Για τη νέα μεταναστευτική κρίση που πυροδοτείται από τη Λιβύη, υπό το βλέμμα της Άγκυρας, μιλάει ο καθηγητής Μ. Ευθυμιόπουλος, σε συνέντευξή του στο Liberal. Ο ίδιος αναφέρεται στον ρόλο της Τουρκίας, στις ασύμμετρες απειλές, στη δύσκολη θέση που έχει περιέλθει η ΕΕ και στην επιτακτική ανάγκη σύναψης σταθερών συμμαχιών με χώρες όπως το Ισραήλ.
Συνέντευξη στον Χρήστο Θ. Παναγόπουλο
Κύριε Ευθυμιόπουλε, εκφράζεται η άποψη ότι το πρόσφατο διπλωματικό επεισόδιο στη Βεγγάζη με την ευρωπαϊκή αποστολή «εξαφάνισε» τον διάλογο με τη στρατιωτική διοίκηση του Χάφταρ. Πώς αξιολογείτε την προσπάθεια του Λίβυου στρατηγού να επιβάλει δυναμική διαπραγμάτευσης μέσω «εξαφάνισης» ξένων αποστολών;
Το ζήτημα του Χάφταρ είναι πολύ πιο απλό από ότι θέλει κάποιος να πιστεύει και αυτό έχει να κάνει με συμφωνίες. Όσο διατελούνται συμφωνίες με την κυβέρνηση της Βεγγάζης και συγκεκριμένα με τον ίδιο άλλο τόσο μπορεί ο ίδιος να εμφανίζεται ότι έχει νομιμοποιημένη παρουσία. Αυτό για πρώτη φορά, σε αντιδιαστολή με αυτό που είχαμε κάνει εμείς στην Ελλάδα το 2020, φέραμε τον Χάφταρ στη χώρα με διπλωματικές συνεργασίες, οι οποίες, ωστόσο, δεν οδήγησαν πουθενά, πρακτικά. Οδήγησαν σε κάτι χρηστικό, ας πούμε, σε επίπεδο διπλωματικό αλλά όχι επιχειρησιακού βάθους επίπεδο. Το έκανε η Μελόνι το 2023 και τον Μάιο του 2024, όταν πήγε στον Χάφταρ, τον αναγνώρισε, ενώ δεν είχε στρατηγική συνεργασία.
Προσέξτε, σε αντιδιαστολή με την Ελλάδα που προσπάθησε να επιδιώξει μια συνεργασία και στρατηγική συνεργασία με τον Χάφταρ ελέω πολυμερών σχέσεων με τρίτες χώρες και εντέλει έφτασε σε συμφωνία όσο αφορά τις ροές του μεταναστευτικού. Δεν άλλαξαν ποτέ τη ροή τους όσοι φεύγανε από τη μεριά που ελέγχει ο Χάφταρ. Έφερε συμφωνίες για το ενεργειακό, αναφορικά με τα συμφέροντα της Ιταλίας, και είχε υποσχεθεί ότι θα προσπαθήσει να επιδιώξει περισσότερο δίαυλο επικοινωνίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σε αντίθεση με την ομάδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία πήγε συλλογικά να διαπραγματευθεί κάτι σε σχέση με το Μεταναστευτικό, με τις παράνομες ροές, που ούτως ή άλλως γίνονται, απλώς πήγαιναν στην Ιταλία, στην Λαμπεντούζα, αν θυμάστε, σε αντιδιαστολή με το ότι όλες αυτές οι ροές τώρα πηγαίνουν προς την Ελλάδα. Θα υπάρχουν περισσότερες ροές, θα υπάρξει και αύξηση ροών, ακριβώς γιατί υπάρχει πίεση. Υπέθεσαν οι Ευρωπαίοι ότι, όπως έκαναν με την Τουρκία, θα το κάνουν και με τη Λιβύη να πληρώσουν για τη συνείδηση του να σταματήσει αυτού του είδους η ροή.
