Τα εγκαίνια της έκθεσης «Αρχαϊκές ελίτ, πολεμιστές και πριγκίπισσες» στο Μουσείο της Αρχαίας Ελεύθερνας στο Ρέθυμνο, πραγματοποιήθηκαν το βράδυ του Σαββάτου από την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, παρουσία πλήθους εκπροσώπων από Ελλάδα και εξωτερικό της αρχαιολογίας, φίλων του Μουσείου και εκπροσώπων της πολιτικής και αυτοδιοικητικής ζωής.
Παράλληλα, τιμήθηκαν τα 40 χρόνια αδιάλειπτης επιστημονικής και ερευνητικής ανασκαφικής παρουσίας του καθηγητή Νίκου Σταμπολίδη και διευθυντή του Μουσείου της Ακρόπολης, ο οποίος από το 1985 έως και σήμερα, αναδεικνύει με τις αρχαιολογικές ερευνητικές ομάδες του, όλα όσα κρατάει κρυμμένα στα σωθικά της η γη της Αρχαίας Ελεύθερνας.
Ευχαριστώντας τον χρόνο, ο κύριος καθηγητής, που του χαρίζει όπως ανέφερε «να μπορώ να συνεχίζω και θα συνεχίσω», είπε πως: «εμείς οι αρχαιολόγοι, μένουμε στο πεδίο μέχρι το τέλος, επομένως, τα 40 χρόνια είναι μία πολύ μεγάλη περίοδος ουσιαστική και τα γιορτάζουμε. Δεν τα θεωρούμε σταθμό και τέλος. Τα θεωρούμε ενδιάμεσο σταθμό, για όλα αυτά που θα έρθουν, διότι αυτός ο τόπος, αυτή η πόλη, η Αρχαία Ελεύθερνα, δεν είναι ουσιαστικά μία πόλη. Είναι ένας τόπος μύθος και επομένως τον μύθο πρέπει να μπορείς και να τον διηγηθείς.
Φέτος δεν γιορτάζουμε όπως πέρυσι με έναν διάλογο, ανάμεσα στην αρχαία τέχνη και την μοντέρνα του Πικάσο, φέτος είναι γιορτή της αρχαιολογίας διότι θεωρώ την αρχαιολογία δημόσιο αγαθό. Επομένως, όλη αυτή η συσσωρευμένη γνώση, το όραμα, είναι η δυνατότητα που σου δίνει το χώμα να συνομιλεις μαζί του και να φέρνεις στο φως μνήμες και αλήθειες. Διότι η αλήθεια είναι το α στερητικό της λήθης, επομένως είναι αυτό που σε κάνει να μην ξεχνάς. Αυτό το γεγονός και μόνο μας έκανε να σκεφτούμε πώς θα γιορτάσουμε φέτος αυτή τη μεγάλη σαραντάχρονη πορεία, φυσικά με αρχαιολογικά αντικειμενα».
Η Ελεύθερνα δεν είναι απλά μία κουκίδα στον αρχαιολογικό χάρτη αλλά είναι ένα ουσιαστικό στοιχείο που μπαίνει μέσα σε ολόκληρο το γίγνεσθαι της Μεσογείου, είπε ο Νίκος Σταμπολίδης. «από την ανατολική της άκρη, την κεντρική και μέχρι τη δυτική, εντάσσεται δηλαδή η Ελεύθερνα στις μεγάλες ανακαλύψεις, όπως αυτές που μας έδωσε το περιοδικό Archaeology, το διεθνές περιοδικό, το 2010, εντάσσοντας την Ελεύθερνα στα top 10 of the world που σημαίνει στα 10 καλύτερα του κόσμου.
Όχι μόνο για τον Όμηρο και τους πολεμιστές αλλά και για τις πριγκίπισσες ιέρειες και για αυτό φέραμε θησαυρούς όχι μόνο από την Κύπρο αλλά και από τη Μεγάλη Ιταλία, την Ετρουρία, από τη Βόρεια Ιταλία και από την ιβηρική χερσόνησο δηλαδή από τη Μαδρίτη».
