Είναι εξαιρετικά χαριτωμένο άτομο, προσηνής, ανεπιτήδευτα απλός, βαθιά δημοκρατικός, ευφυής, ελκυστικός, γοητευτικός ως άνθρωπος, μοναδικός ως παρέα, υπήρξε δε επιτυχής ως αρχηγός κόμματος: ικανός να εξεγείρει πλήθη και να κολακεύει τον κομματικό πατριωτισμό, χωρίς να παράγει ακραίο παραταξιακό φανατισμό ή να ενδίδει στον εκχυδαϊσμό των πολιτικών αντιπαραθέσεων. (Θυμάμαι, π.χ., πόσο έντονα «έβαλε πάγο» σε συνεργάτες του, που προσπάθησαν να αναδείξουν τα κραυγαλέα γλωσσικά ατοπήματα του Γιώργου Παπανδρέου, όπως π.χ. το «μηδέν εις το πηλήκιον», «πάση Θεού» κ.λπ.). Ωστόσο…
Υπήρξε, πιστεύω, ο πρωθυπουργός της απόλυτης απραξίας: και σε διαχειριστικά ζητήματα και σε θέματα -μη- προώθησης απαραίτητων θεσμικών μεταρρυθμίσεων. Αυτός δε, ο οποίος όσο κανένας άλλος ίσως, υπηρέτησε την προαναφερθείσα λογική της «χαζοχαρούμενης δημοσιονομίας», με πληθώρα παροχών, καθώς και με την πληθωριστική δημιουργία θέσεων, θεσμών και οργανισμών που ουδέποτε λειτούργησαν, όλων αυτών τροφοδοτούμενος δια δανειοληψίας.
Όλως χαρακτηριστικά:
Προχώρησε σε ανασύσταση του καταργημένου από την κυβέρνηση Σημίτη σώματος αγροφυλάκων, με αναδρομική αναγνώριση της προϋπηρεσίας όλων των εργασθέντων κάποια στιγμή σε αυτό (που είχαν διοριστεί σχεδόν όλοι από την κυβέρνηση του Κώστα Μητσοτάκη, ο οποίος το είχε αρχικά συγκροτήσει και στελεχώσει με όποια κριτήρια έκρινε). Αυτό σήμανε πως πολλοί από τους εκ νέου προσληφθέντες συνταξιοδοτήθηκαν σχεδόν αμέσως, με ελάχιστα χρόνια πραγματικής υπηρεσίας!
Ας μην επιμείνουμε, δε, ιδιαίτερα στην ερμηνεία που δόθηκε από τον τότε αρμόδιο υπουργό του, Προκόπη Παυλόπουλου, για το ποιοι ανταποκρίνονταν στο κριτήριο της κάλυψης αναγκών «παγίων και διαρκών» οι οποίοι, σύμφωνα με ευρωπαϊκή οδηγία, έπρεπε να μονιμοποιηθούν στο δημόσιο.
Παράλληλα, δεν μπορούσμε να παρασιωπήσουμε τον σχεδόν διπλασιασμό, κατά την πρωθυπουργική πενταετία του - με προέδρους του Σώματος τον Δημήτρη Σιούφα και την Άννα Ψαρούδα-Μπενάκη, των εργαζόμενων στο εθνικό μας Κοινοβούλιο. Υπήρξαν δηλαδή κατά τη συγκεκριμένη πενταετία τόσοι υπερδιορισμοί, ώστε να μην είναι ίσως άσχετοι με το γεγονός πως και σήμερα η Εθνική μας Αντιπροσωπεία απασχολεί περίπου πενταπλάσιους υπαλλήλους από την αντίστοιχη της Πορτογαλίας!
Ενώ αποκαλύφθηκε πως επί των ημερών του μισθοδοτούντο περίπου 50 «δημοσιογράφοι» και αρκετοί «τεχνικοί» στο ουσιαστικά μη λειτουργούν - αποκαλούμενο δε στη δημοσιογραφική πιάτσα «αόρατο»- αγροτικό κανάλι. (Αυτό, πάντως, είχε ιδρυθεί - δεν γνωρίζω, όμως, πότε και με τι κριτήρια στελεχώθηκε- το 2001 από τον Γιώργο Ανωμερίτη, υπουργό Γεωργίας του Κώστα Σημίτη…)
Έτσι, και ως συνέπεια όλων των προαναφερόμενων «αμαρτιών» και πολλών ακόμη εδώ παραλειπόμενων, άφησε τον πιο καταστροφικό - από κάθε άλλον Έλληνα πρωθυπουργό- τελικό οικονομικό/δημοσιονομικό απολογισμό: Επί των ημερών το δημόσιο χρέος αυξήθηκε κατά περίπου 300 δισεκατομμύρια ευρώ, με αύξηση κατά 132%, ώστε να εγγίξει το 130% του ΑΕΠ, εφόσον δεν υπήρχαν δυναμικοί ρυθμοί ανάπτυξης, όπως επί Σημίτη… Με εύλογο αποτέλεσμα το χρέος αυτό, λίγο αργότερα, να χαρακτηριστεί από όλους τους διεθνείς οικονομικούς και τους αξιολογικούς οργανισμούς ως «μη βιώσιμο». (Μόνο που ο ανιψιός του ιδρυτή της μεταπολιτευτικής Δημοκρατίας μας είχε την τύχη, στο πρόσωπο του Γιώργου Παπανδρέου, να βρει έναν άλλο γόνο, ακόμη πιο αφελή, ο οποίος όχι απλώς δέχτηκε αλλά και επιδίωξε να πάρει στα χέρια του τα «αναμμένα κάρβουνα», μάλιστα δε όπως θα δούμε στο οικείο κεφάλαιο «σφυρίζοντας ανέμελα».)