Αλλά, επί της ουσίας, ο Χάφταρ δεν θέλει αυτό: Θέλει μια γενικότερη συμφωνία, η οποία να είναι ενεργειακή, πολιτική, στρατιωτικής υποστήριξης, γιατί ακόμα και αυτό παίζει γιατί και η Λιβύη δεν είναι σταθερή, βεβαίως, πολιτικού μέλλοντος, γιατί αυτή η κυβέρνηση στην Τρίπολη δεν είναι η νόμιμη κυβέρνηση, η οποία θα συνεχίσει να είναι σε κυβέρνηση εφόσον δεν γίνονται εκλογές. Και υποτίθεται ότι η στήριξη που έδωσαν ο ΟΗΕ και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει να κάνει με έναν συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα, ούτως ώστε να γίνουν εκλογές, οι οποίες δεν γίνονται. Άρα, λοιπόν, αναπτερώνει αυτό το ζήτημα και βεβαίως το πιο σημαντικό ζητά μέλλον στον ενεργειακό χάρτη, έτσι όπως διαμορφώνεται στην ευρύτερη πλευρά της Μέσης Ανατολής και χωρών της Αφρικής, το λεγόμενο MENA Region. Γιατί ο Χάφταρ βλέπει ότι κόβεται η πίτα η ενεργειακή και εδώ πέρα χρειάζονται συμβόλαια.
Η Ελλάδα, λοιπόν, είχε συμφέροντα μεταξύ των δύο κρατών και βεβαίως κάτι τέτοιο ο Χάφταρ το σταμάτησε. Σταματώντας αυτόν τον διαχωρισμό, έρχεται η Τουρκία και μπαίνει «σφήνα» με συγκεκριμένη εταιρεία, η οποία θα κάνει τις ενεργειακές μελέτες σε σχέση με τη Λιβύη. Και τι ζητά; Να αποκοπεί η Ελλάδα. Εδώ το μεταφράζουμε αυτό ως το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Το τουρκολιβυκό μνημόνιο πρέπει να υποτιμηθεί, πρακτικά, από όλες τις πλευρές και να ενισχυθεί η ελληνική παρουσία και να γίνει ξεκάθαρη. Έχει γίνει με τους θαλάσσιους χάρτες, που υποβάλαμε.
Έχει γίνει ξεκάθαρη η θέση μας αλλά πρέπει να ενισχυθεί και να μπουν οι «κόκκινες γραμμές». Βεβαίως, πρέπει να βγει το Πολεμικό Ναυτικό και βεβαίως πρέπει να συνεχίσουμε τα έργα τα οποία κάναμε στην Κάσο, τα έργα τα οποία κάνουμε με το Ισραήλ, πρέπει να συνεχίσουμε την ενίσχυση των πολυμερών σχέσεων με την Αίγυπτο, πρέπει να συνεχίσουμε και την ενίσχυση της Λιβύης. Ακόμα και να τη βάλουμε και στο παιχνίδι του ενεργειακού χάρτη μαζί με την Αίγυπτο. Πιθανώς ο Χάφταρ αυτό να θέλει. Γιατί, θέλουμε δεν θέλουμε, ο Χάφταρ ελέγχει τους ενεργειακούς πόρους της Λιβύης. Και να υπενθυμίσω ότι ιστορικά υπήρξε κάποτε η Λιβύη ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας ενεργειακών πόρων (σ.σ. πετρέλαιο και φυσικό αέριο) στον κόσμο, επί Καντάφι.
Αυτή τη στιγμή, ο Χάφταρ θέλει να έχει εισοδήματα. Και τα εισοδήματα αυτά είναι από επενδύσεις. Επενδύσεις σε ενεργειακούς πόρους που θα μπορέσουν να του δώσουν και εξισορρόπηση δυνάμεων και διαμεσολαβητική δύναμη σε δεύτερο και τρίτο βαθμό. Άρα, λοιπόν, τι ζητάει ο Χάφταρ; Ζητάει την αναγνώριση του.