Τα εκθέματα της έκθεσης όπως αναφέρθηκε, δημιουργούν και διηγούνται ιστορίες ανθρώπων, ιστορίες όχι μόνο διακίνησης προϊόντων, αλλά και διακίνησης ανθρώπων, διακίνησης ιδεών και φυσικά το ουσιαστικότερο σύμφωνα με τον καθηγητή Νίκο Σταμπολίδη, αλλά και την υπουργό Λίνα Μενδώνη, που είναι «το τι σημαίνει για μας το χθες και το σήμερα».
Η υπουργός Πολιτισμού χαρακτήρισε ως μία ιδιαίτερη μέρα τη σημερινή ακόμα και για το υπουργείο πολιτισμού. «Αλλά και για το πανεπιστήμιο Κρήτης και φυσικά, για την κοινωνία της Ελεύθερνας καθώς με την έκθεση την οποία εγκαινιάσαμε σηματοδοτείται ο εορτασμός των 40 ετών από την έναρξη των αρχαιολογικών ερευνών στην Ελεύθερνα.
Μία περιοχή, η οποία ενώ ήτανε πολύ γνωστή στην αρχαιότητα έμεινε πίσω η έρευνά της, εξαιτίας του ενδιαφέροντος που μονοπώλησαν τα μινωικά ανάκτορα στην Κρήτη. Πρόκειται για περιοχή, η οποία αυτά τα 40 χρόνια έχει αποκαλύψει πάρα πολύ σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα κυρίως όμως, μπορούμε να πούμε με ιδιαίτερη βεβαιότητα, ότι μέσα από τα ευρήματα της Ελεύθερνας, σηματοδοτείται και εικονογραφείται το ομηρικό κείμενο, τα ομηρικά κείμενα.
Με τα ευρήματα της Ελεύθερνας, μπορεί να πει πια κανείς με σιγουριά ότι δεν είναι μόνο ποιητικά κείμενα αλλά είναι και ιστορικά κείμενα, τα οποία επιβεβαιώνονται. Όλα αυτά βεβαίως, χάρη στην πανεπιστημιακή ανασκαφή, σε τρεις κορυφαίους ακαδημαϊκούς δασκάλους, τον Πέτρο Θέμελη, τον Θανάση Καλπαξή και τον Νίκο Σταμπολίδη. Ιδιαίτερα, ο Νίκος έχει αφιερώσει τη ζωή του στην Ελεύθερνα το μεγαλύτερο ερευνητικό του έργο και αυτό του το χρωστάμε».
Ο Νίκος Σταμπολίδης είναι ο βασικός ανασκαφέας και ο άνθρωπος, ο οποίος αποκαθιστά σταδιακά τον αρχαιολογικό χώρο και ο οποίος σε συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού οραματίστηκε και σχεδιάσανε από κοινού το συγκεκριμένο μουσείο, το οποίο είναι το πρώτο μουσείο του υπουργείου Πολιτισμού σε αρχαιολογικό χώρο της Κρήτης.
Η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, μιλώντας για την αρχαιολογία και τη σύνδεση της με την κοινωνία, τόνισε ότι «πιστεύω στη διασύνδεση αυτή πολύ πριν ακόμα βρεθώ στη θέση της γενικής γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού, υπό την επιστημονική μου ιδιότητα.
Συνεχίζω να το πιστεύω ότι δηλαδή, μία κοινωνία, η οποία δεν συμμετέχει στο αρχαιολογικό και πολιτιστικό γίγνεσθαι, δεν χάνει μόνο η ίδια η κοινωνία, χάνει και η προστασία, η φροντίδα των αρχαιοτήτων, η πολιτιστική κληρονομιά μας. Η πολιτιστική κληρονομιά οποιασδήποτε τοπικής κοινωνίας είναι μέρος της πολιτιστικής, συλλογικής πολιτιστικής μας ταυτότητας και προστατεύεται πολύ καλύτερα, όταν οι άνθρωποι του την αγαπούν.