Μάλιστα…
Για τον πρωθυπουργό της περιόδου 2004-2009 φοβάμαι ότι υπάρχει το επιβαρυντικό στοιχείο πως, ως ασκών εξαιρετική γοητεία σε σημαντικό υποσύνολο της ελληνικής κοινωνίας και δη το τμήμα της που είχε γαλουχηθεί, εν πολλοίς από τον θείο του, σε μια λογική και μια κουλτούρα δημοσιονομικής υπευθυνότητας, αυτοσυγκράτησης και πειθαρχίας, ίσως διέθετε εξαιρετικά διευρυμένα περιθώρια, πιθανότατα ευρύτερα παντός άλλου Έλληνα πρωθυπουργού, για επιλογές υπακούουσες στη λογική του εθνικά χρήσιμου και όχι του προσκαίρως ευχάριστου.
Αλλά και οι γενικότερες πολιτικές «αμαρτίες» και αβελτηρίες του - αφού η προσωπική του εντιμότητα και καθαρότητα δεν νομίζω πως αμφισβητήθηκαν ποτέ - δεν υπήρξαν ευάριθμες… Ειδικότερα:
Πολλές φορές τοποθετούσε επικεφαλής κρισίμων υπουργείων ασήμαντες προσωπικότητες, συχνά βουλευτές επαρχίας ή της Β΄ Αθήνας, προσανατολισμένες μονοδιάστατα σε ρουσφετολογικές πρακτικές προς εξυπηρέτηση της πολιτικής πελατείας τους… Παράλληλα προς αυτές τις επιλογές «τροχονόμων ρουσφετιών», ίσως λόγω αβουλίας, επενέβαινε επιδιαιτητικά από ελάχιστα έως καθόλου μεταξύ των υπουργών του…
Εναπέθεσε, αντίθετα, μεγάλο μέρος του κυβερνητικού συντονιστικού ρόλου στον Θόδωρο Ρουσόπουλο, στον οποίο τότε είχε αποδοθεί η προσωνυμία «αντ’ Αυτού»… Συχνά πολιτεύτηκε με τη νοοτροπία του «άστο γι’ αργότερα» (κάτι που επιβεβαίωσε και ο υπουργός του επί των Οικονομικών Γιώργος Αλογοσσκούφης…) ή του «βρείτε τα μόνοι σας»…
Την ώρα δε που ακουγόταν η βοή των επελαυνουσών συμφορών, με άλλα λόγια ενώ είχαν ήδη σπάσει οι «μπουκαπόρτες του εθνικού σκάφους» και η κρίση χρέους μετατρεπόταν σε κρίση δανεισμού, διαβεβαίωνε, χωρίς πολλή περίσκεψη, για το «θωρακισμένο» της ελληνικής οικονομίας. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ωθώντας την κοινωνία στον περαιτέρω εφησυχασμό και σε αφελή απερισκεψία (άρα και στη δεκτικότητα σε μηνύματα υπηρετούντα τον μαξιμαλισμό προσδοκιών...)
Συνέβαλε τέλος, και αυτός, στον περαιτέρω αυτοεγκλωβισμό της χώρας στο «μακεδονικό αδιέξοδο», ενώ κάλυψε χωρίς ενδοιασμούς υπουργό του που ταύτισε νόμιμο και ηθικό. (Μη σκεπτόμενος, π.χ., πως ένας δισεκατομμυριούχος, ο οποίος κάνει έξωση σε άπορο, πολύτεκνο, ανάπηρο ενοικιαστή του, κινείται απόλυτα μέσα στο πλαίσιο της νομιμότητας…)
Σε κάθε περίπτωση, εν κατακλείδι, πρέπει να του πιστωθεί η συμβολή του στην πολιτική μετριοπάθεια και τον κατευνασμό των μεταξύ των κομμάτων εντάσεων… Ίσως θα μπορούσε, συνολικά, να χαρακτηριστεί ως «ένας άνθρωπος και πολιτικός με ταλέντα, τα οποία δεν αξιοποίησε ως πρωθυπουργός»…
Αύριο η ενότητα για τον Γιώργο Παπανδρέου.