Εκτιμάτε ότι η Ανατολική Λιβύη, με τη χρήση του μεταναστευτικού ως διαπραγματευτικού όπλου, εφαρμόζει στοιχεία υβριδικού πολέμου απέναντι στην ΕΕ και ειδικά απέναντι στην Ελλάδα; Πόσο επικίνδυνη μπορεί να αποδειχθεί αυτή η τακτική, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης, κατά την άποψή σας;
Προφανώς, και έχει μάθει ότι έχει διδάξει πρώτη και καλύτερη η Τουρκία. Και μάλιστα αν προσέξατε το είχα πει πολλές φορές ότι «προσέξτε τον τρόπο με το οποίο αυτή τη στιγμή κανονικοποιούμε ορισμένα παραδείγματα». Δηλαδή, το 2020 η Τουρκία με αυτή την κίνηση που έκανε κανονικοποίησε τη ροή και τη μορφολογία της ροής. Αν το πάμε πιο επιχειρησιακά θα πρέπει να καταλάβετε ότι είναι μπλεγμένες πάρα πολλές παρακρατικές οργανώσεις της Τουρκίας, είναι μπλεγμένες πάρα πολλές εγκληματικές οργανώσεις αφρικανικών χωρών - εδώ μιλάμε για το Τσαντ και το Μάλι δεν είναι μόνο το Σουδάν, το οποίο πολλοί αναφέρουν. Το Σουδάν είναι, προφανώς, γιατί ακούγεται ο πόλεμος. Αλλά είναι διαχρονικά τα προβλήματα στο Τσάντ και το Μάλι και στις δυτικές χώρες της Αφρικής, όπως και στις χώρες της Κεντρικής Αφρικής, που έχουν ως κύριο εξαγωγικό προϊόν την παράνομη μετανάστευση γιατί δεν υπάρχει σταθερότητα στις περιοχές αυτές.
Άρα, λοιπόν, επί της ουσίας αν θέλουμε να δούμε το πρόβλημα, εδώ είναι δυο τινά. Το πρώτο είναι το ζήτημα της καταπολέμησης των εγκληματικών δραστηριοτήτων. Άρα, χρειάζεται η Interpol και η Frontex και βεβαίως η ενίσχυση της ελληνικής πολιτικής στο επιχειρησιακό κομμάτι. Δηλαδή, πρέπει να βγούμε στον αέρα και στις θάλασσες, πρέπει να βγούμε σε πολύ κανονικότερο επίπεδο, σε πολύ πιο ισχυρό και ουσιαστικό επίπεδο, να ζητήσουμε μια ισχυρή συνεργασίας, στο πρότυπο των «Ασπίδων». Κάτι πρέπει να κάνουμε για την παράνομη μετανάστευση γιατί κάτι τέτοιο χρειάζεται. Πρέπει να ενισχυθεί η Frontex που, έτσι κι αλλιώς, θωρακίζεται και με τεχνολογικά μέσα, αλλά υπάρχουν προβλήματα. Σας φέρνω ως παράδειγμα ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα που δημιουργεί η Τουρκία στην Frontex και είναι το εναέριο κομμάτι της στην περιοχή της Κύπρου. Άρα, η Frontex δεν λειτουργεί απαραιτήτως όπως θα έπρεπε, αν και θα έπρεπε να συμβαίνει το αντίθετο.
Το δεύτερο είναι ότι πρέπει να βάλουμε τις κόκκινες γραμμές εμείς, και αυτές θα πρέπει να τις δούμε και το νομικό πλαίσιο με το οποίο λειτουργούν αυτή τη στιγμή οι εκδικάσεις υποθέσεων που αφορούν σε πολιτικό άσυλο που αιτούνται παράνομοι μετανάστες. Τους συλλαμβάνουν οι Αρχές, αλλά ζητάνε όλοι πολιτικό άσυλο. Και η φράση «πολιτικό άσυλο», ενώ υπάγεται στα ανθρώπινα δικαιώματα, εγείρει ένα πολύ μεγάλο ζήτημα: Παράνομη μετανάστευση γινόταν και με άντρες, αλλά γινόταν και με γυναίκες και με παιδιά. Εδώ, στην περίπτωση της Κρήτης, αυτές οι ροές είναι μόνον άντρες. Αυτοί οι άνδρες δεν έχουν και δεν δίνουν στοιχεία. Ποια είναι τα στοιχεία τους; Αυτοί οι άνθρωποι πρέπει, εφόσον ζητήσουν - που θα ζητήσουν - πολιτικό άσυλο να ενισχύσουν τον τρόπο με τον οποίο να γίνεται μια ενδελεχής μελέτη και έρευνα.
