Με την αποκατάσταση των μνημείων του συγκροτήματος της Βασιλικής Α’-συμπεριλαμβανομένου και του βαπτιστηρίου- προχωρά το υπουργείο Πολιτισμού –δια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Καβάλας– στην αποκατάσταση του αρχαιολογικού χώρου των Φιλίππων. Στο πλαίσιο της λειτουργικής αναβάθμισης του μείζονος αρχαιολογικού χώρου, ήδη εξελίσσεται η β’ φάση του έργου προστασίας και ανάδειξής του, προϋπολογισμού 1.800.000 ευρώ, που χρηματοδοτείται από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης ΕΣΠΑ 2021-2027.
Στον ευρύτερο στρατηγικό σχεδιασμό του για την προστασία του αρχαιολογικού χώρου των Φιλίππων και του Μουσείου, το υπουργείο Πολιτισμού ολοκληρώνει και το έργο πυροπροστασίας και πυρόσβεσης, προϋπολογισμού 2.500.000 ευρώ, με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Άποψη της Βασιλικής Α' Φιλίππων από ψηλά. Πηγή φωτ.: ΥΠΠΟ
«Ο αρχαιολογικός χώρος των Φιλίππων, ενταγμένος στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, αποτελεί μείζονα αρχαιολογικό χώρο, ο οποίος εμπεριέχει ιδιαίτερα σημαντικά μνημεία. Πρόσφατα, ολοκληρώθηκε η αποκατάσταση της Βασιλικής Β’ με συμπλήρωση τμημάτων της ανωδομής και στερέωση των ερειπίων της, προϋπολογισμού 754.000 ευρώ, έργο που χρηματοδοτήθηκε από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης- ΕΣΠΑ 2014-2020», σημειώνει, μεταξύ άλλων, η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη.
Άποψη του αρχαιολογικού χώρου των Φιλίππων από ψηλά. Πηγή φωτ.: ΥΠΠΟ
Όπως προσθέτει: «Συνεχίζουμε με το έργο της αποκατάστασης της Βασιλικής Α’ καθώς και με το σύνολο των επεμβάσεων που υλοποιούμε για τη λειτουργική αναβάθμιση του αρχαιολογικού χώρου και τη θωράκισή του έναντι φωτιάς με την εγκατάσταση μόνιμου πυροσβεστικού δικτύου, στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου για την πρόληψη και αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης στην πολιτιστική κληρονομιά».
Συγκεκριμένα, «η Βασιλική Α’ αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μνημεία - σημεία ενδιαφέροντος στον αρχαιολογικό χώρο. Είναι ο αρχαιότερος και μεγαλύτερος χριστιανικός επισκοπικός ναός των Φιλίππων. Μετά την κατάργηση του τμήματος της εθνικής οδού που διερχόταν μέσα από τον αρχαιολογικό χώρο, ενοποιούνται η αρχαία Εγνατία οδός με την οδό μεταξύ του forum και της παλαιοχριστιανικής Βασιλικής Α’. Με τις συγκεκριμένες επεμβάσεις δημιουργείται ο ενοποιημένος αρχαιολογικός χώρος, με σύγχρονες υποδομές περιήγησης και ασφάλειας, για τους επισκέπτες και τους εργαζομένους», όπως ανέφερε η Λίνα Μενδώνη.
Το τμήμα του στυλοβάτη του εγκάρσιου κλίτους. Πηγή φωτ.: ΥΠΠΟ
Το συγκρότημα της Βασιλικής Α’ καταλαμβάνει έκταση περίπου 6.800 τ.μ. Η ανέγερσή της ανάγεται γύρω στο 500 μ.Χ., ενώ φαίνεται να καταστράφηκε τον 7ο - 8ο αι. Το κτιριακό συγκρότημα της Βασιλικής Α’ εντοπίζεται στη συνέχεια ενός συνόλου ιερών, ρωμαϊκών, ως επί το πλείστον, που είναι λαξευμένα στον βράχο και, εν μέρει, σε παλιά λατομεία. Το συγκρότημα της Βασιλικής Α’ αποτελείται από τον κυρίως ναό, το αίθριο και την περίστυλη αυλή, στην οποία οδηγούν μνημειακές κλίμακες, και τα προκτίσματα, στα οποία ανήκουν το βαπτιστήριο με τον προθάλαμό του και το παρεκκλήσι. Το βαπτιστήριο αποτελεί αυτόνομο πρόκτισμα που βρίσκεται σε επαφή με την εξωτερική πλευρά του βόρειου τοίχου του κυρίως ναού της Βασιλικής Ά’.
Θέση του Βαπτιστηρίου στο συγκρότημα της Βασιλικής Α΄ (Φωτογραφία 2014). Πηγή φωτ.: ΥΠΠΟ
Το έργο της αποκατάστασης του συγκροτήματος της Βασιλικής Α’ επικεντρώνεται στις τοιχοποιίες και στα δάπεδα στον κυρίως ναό, στον νάρθηκα, και στην ανατολική στοά του αιθρίου. Κάποια τμήματα όπως τοιχοποιίες και αρχιτεκτονικά μέλη του μνημείου διατηρούνται σε καλύτερη κατάσταση, ενώ άλλα τμήματα, κυρίως του διακόσμου, παρουσιάζουν σοβαρά προβλήματα με απώλειες σε υλικό και μορφή, ενώ και η όποια στερέωση τους σε προηγούμενη φάση κρίνεται πλέον ανεπαρκής.
Η κατάσταση στην οποία διατηρείται σήμερα το βαπτιστήριο κρίνεται σχετικά ικανοποιητική, δεδομένων των πολλών επιβαρυντικών παραγόντων, όπως η φυσική φθορά των υλικών, η ανθρώπινη παρέμβαση και περιβαλλοντικοί παράγοντες που επιδρούν καθοριστικά, προκαλώντας φθορά στο μνημείο. Στόχοι της επέμβασης είναι η συντήρηση και προστασία του μνημειακού συγκροτήματος, η ανεμπόδιστη απόδοσή του στο κοινό, και η μορφολογική και δομική του αποκατάσταση, κυρίως σε επίπεδο κάτοψης, προκειμένου να είναι δυνατή η κατανόηση της γεωμετρίας του.
Το Βαπτιστήριο της Βασιλικής Α' Φιλίππων. Πηγή φωτ.: ΥΠΠΟ
Οι προτεινόμενες επεμβάσεις βασίζονται στις αρχές του σεβασμού του φυσικού αναγλύφου, της χρήσης των υφιστάμενων δομών αντιστήριξης του εδάφους, ανακτώντας τμήματα που έχουν χαθεί, επανάχρηση του αρχαίου δομικού υλικού, διασφάλιση της διακριτικότητας των νέων επεμβάσεων αλλά και χρήση σύγχρονων υλικών για την μορφολογική αποκατάσταση στοιχείων με διδακτικό χαρακτήρα.
Κεντρική φωτ.: Άποψη του βόρειου τοίχου στο ύψος του εγκάρσιου κλίτους της Βασιλικής Α'. Πηγή φωτ.: ΥΠΠΟ
