Οι ηγέτες των 27 κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάσισαν.
Ήρθαν σε συμφωνία τα ξημερώματα της Παρασκευής, στις Βρυξέλλες, όπου και συνεδρίαζαν, αποδεχόμενοι τη βασική εισήγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Η εισήγηση αυτή ήταν ένα κείμενο που, όντας προϊόν συμβιβασμού, στόχο είχε να αμβλύνει τις αντιθέσεις, παρά να δημιουργήσει κατεύθυνση. Τα 3 βασικά σημεία της συμφωνίας καταδεικνύουν του λόγου το αληθές.
Το περίφημο πλαφόν, παραπέμπεται στο (άμεσο;) μέλλον, με τη βασική διατύπωση να το εμφανίζει σαν λύση έσχατης ανάγκης, που μπορεί να έχει μέγιστη διάρκεια μόλις τριών μηνών, εάν τεθεί σε ισχύ, και σε αρκετά υψηλή τιμή.
Η περίφημη κοινή αγορά φυσικού αερίου, στην πράξη, όπως προδιαγράφεται, αφορά σε μικρές ποσότητες και θα ξεκινήσει από τον Μάρτιο του 2023. Ο στόχος που βάζει η Επιτροπή αντιστοιχεί μόλις στο 4% της ετήσιας κατανάλωσης αερίου στην ΕΕ. Όμως και για αυτό το ποσοστό, δεν είναι σαφές πώς ακριβώς θα προχωρήσει η διαδικασία, έστω από τον Μάρτιο του 2023.
Ακόμα και ο νέος προσωρινός μηχανισμός περιορισμού των μεγάλων διακυμάνσεων των τιμών στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας εντός της ίδιας ημέρας, είναι στην πραγματικότητα ένας «κόφτης», που θα έπρεπε να λειτουργεί έτσι και αλλιώς σε όλα τα χρηματιστήρια αξιών, σε κανονικές συνθήκες.
Έχουμε μπει στον δύσκολο χειμώνα, έχοντας οι ευρωπαϊκές χώρες δαπανήσει από την αρχή της ενεργειακής κρίσης πάνω από 576 δις € για να προστατεύσουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις από τις ακραίες τιμές ενέργειας. «Οδικοί Χάρτες», λύσεις «προσεχώς», «προαναγγελίες» δράσεων και «εκκρεμείς εξειδικεύσεις» δεν μπορούν πια να θεωρηθούν επαρκείς.
Επιπλέον, δεν πρέπει κανείς να παρασυρθεί από την πολύ μεγάλη μείωση των τιμών του αερίου στο ολλανδικό χρηματιστήριο, που είναι πάνω από 60%, από τον Αύγουστο (που ξεκίνησε η έντονη συζήτηση για το πλαφόν) μέχρι σήμερα. Κανείς δεν ξέρει αν αυτή η μείωση είναι πλασματική. Όπως ήταν απολύτως πλασματική η ακραία τιμή των 350 €/ MWh στις 26/8, άλλο τόσο μπορεί να είναι και τα 112 €/ MWh στις 19/10. Θυμίζω ότι πριν την ενεργειακή κρίση, η τιμή ήταν στα 24 €/ MWh.
Η προσπάθεια λοιπόν της Επιτροπής να κατευνάσει τις αγορές, με τον πιο «ήπιο τρόπο», την καθιστά τρωτή σε νέες μελλοντικές κρίσεις τιμών.
Η ενεργειακή πολιτική σε καιρό πολέμου δεν είναι διαχείριση κοινοχρήστων σε μία Γενική Συνέλευση πολυκατοικίας, που πρωταρχικό μέλημα είναι να γίνει ο σωστός διαμοιρασμός του χρέους, χωρίς αντιθέσεις. Υπάρχει πολιτικό διακύβευμα, που είχε τεθεί από τον Μάρτιο και είναι ξεκάθαρο: Με την κοινωνία ή με τους κερδοσκόπους;
Τα επιμέρους μέτρα, παραμένουν χλιαρά και άνευρα αν δεν εντάσσονται σε μία συνολική, ξεκάθαρη ευρωπαϊκή απάντηση. Και η απάντηση στο διακύβευμα δεν είναι ακόμα πειστική, παρά την πολύ μεγάλη κοινωνική αναταραχή σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Ο Χάρης Δούκας είναι Αν. Καθηγητής στο ΕΜΠ