Επομένως, χρειάζονται περισσότερες πληροφορίες από τις εθνικές υπηρεσίες πληροφοριών και συμφωνίες με τις εθνικές υπηρεσίες πληροφοριών των χωρών, από τις οποίες κατάγονται. Αν δεν έχουν πάλι στοιχεία, τότε θα πρέπει πολύ γρήγορα, αν τα στοιχεία τους είναι ελλιπή, να επιστρέφουν στις χώρες τους και, μάλιστα, με ταχείες διαδικασίες.
Δεν μπορούμε να έχουμε κάθε μέρα 2.000 άτομα. Και μιλάμε για 5.000. Δηλαδή 5.000 επί 365 μέρες πιστεύετε ότι αυτό είναι λογικό; Και όλοι αυτοί, τυχαίως, ως επί το πλείστον είναι άνδρες; Κάτι σημαίνει όλοι αυτό. Άρα γίνεται εργαλειοποίηση, χρήση του ανθρωπιστικού κομματιού και σε αυτό πρέπει να μπει κάποια στιγμή μια κόκκινη γραμμή.
Σε αυτό το σημείο, κρούω προσωπικά τον κώδωνα του κινδύνου σε πολιτικό επίπεδο: Θα υπάρξει πολιτικό κόστος, το οποίο δεν θα είναι βραχυπρόθεσμο αλλά μακροπρόθεσμο. Γιατί όλο αυτό που συμβαίνει, ο κόσμος το βλέπει, δεν μπορεί να ανταπεξέλθει σε αυτές τις ανάγκες. Υπάρχει υβριδική απειλή. Εδώ είμαστε προ των πυλών μιας υβριδικής απειλής που προσιδιάζει στα όσα είχαν συμβεί το 2020 στον Έβρο, τη Λέσβο και τη Χίο.
Εδώ, χρειάζεται αμεσότητα. Η θάλασσα δεν μπορεί να ελεγχθεί σε όλο της το μήκος όπως είναι το χερσαίο κομμάτι. Εκτός αν χρησιμοποιήσουμε όλα τα εναέρια μέσα που έχουμε στη δικαιοδοσία μας, μπορούν τα κράτη της νοτιοανατολικής Μεσογείου να συμφωνήσουν ότι πρέπει να έχουν επιχειρησιακή συνεργασία μεταξύ τους και να δίνουν τις πλήρεις πληροφορίες. Γιατί σε ορισμένες περιπτώσεις δεν γίνεται στο 100%. Και να ενισχυθεί η Ευρώπη και με στρατεύματα εκεί όπου αυτά χρειάζονται και βεβαίως με πληροφορίες και τεχνολογικά μέσα.
Όπως, επίσης, θα πρέπει να εμφανιστούν συγκεκριμένα μέρη όπου θα πηγαίνει ο παράνομος να εκδικάζεται ακόμη και σε δικαστήριο που να έχει στοιχεία και πρακτικά με όλα τα ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων επί τάπητος προς τον καθένα ώστε να μπορούν να έχουν τα βασικά, όπως ορίζει ο χάρτης ανθρωπιστικών δικαιωμάτων, δηλαδή να μπορούν να πιούν, να φάνε, να κοιμηθούν, μέχρι την εξέτασή τους. Αυτοί που εκδικάζονται ότι είναι παράνομα στη χώρα μας θα πρέπει να φεύγουν με ταχείς ρυθμούς. Κάθε μέρα να φεύγει ένα αεροπλάνο, ένα πλοίο.
Υπό το πρίσμα αυτό, αντιλαμβάνομαι ότι θεωρείτε σωστή την κίνηση να αποσταλούν φρεγάτες νοτίως της Κρήτης για την επιτήρηση των θαλασσίων διαδρομών...
