Σε κακή κατάσταση βρίσκεται η οικία Παλαμά στην Πλάκα (οδός Περιάνδρου) καθώς ο χρόνος και ο σεισμός του 99 έχουν προξενήσει μεγάλα προβλήματα. Αυτά θέλει να επιλύσει το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού απαλλοτριώνοντάς την, ώστε να την επισκευάσει και να την προστατέψει. Ομως η ιδιοκτήτρια του ακινήτου, επιμένει να μην γίνει ολική απαλλοτρίωση, αλλά μόνο στο τμήμα εκείνο στο οποίο ζούσε ο ποιητής και όπου πέθανε.
Το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων θα συζητήσει σήμερα το θέμα, προκειμένου να αποφασίσει αν θα αποδεχτεί ή όχι τις ενστάσεις της ιδιοκτήτριας. Η οικία Κ. Παλαμά έχει εμβαδόν 307,91 τ.μ. και το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει δεχτεί την πρώτη προσφυγή της ιδιοκτησίας. Το Ε’ Τμήμα του, όρισε ότι πρέπει να υπάρξει συνεδρίαση του συμβουλίου και νέα γνωμοδότηση. Το υπουργείο, σύμφωνα με τις πληροφορίες του liberal.gr θα επιμείνει στην απαλλοτρίωση ολόκληρου του κτίσματος.
Στην οδό Περιάνδρου
Ο Κωστής Παλαμάς ήταν ένας από τους πολυγραφότερους Έλληνες λογοτέχνες και πνευματικούς ανθρώπους με σημαντική συνεισφορά στην ανανέωση της νεοελληνικής ποίησης. Δημοσίευσε συνολικά σαράντα ποιητικές συλλογές, καθώς και θεατρικά έργα, κριτικά και ιστορικά δοκίμια, συγκριτικές μελέτες και βιβλιοκριτικές. Η πορεία του στα γράμματα διήρκεσε από την πρώτη του εμφάνιση το 1876 σε ηλικία 17 ετών έως και το θάνατο του το 1943. Στην λογοτεχνική του πορεία απέσπασε την εκτίμηση των συγχρόνων του, Ελλήνων και ξένων και το πολύπλευρο έργο του, του έδωσε δεσπόζουσα θέση σε όλη την πνευματική κίνηση της χώρας.
Υπήρξε υποψήφιος για το βραβείο Νόμπελ συνολικά 14 φορές (1926-1938, 1940) ενώ τιμήθηκε με το κρατικό Αριστείον Γραμμάτων και Τεχνών το 1925. Το 1926 αποτέλεσε ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Ακαδημίας Αθηνών της οποίας μάλιστα διετέλεσε και Πρόεδρος το 1930.
Ο Κωστής Παλαμάς αναγκάστηκε να μετακομίσει στο συγκεκριμένο κτίριο, κατόπιν έξωσης από την επί σαράντα χρόνια κατοικία του επί της οδού Ασκληπιου 3, η οποία σήμερα δεν υπάρχει. Έζησε σε ένα εκ των δύο διαμερισμάτων του δευτέρου ορόφου της Περιάνδρου 5 μαζί με την γυναίκα του και την κόρη του τα τελευταία οχτώ χρόνια της ζωής του (1935-1943).
Με το θάνατο του στις 27 Φεβρουαρίου 1943 η κηδεία του αποτέλεσε ένα από τα μεγαλύτερα αντικατοχικά συλλαλητήρια, καθώς σύσσωμος ο πνευματικός κόσμος της χώρας αλλά και εκατοντάδες χιλιάδες απλού λαού συνόδεψαν τη σορό του Ποιητή στην τελευταία του κατοικία στο Α’ Νεκροταφείο, τραγουδώντας τον Εθνικό Ύμνο, παρά την παρουσία του κατοχικού Πρωθυπουργού Λογοθετόπουλου και των Ιταλικών και Γερμανικών αρχών στην τελετή.
Το μνημείο επί της οδού Περιάνδρου 5 είναι ένα διώροφο επιμήκες κτήριο με νεοκλασικίζοντα στοιχεία κυρίως στον όροφο. Ο άνω όροφος χωρίζεται από το ισόγειο με γείσο το οποίο έχει τραβηχτή κορνίζα. Επίσης συνθετότερο γείσο με τραβηχτές κορνίζες και οδοντωτή ταινία και ακροκέραμα αποτελούν τη στέψη του κτηρίου. Εγχάρακτη λιθοδομή στον όροφο , καθώς και τα υπολείμματα των παραστάδων, μαρτυρούν ότι το κτήριο κάποτε παρουσίαζε κάποια επιβλητικότητα. Όπως φαίνεται έχει υποστεί αρκετές αλλοιώσεις στην όψη κυρίως στο τμήμα του ισογείου και στα μπαλκόνια του ορόφου από μεταγενέστερες επεμβάσεις. Μία πινακίδα αναρτημένη πάνω στην είσοδο του κτηρίου μαρτυρεί ότι στο σπίτι αυτό πέθανε στις 27 Φεβρουαρίου 1943 ο εθνικός μας ποιητής Κωστής Παλαμάς.
