Δέκα δισεκατομμύρια δολάρια σκοπεύει να δαπανά ετησίως για επενδυτικά project ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τα επόμενα χρόνια, μέσω του κρατικού wealth fund της Τουρκίας (Türkiye Varlik Fonu –TVF ή TWF), του οποίου πρόεδρος είναι φυσικά ο ίδιος.
Μόνο που θα πρέπει πρώτα να ασχοληθεί με τους τουρκικούς ομίλους που βρίσκονται στα πρόθυρα της κατάρρευσης και να δαπανήσει σημαντικά ποσά για τη διάσωση επιχειρηματικών «τοτέμ» της τουρκικής οικονομίας, όπως η Turkish Airlines.
Αν, βέβαια, ο Τούρκος πρόεδρος συνεχίσει τις ανορθόδοξες οικονομικές πολιτικές, δεν αποκλείεται το TWF από επενδυτικό ταμείο με αποθεματικό 33 δισ. δολαρίων, να μετατραπεί σε «νεκροταφείο» επιχειρήσεων.
Όπως αποκάλυψε το περασμένο Σαββατοκύριακο το πρακτορείο Reuters, το TWF θα προσφέρει στήριξη στον αεροπορικό κολοσσό είτε απευθείας μέσω ενέσεων κεφαλαίου – εξάλλου κατέχει ήδη το 49,12% της εταιρείες – είτε μέσω χρηματοδότησης, μετά τα 287 εκατ. δολάρια ζημιών που εμφάνισε στο β’ τρίμηνο του 2020 εξαιτίας της πανδημίας και των lockdown. Σημειώνεται ότι η μετοχή της Turkish Airlines έχει υποχωρήσει σε ποσοστό άνω του 26% από την αρχή του έτους.
Τι ακριβώς είναι το TWF; Το wealth fund διαθέτει συμμετοχές σε 21 μεγάλες τουρκικές επιχειρήσεις όπως το 90,6% της Borsa Istanbul που διαχειρίζεται το χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης, το 75,3% της κρατικής τράπεζας Halkbank που αντιμετωπίζει κατηγορίες στις ΗΠΑ ότι βοήθησε το Ιράν να σπάσει το εμπάργκο, το 100% της τράπεζας Ziraat, το 36% της Vakifbank, το 26,2% της Turkcell, το 100% της Turksat, το 6,68% της Turk Telecom κ.ά.
Μέσα σε όλα τα υπόλοιπα μεγαλεπήβολα σχέδιά του, ο Τούρκος πρόεδρος οραματίζεται ένα κρατικό επενδυτικό ταμείο στα πρότυπα της Temasek της Σιγκαπούρης. Όμως οι ομοιότητες του TWF με την Temasek τελειώνουν πριν καν ξεκινήσουν. Η Temasek αποτελεί πρότυπο μακροπρόθεσμου επενδυτή και μπορεί να ξεκίνησε ως ένα αμιγώς κρατικό επενδυτικό ταμείο από τη στιγμή που ανεξαρτητοποιήθηκε η Σιγκαπούρη, αλλά από το 1974 λειτουργεί καθαρά με όρους ιδιωτικής αγοράς με αποτέλεσμα να εξελιχθεί στη συνέχεια σε παγκόσμιο επενδυτή. Έχει έμπειρη διοικητική ομάδα - αν και στο διοικητικό συμβούλιο κάθονται και στελέχη με κυβερνητική θητεία - ενώ πληρώνει φόρους σε κάθε χώρα που δραστηριοποιείται και διανέμει μέρισμα στους μετόχους της.
Το κρατικό επενδυτικό ταμείο της Τουρκίας, από την πλευρά του, είναι νεοσύστατο. Ιδρύθηκε τον Αύγουστο του 2016, λίγες εβδομάδες μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου. Η τουρκική αντιπολίτευση μάλιστα κατηγορεί τον Ερντογάν ότι έφτιαξε το TWF για να μεταφέρει υπό το έλεγχό του κρατικές εταιρείες με αποκλειστικό σκοπό να εξυπηρετεί επιχειρηματικά συμφέροντα, ήτοι να δαπανά τους κρατικούς πόρους προς όφελος των επιχειρήσεων που ο ίδιος επιθυμεί και μακριά από τον κοινοβουλευτικό έλεγχο.
Γενικός Διευθυντής του TWF από το 2018 είναι ο Ζαφέρ Σονμέζ, πρώην στέλεχος του κρατικού επενδυτικού fund της Μαλαισίας, Khazanah. Ο Σονμέζ είναι υπέρμαχος του κρατισμού και υποστηρίζει με σθένος ότι το TWF μπορεί να φτάσει ή και να ξεπεράσει το Khazanah ή την Temasek. Το απίστευτο μάλιστα είναι ότι επικαλείται την Temasek ως σημαντικό παράδειγμα μοντέλου διακυβέρνησης με επίκεντρο το κράτος για να υποστηρίξει το επιχείρημά του ότι οι ιδιωτικοποιήσεις κάνουν κακό.
Η αντίληψη υπέρ των ιδιωτικοποιήσεων και της μείωσης του κράτους δεν μπορεί να λύσει τα σημερινά προβλήματα, είχε δηλώσει ο Σονμέζ τον περασμένο Ιούλιο στο πρακτορείο Bloomberg, προσθέτοντας ότι ενδεικτικό παράδειγμα είναι οι κρατικές τράπεζες και ο ρόλος τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ξεχνάει, μάλλον, ο κ. Σονμέζ ότι οι κρατικές τράπεζες της Τουρκίας άνοιξαν τις κάνουλες του δανεισμού για μήνες και με την παράλληλη κατρακύλα της τουρκικής λίρας, στην ουσία υπερχρέωσαν πολίτες και επιχειρήσεις, ενώ επέβαλαν και φόρο στις καταθέσεις για να υποχρεωθεί ο κόσμος να ξοδεύει.
Ο Ερντογάν πιστεύει ότι η ιδέα που άρχισε να κερδίζει έδαφος τη δεκαετία του 1980 και είχε ως αποτέλεσμα την αποδυνάμωση του κράτους μέσω ιδιωτικοποιήσεων είναι πλέον ξεπερασμένη. Επιθυμεί, λοιπόν, να αποκτήσει ποσοστά στις μεγαλύτερες επιχειρήσεις των σημαντικότερων κλάδων της τουρκικής οικονομίας, υποστηρίζοντας ότι ο ιδιωτικός τομέας δεν μπορεί να προσελκύσει τις απαιτούμενες ξένες επενδύσεις και να επεκτείνει το βεληνεκές των εταιρειών αυτών. Και όλα αυτά σε μία συγκυρία που οι επενδυτές εγκαταλείπουν την Τουρκία με τρόπο μαζικό και το TWF ποντάρει στο ενδιαφέρον της Κίνας.