Απολύτως. Κύριε Παναγόπουλε, η Ελλάδα έχει συγκεκριμένα σύνορα, έχουν αναγνωριστεί μαζί με τα νησιά και αυτά τα νησιά είναι ελληνικά, άρα επεκτείνονται στα έξι ή δώδεκα ναυτικά μίλια και, βεβαίως, εδώ υπάρχει και μια σημαντική πολιτική ευκαιρία: Με όλη αυτήν την αναμπουμπούλα που γίνεται, θα τολμήσω να πω ότι ήρθε η ώρα να κηρύξουμε τα 12 ναυτικά μίλια σε όλη την επικράτεια της θαλάσσης και όχι μόνο βασισμένοι στους χάρτες. Να κηρύξουμε την ΑΟΖ με την Κυπριακή Δημοκρατία που δεν το έχουμε κάνει. Και να κλείσουμε τα ζητήματα μας με συμφωνίες και όχι στη Χάγη. Η Χάγη είναι διαπραγμάτευση. Στη διαπραγμάτευση χάνεις ή κερδίζεις. Εμείς θέλουμε συμφωνίες. Εμείς είμαστε με το Διεθνές Δίκαιο σωστοί. Εμείς υποστηρίζουμε την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Άρα, λοιπόν, πρέπει εμείς να μπούμε στο επιχειρησιακό κομμάτι και να προστατεύσουμε όλα μας τα σύνορα σε συνεργασία με τις Ένοπλες Δυνάμεις συνολικά.
Διαπιστώνετε στρατηγικές ομοιότητες ανάμεσα στη Λιβύη και την Τουρκία όσον αφορά την εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού; Πρόκειται για μεμονωμένα περιστατικά ή για ενορχηστρωμένες τακτικές πίεσης απέναντι στην Ευρώπη;
Βεβαίως! Και βλέπω καθαρά την Τουρκία πίσω απ’ όλα αυτά. Και να σας πω και κάτι: Επειδή τα «ήρεμα νερά» δεν λειτουργούν και η προσπάθεια είναι μονόπλευρη, όχι από την πλευρά της Τουρκίας αλλά από την πλευρά της Ελλάδας, ούτως ώστε να λύσουμε τα ζητήματα τα δικά μας, τα διμερή. Απ’ ό,τι φαίνεται, η Τουρκία θα συνεχίσει να ασκεί μια πολιτική εναντίον της Ελλάδος η οποία θα κλιμακώνεται ολοένα και περισσότερο. Ξέρετε ποιο είναι το αποτέλεσμα του υβριδικού πολέμου το 2020; Φοβόμασταν να πούμε τότε ότι ήταν πόλεμος αυτή η εισβολή, γιατί εργαλειοποιήθηκε και ήταν μια απειλή η οποία έγινε πρόκληση, μετατράπηκε σε πολεμική κατάσταση.
Τα διδάγματα είναι ότι οι Τούρκοι έμαθαν μάθανε. Ψάχνανε να βρούνε διαύλους από τους οποίους μπορεί να πηγαίνουν παράνομοι μετανάστες , γιατί η Τουρκία είχε καταλήξει να πηγαίνουν ακόμη και αεροπορικώς από χώρες της Κεντρικής Αφρικής σε πολλές περιπτώσεις. Και πήγαιναν παρανόμως στην Τουρκία και φεύγοντας από την Τουρκία τους οδηγούσαν σε άλλους προορισμούς με παράνομο τρόπο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, τα Κατεχόμενα στην Κύπρο. Ξέρετε πόσοι ήρθαν στα κατεχόμενα παρανόμως και τους οδήγησαν εκεί, με πλοία ή αεροπλάνα;
Τα μαθήματα της Τουρκίας έγιναν παθήματα και βεβαίως θα πάνε θαλασσίως σε μια άλλη περιοχή, η οποία πήγαινε στην Ιταλία. Αλλά με την Ιταλία, η Τουρκία έχει συνάψει συμφωνίες. Δεν διαπραγματεύεται η Ιταλία, ενώ η Ελλάδα θέλει να διαπραγματευτεί.
Δεν υπάρχει τίποτα να διαπραγματευθούμε με την Τουρκία. Η απλή κατάσταση λέει το εξής: Δεν διαπραγματευόμαστε. Κάνουμε συμφωνίες. Άμεσες επαφές με την Αίγυπτο, με την Λιβύη, με την Ιορδανία, με τον Λίβανο, με το Ισραήλ και πάμε για πολυμερείς συμφωνίες εν τοις πράγμασι, να τις αναβιώσουμε όπως έπρεπε. Και έχουμε, επίσης και τη Σαουδική Αραβία μαζί μας, και τα ΗΑΕ και τη Μ. Βρετανία και τη Γαλλία και τις ΗΠΑ. Αλλά πρέπει να μπούμε μπροστά.