Υφιστάμενη Κατάσταση
Το κτίριο είναι ενιαίο και όταν αγοράστηκε από τη σημερινή ιδιοκτήτρια το 2000, είχε ήδη χαρακτηριστεί ως μνημείο και πληγεί από το σεισμό του 1999. Στη συνέχεια η κατάστασή του έχει επιδεινωθεί, καθιστώντας το κτήριο μισοερειπωμένο. Μέχρι στιγμής δεν έχουν εφαρμοστεί, αν και υπήρξαν, μελέτη στερέωσης, αναμόρφωσης και ανάδειξης του κτηρίου με κατεδάφιση των νεωτερικών βοηθητικών κτισμάτων του οικοπέδου, και αρχιτεκτονική μελέτη προσθήκης καθ’ ύψος, κατ’ επέκταση και κατασκευή υπογείου χώρου στάθμευσης αυτοκινήτων.
Οι δύο μελέτες χωρίζονται χρονικά από την πρόταση απαλλοτρίωσης με 20 και 10 έτη αντίστοιχα, χρονικό διάστημα επαρκές, όπως κρίνει το ΥΠΠΟΑ, προκειμένου να υλοποιηθούν. Στα 23 χρόνια από τον χαρακτηρισμό του κτιρίου μέχρι σήμερα δεν έγινε καμία προσπάθεια αποκατάστασης, στερέωσης και ανάδειξης του. Επομένως, καθίσταται αναγκαία η απαλλοτρίωση του μνημείου προκειμένου να προστατευθεί αποτελεσματικά από το Υπουργείο Πολιτισμού.
Όρια προς απαλλοτρίωση
Η αρχική πρόταση της απαλλοτρίωσης του ακινήτου όριζε ως απαλλοτριωτέο το τμήμα του κτίσματος και μέρους της αυλής, εμβαδού 307,91 τ.μ. Η έκταση της απαλλοτρίωσης βασίστηκε στο σχέδιο που περιλαμβάνεται στην κήρυξη της «οικίας Παλαμά» ως ιστορικού διατηρητέου μνημείου μαζί με το αντίστοιχο οικόπεδο δεδομένου ότι στην πίσω πλευρά του κηρυγμένου ως μνημείου κτηρίου υπάρχουν παράθυρα τα οποία έχουν πρόσοψη επί της πίσω αυλής του κτηρίου. Στην πίσω αυλή επίσης χωροθετείται κλίμακα σχήματος Γ με περίτεχνο μεταλλικό κιγκλίδωμα μέσω της οποίας γίνεται η πρόσβαση από την αυλή στον όροφο του κτηρίου. Επομένως προκειμένου να προστατευθεί επαρκώς το μνημείο, είναι απαραίτητο να περιλαμβάνεται και η αυλή όπου χωροθετείται η κλίμακα πρόσβασης στον όροφο και στην οποία βλέπουν τα ανοίγματα του προκειμένου να φωτίζεται το κτήριο.
Εναλλακτικές προτάσεις
Κατά την ένσταση της προς το ΣτΕ η ιδιοκτήτρια υποστήριξε ότι είναι δυνατό να απαλλοτριωθεί μόνο το διαμέρισμα όπου διέμενε ο ποιητής το οποίο είναι και το μόνο που έχει ιστορική αξία. Παράλληλα, όπως αναφέρει η αρμόδια διεύθυνση του υπουργείου Πολιτισμού, υποστήριξε ότι το υπόλοιπο της ιδιοκτησίας της αχρηστεύεται καθώς στερείται πλέον πρόσοψης σε κοινόχρηστο χώρο και καθίσταται μη άρτιο και οικοδομήσιμο με αποτέλεσμα την αδυναμία εκμετάλλευσής του, προκαλώντας βαρύτατες συνέπειες στην περιουσία της.
Η απαλλοτρίωση του συνόλου του μνημείου επιβάλλεται από την στιγμή που το κτήριο είναι ενιαίο και σε κακή κατάσταση διατήρησης και δεν είναι δυνατή η αποκατάσταση μόνο του διαμερίσματος όπου διέμενε ο Κωστής Παλαμάς καθώς απαιτείται η στερέωση και αποκατάσταση του κτηρίου το οποίο έχει χαρακτηριστεί ως μνημείο στο σύνολο του, θεωρεί το ΥΠΠΟ.
Επιπλέον το υπόλοιπο του ακινήτου δεν αχρηστεύεται εάν απαλλοτριωθεί αναγκαστικά ολόκληρο το κτίσμα και μέρος της αυλής, καθώς το οικόπεδο έχει συνολικό εμβαδόν 785,59 τ.μ.
Το εν λόγω οικόπεδο είχε αρχικά και μία ακόμη είσοδο από την οδό Δαιδάλου 15 πλάτους 2,34 μέτρων που διαμορφώνει έναν διάδρομο που οδηγεί στην ταβέρνα. Από αυτοψία που έγινε, προκύπτει ότι η πρόσβαση από την οδό Δαιδάλου 13 στο οικόπεδο έχει πρόσωπο 6,52 μέτρα και σύμφωνα με τους ισχύοντες όρους δόμησης της περιοχής είναι δυνατή η ανέγερση νέων κτισμάτων στο εναπομείναν οικόπεδο σε περίπτωση πραγματοποίησης της προτεινόμενης απαλλοτρίωσης, λόγω του γεγονότος ότι το πρόσωπο προς την οδό Δαιδάλου είναι άνω των 4 μέτρων.
