Με την «Αντιγόνη» του Σοφοκλή υπό τη σκηνοθετική ματιά του Γερμανού Ούλριχ Ράσε ανοίγει το πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου. Σε συμπαραγωγή με το Εθνικό Θέατρο, το εμβληματικό έργο του Σοφοκλή ανεβαίνει σε μετάφραση του Νίκου Παναγιωτόπουλου και παρουσιάζεται σε παγκόσμια πρεμιέρα με έναν λαμπερό θίασο Ελλήνων ηθοποιών, κατ’ εξαίρεση για τρεις μέρες: την Παρασκευή 27, το Σάββατο 28 και την Κυριακή 29 Ιουνίου.
Αντιγόνη, η σύγκρουση δύο κόσμων
Τρία χρόνια μετά τον «Αγαμέμνονα» του Αισχύλου, που είχε παρουσιαστεί σε συμπαραγωγή με το Residenztheater του Μονάχου, ο Ούλριχ Ράσε επιστρέφει σκηνοθετικά στην Επίδαυρο με το βαθιά πολιτικό έργο του Σοφοκλή για τη διαφορά ατόμου - πολίτη, τα όρια της προσωπικής βούλησης μέσα σε μια οργανωμένη κοινωνία, αλλά και την ταυτότητα μιας λειτουργικής δημοκρατίας. Ο Ράσε εξελίσσει την ανατρεπτική σκηνική του γλώσσα αναδεικνύοντας την αρχετυπική μορφή της Αντιγόνης, και διατυπώνει κρίσιμα ερωτήματα για τη σύγκρουσή της με τον Κρέοντα, τον οποίο, όμως, αντιμετωπίζει – όχι ως αυταρχική φιγούρα, αλλά ως γνήσιο προστάτη των συμφερόντων του Κράτους, άρα και του δημοκρατικού πολιτεύματος.
Αντιμέτωπος με τις συνέπειες ενός εμφυλίου, ο Κρέων διατάζει να μην ταφεί ο Πολυνείκης, εφόσον ηγήθηκε της εξέγερσης κατά της Θήβας. Η απόφαση αυτή υπογραμμίζει την πεποίθησή του ότι η αφοσίωση στο κράτος είναι ύψιστης σημασίας και η προδοσία πρέπει να τιμωρείται αυστηρά, ώστε να διατηρείται η κοινωνική σταθερότητα. Οι πράξεις του μπορούν να θεωρηθούν δικαιολογημένες, αν τις δει κανείς υπό το πρίσμα της πραγματιστικής διακυβέρνησης και της ανάγκης διατήρησης της πολιτειακής τάξης. Πού βρίσκονται, όμως, τα όρια ανάμεσα στην ηθική ευθύνη και την πολιτική εξουσία; Πώς εξασφαλίζεται άραγε η διαρκής δημοκρατία;
Από τις πρόβες για την «Αντιγόνη» του Ούλριχ Ράσε © Karol Jarek. Πηγή φωτ.: Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου
«Πάντοτε ονειρευόμουν να ανεβάσω στην Επίδαυρο την Αντιγόνη του Σοφοκλή. Ίσως ακουστεί κάπως παράξενο, αλλά η επιλογή μου δεν είχε να κάνει τόσο με τον χαρακτήρα της ίδιας της Αντιγόνης όσο με τη φιγούρα του βασιλιά Κρέοντα. Η Αντιγόνη, όπως γνωρίζουμε, είναι η ηρωίδα του έργου. Αντιστέκεται στην αυταρχική εξουσία του βασιλιά. Προτάσσει τις δικές της ιδέες για το τι πρέπει να συμβεί. Η δύναμη και η αντίστασή της απέναντι στην εξουσία είναι αξιοθαύμαστες. Αλλά μήπως δεν ζούμε σήμερα σε μια κοινωνία όπου είναι πανεύκολο για όλους να παριστάνουν τις ηρωίδες ή τους ήρωες, να μιλούν και να πράττουν με τα δικά τους μέτρα και σταθμά; Μήπως πολλές φορές ξεχνάμε ότι αποστολή του Κρέοντα ως βασιλιά είναι να υπερασπίζεται το κράτος και τους νόμους;», διερωτάται, μεταξύ άλλων, στο σκηνοθετικό του σημείωμα, ο Ούλριχ Ράσε.
Όπως προσθέτει, «πιστεύω ότι είναι σημαντικό να ρίξουμε μια ματιά στον βασιλιά και στα επιχειρήματά του, που διατυπώνονται τόσο εύστοχα από τον Σοφοκλή στην τραγωδία. Όπως ξέρουν καλά οι Έλληνες, η δημοκρατία είναι μια κατάκτηση που σφυρηλατήθηκε μέσα στους αιώνες, θεμελιωμένη σε ατομικές ελευθερίες αλλά και υποχρεώσεις. Στην Αντιγόνη, ο Κρέων είναι εκείνος που υπερασπίζεται αυτό το πολίτευμα. Έστω κι αν τελικά ακολουθεί εσφαλμένη πορεία, έστω κι αν αποδεικνύεται ανίκανος να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων που επιτάσσει η λειτουργία ενός τέτοιου πολιτεύματος, αξίζει τον κόπο να εξετάσουμε πιο προσεκτικά τα επιχειρήματα του Σοφοκλή εστιάζοντας στον χαρακτήρα του.