Δεν μπορούμε να προτάξουμε το ελληνικό συμφέρον, προσπαθώντας να διαπραγματευτούμε με αυτούς που δεν διαπραγματεύονται αλλά απειλούν.
Εργαλειοποιούν τη Λιβύη και τη Συρία, και βεβαίως πηγαίνουν και παράνομοι από τη Συρία και ο Τζολάνι τους αφήνει, γιατί του έχουν τάξει και εκείνου λεφτά για την παράνομη μετανάστευση. Και η Τουρκία παίρνει 5 δισ. ευρώ. Θα τα πάρει και η Συρία, θα τα πάρει και η Λιβύη.
Η μόνη διαφορά είναι ότι οι Ευρωπαίοι έκαναν το λάθος και πήγαν να διαπραγματευτούν στα λεφτά, ενώ ο Χάφταρ ήθελε συμφωνία. Εγώ θα έπαιρνα την ευκαιρία και θα έλεγα συμφωνία εδώ και τώρα: Στον κατασκευαστικό, μεταφορικό και ενεργειακό κλάδο, στην πολιτική διαμεσολάβηση προς τρίτους και συμφωνία για την ενεργειακή επάρκεια και τεχνολογία και να ενισχυθούν οι ελληνικές επιχειρήσεις στο εξωτερικό, βάζοντας το δικό μας πολιτικό αποτύπωμα στη Μεσόγειο για ακόμη μια φορά και με μεγαλύτερη ισχυροποίηση. Και όλα αυτά, έχοντας βεβαίως ενημερώσει όλους αυτούς τους εταίρους στη βάση ότι έχουμε κάνει τη συμφωνία, είτε μεμονωμένα είτε συλλογικά.
Υπάρχει κίνδυνος εμφάνισης ασύμμετρων απειλών από διακινητές ή άλλους δρώντες στη διάρκεια της συγκεκριμένης μεταναστευτικής κρίσης; Ποια μέτρα πρόληψης ή αντιμετώπισης μπορούν να ληφθούν;
Είναι πολύ μεγάλο το παρεμπόριο, η παράνομη μετανάστευση και η εκμετάλλευση ανθρώπων. Είναι, ίσως, από τα μεγαλύτερα εγκλήματα ανθρωπιστικού περιεχομένου, που δεν έχει σταματήσει ποτέ. Είναι πολλών δισ. Κατηγορούμε τα κράτη, τα οποία ευθύνονται, επειδή ακριβώς κάνουν τα στραβά μάτια απέναντι στις αυξημένες μεταναστευτικές ροές. Η Τουρκία κάνει τα στραβά μάτια και όταν βρεθεί σε πίεση, τότε μόνο συλλαμβάνει μερικούς.
Η Frontex σε παρελθούσες επιχειρήσεις έχει φθάσει και μέσα στον λιβυκό θαλάσσιο χώρο, για να μπορέσει να τρέξει εναντίον των παρανόμων εγκληματιών, οι οποίοι εγκληματούν σε βάρος του ανθρώπινου πόνου. Γιατί δεν είναι, προφανώς, όλοι εγκληματίες αυτοί που έρχονται. Απλά δεν μπορούμε ξέρουμε. Γι’ αυτό έχουμε και τα δικαστήρια για να δούμε και ποιος ανήκει στην κλίμακα των οικονομικών μεταναστών.
Βεβαίως και είναι εμφανής ο κίνδυνος των ασύμμετρων απειλών και πρέπει να αντιμετωπισθεί επί εδάφους και θαλάσσης. Πρέπει να πάμε στη ρίζα του προβλήματος, εκεί όπου είναι οι εμπόλεμες ζώνες και οι οικονομικές ανισότητες στην Κεντρική, Βόρεια και Δυτική Αφρική και Ανατολική Αφρική. Γιατί, εν κατακλείδι, το πρόβλημα δεν είναι μόνον η Λιβύη, κύριε Παναγόπουλε. Κι αυτό είναι κάτι που, επιτέλους, οφείλουμε να το καταλάβουμε.
* Ο Μάριος Παναγιώτης Ευθυμιόπουλος είναι επικεφαλής του Strategy International think tank και Καθηγητής Διεθνούς Ασφάλειας και Στρατηγικής.