Και εδώ νομίζω η περίπτωση της Ελεύθερνας, είναι πραγματικά μία περίπτωση πολύ ενδιαφέρουσα καθώς από την πρώτη μέρα της ανασκαφής ο κόσμος, οι ντόπιοι, υιοθέτησαν αυτό το οποίο έγινε εδώ. Θεωρούν το μουσείο και τον αρχαιολογικό χώρο κάτι δικό τους και αυτό το βλέπουμε κάθε χρόνο που ο Νίκος Σταμπολίδης είναι η αιτία που πολύς κόσμος από την Ελλάδα και το εξωτερικό βρίσκεται στις εκθέσεις και εκδηλώσεις περίπου τέτοια εποχή που έχουν καταστεί θεσμός».
Η σημερινή εκδήλωση και τα εγκαίνια της έκθεσης αποτελούν όπως αναφέρθηκε, μία γιορτή της αρχαιολογίας και της συνεισφοράς της στη γνώση του παρελθόντος και στη προαγωγή της στο σήμερα. Ταυτόχρονα αποτελεί ευκαιρία και αφορμή για μία ακόμα επιδίωξη διαχρονικού πολιτισμικού διαλόγου, τόνισε ο κ. Σταμπολίδης, «ένα ταξίδι στον κόσμο των κοινωνικών elite του μεσογειακού κόσμου από τον 9ο έως των 5ο αιώνα, προ Χριστού. Η έκθεση είναι θεματικά πλούσια και επιμελημένη με εξαιρετική φροντίδα με αφηγήσεις που ζωντανεύουν μέσα από τα έργα» .
Ανάμεσα στα εκθέματα ξεχωρίζει το σύνολο του Τάφου Μπαρμπερίνι της βίλας Τζούλιας στη Ρώμη, το οποίο δανείζεται για πρώτη φορά στην ιστορία, όχι μόνο εκτός Ιταλίας αλλά και εκτός των τειχών του ίδιου του μουσείου.» «Μέσα από αυτή την έκθεση η Ελευθερνα πραγματοποιεί με αυτοπεποίθηση ένα μεγάλο εξωστρεφές άνοιγμα, απλώνει το χέρι της σε όλη τη Μεσόγειο αποκαλύπτοντος ένα δίκτυο πολιτισμικών ανταλλαγών, ιδεολογικών παραλληλισμών, εμπορικών διαδρομών και κοινωνικών ταφικών λειτουργιών, που συνδέει την Κρήτη με την Κύπρο, την Μεγάλη Ιταλία και την Ιβηρική όπως ανέφερε ο Massimo Osama υπεύθυνος των μουσείων της Ιταλίας.
«Στην Κρήτη οι μύθοι γίνονται τοπίο και η αρχαιότητα συνομιλεί αδιάκοπα με το παρόν». Η έκθεση Αρχαϊκές Ελίτ είναι, όπως ανέφερε, ένα σημαντικό επιστημονικό και μουσειολογικό εγχείρημα που τιμάει παράλληλα και την μακρά επιστημονική και ερευνητική πορεία του Νίκου Σταμπολίδη. «Οι σχέσεις μεταξύ Ελλάδας - Ιταλίας είναι βαθιές σε επίπεδο αρχαιολογίας και οι ρίζες αυτές συνεχίζουν να τροφοδοτούνται από κοινά οράματα και σχέσεις αμοιβαίας εμπιστοσύνης».
Οι παρευρισκόμενοι στα εγκαίνια από Ελλάδα και εξωτερικό ξεναγήθηκαν από τον ίδιο τον καθηγητή στα εκθέματα της έκθεσης, ανανεώνοντας το ραντεβού και για επόμενες εκδηλώσεις στο μουσείο της Αρχαίας Ελεύθερνας, οι οποίες αναδεικνύουν όπως αναφέρθηκε, τον τοπικό αρχαϊκό πολιτισμό που έχει μείνει αλόβητος από τα χρόνια. Η περιοχή της Ελεύθερνας έχει προστατευτεί με αποφάσεις του υπουργείου Πολιτισμού και αποτελεί ένα κύτταρο επιστημοσύνης, έρευνας, συνεργασιών και μελετών από τη διεθνή αρχαιολογική και όχι μόνο, κοινότητα των επιστημόνων.
Μεταξύ των παρευρισκομένων στην εκδήλωση ήταν και ο περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης, ο δήμαρχος Ρεθύμνης Γιώργος Μαρινάκης και η κόρη του Πικάσο, Παλόμα.