Σε κάθε περίπτωση, χαίρομαι αφάνταστα για την ευκαιρία που μου δίνεται να διερευνήσω εις βάθος τις διαστάσεις και την επιχειρηματολογία του τραγικού ποιητή στην Επίδαυρο με έναν θίασο Ελλήνων ηθοποιών».
Από τις πρόβες για την «Αντιγόνη» του Ούλριχ Ράσε © Karol Jarek. Πηγή φωτ.: Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου
Ποιος είναι ο Ούλριχ Ράσε
Γεννημένος το 1969 στο Μπόχουμ της Γερμανίας και με σπουδές στην ιστορία της τέχνης και τη συγκριτική λογοτεχνία, ο Ούλριχ Ράσε είναι από τους πιο πρωτοπόρους σκηνοθέτες της γενιάς του. Το 2013 τιμήθηκε με το Βραβείο Τέχνης της Ακαδημίας Τεχνών του Βερολίνου, ενώ –εκτός από τις αρχαίες τραγωδίες– στο ρεπερτόριό του περιλαμβάνονται και άλλα σημαντικά έργα, όπως η Σαλώμη του Όσκαρ Ουάιλντ (2009), η Αποκάλυψη του Ιωάννη (2013), ο Θάνατος του Νταντόν (2015), ο Βόιτσεκ (2017) του Γκέοργκ Μπύχνερ και το τελευταίο έργο της Σάρα Κέιν «4.48 Ψύχωση» (2020) – όλα ανεβασμένα σε μεγάλα θέατρα κυρίως της Γερμανίας και της Αυστρίας, αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Συντελεστές
Μετάφραση Νίκος Α. Παναγιωτόπουλος • Σκηνοθεσία - Σκηνογραφία Ulrich Rasche • Δραματουργία Antigone Akgün • Μουσική – Σχεδιασμός ήχου Alfred Brooks • Κοστούμια Άγγελος Μέντης • Φωτισμοί Ελευθερία Ντεκώ • Εκπαίδευση και καθοδήγηση χορού Yannik Stöbener • Βοηθός σκηνοθέτης David Moser • Βοηθός σκηνογραφίας Lukas Kötz • Δραματολόγος παράστασης Έρι Κύργια • Μουσική διδασκαλία Μελίνα Παιονίδου • Βοηθός σκηνοθέτη Θωμαΐς Τριανταφυλλίδου • Βοηθός σκηνογράφου Ευάγγελος Αγάτσας • Βοηθός συνθέτη Γιάννης Αράπης • Βοηθός ενδυματολόγου Σταυρούλα Παπαποστόλου • Βοηθός φωτισμού Νάσια Λάζου
Παίζουν: Γιώργος Γάλλος (Κρέων), Δημήτρης Καπουράνης (Αίμων), Κόρα Καρβούνη (Αντιγόνη), Φιλαρέτη Κομνηνού (Τειρεσίας), Θάνος Τοκάκης (Φύλακας). Χορός (αλφαβητικά): Γιώργος Ζιάκας, Δημήτρης Καπουράνης, Μάριος Κρητικόπουλος, Ιωάννης Μπάστας, Βασίλης Μπούτσικος, Γιώργης Παρταλίδης, Θανάσης Ραφτόπουλος, Γκαλ Ρομπίσα, Γιάννης Τσουμαράκης, Στρατής Χατζησταματίου
Ζωντανή ερμηνεία της μουσικής: Νεφέλη Σταματογιαννοπούλου (κοντραμπάσο), Χάρης Παζαρούλας (κοντραμπάσο), Νίκος Παπαβρανούσης (κρουστά), Ευαγγελία Σταύρου (κρουστά).
Από τις πρόβες για την «Αντιγόνη» του Ούλριχ Ράσε © Karol Jarek. Πηγή φωτ.: Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου
Ως Μέγας Δωρητής του Επετειακού Προγράμματος στην Επίδαυρο, το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) στηρίζει την παραγωγή τεσσάρων κορυφαίων καλλιτεχνικών εκδηλώσεων που σχεδιάστηκαν με αφορμή την επέτειο των 70 χρόνων του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου: τις θεατρικές παραστάσεις «Αντιγόνη» (27, 28 και 29 Ιουνίου), «Οιδίπους. Η ιστορία μιας μεταμόρφωσης από το σκοτάδι στο φως» (25 και 26 Ιουλίου), «Ο Όρκος της Ευρώπης» (1 και 2 Αυγούστου) και τη συναυλία της ορχήστρας Utopia σε έργα Γκούσταφ Μάλερ με μαέστρο τον Θεόδωρο Κουρεντζή (19 Ιουλίου).
Αντιγόνη του Σοφοκλή του Ούλριχ Ράσε - Αρχαίο Θεάτρου Επιδαύρου, 27, 28 & 29 Ιουνίου 2025 στις 21:00. Στα ελληνικά με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους
Αγορά εισιτηρίων: aefestival.gr και more.com, Κεντρικά εκδοτήρια Πλατεία Συντάγματος (This is Athens info point Δήμου Αθηναίων) Δε-Πα 10:00-18:00, Τηλεφωνική αγορά δε-Πα 10:00-18:00 +30 2118008181, ΑΜΕΑ: +30 2104834913| Δε-Πα 10:00-17:00. Πληροφορίες εισιτηρίων εδώ.
Κεντρική φωτ.: Από τις πρόβες για την «Αντιγόνη» του Ούλριχ Ράσε © Karol Jarek. Πηγή φωτ.: Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου
