδος 11%- μόλις ξεκίνησαν οι εχθροπραξίες, οι τιμές εν συνεχεία αποκλιμακώθηκαν στα 72-73 δολάρια/βαρέλι.
Εν ολίγοις, όπως παρατηρεί και η Deutsche Bank, η καμπύλη των μελλοντικών συμβολαίων πετρελαίου Brent τιμολογεί το μετριοπαθές σενάριο και όχι το κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει κόστος από τις γεωπολιτικές εξελίξεις μεταξύ Ιράν και Ισραήλ. Όσο περισσότερο κρατήσει η κρίση στη Μέση Ανατολή τόσο μεγαλύτερο θα είναι το αποτύπωμα της στην παγκόσμια οικονομία. Σύμφωνα με προηγούμενες αντίστοιχες κρίσεις το 2023 και 2024, το ΔΝΤ εκτιμά τις επιπτώσεις στον πληθωρισμό +0,6% έως +1% στις προηγμένες οικονομίες και στο παγκόσμιο ΑΕΠ από -0,2% έως -1%.
Aποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, καμία διασφάλιση δε δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
