Το πιο φθηνό σπίτι, προς ενοικίαση, είναι στον νομό Πέλλας ή στη Φωκίδα. Το ακριβότερο στα Νότια Προάστια της Αθήνας. Οι τιμές πάνε από τα 5 ευρώ/τμ2 μέχρι τα 12 ευρώ. Προφανώς υπάρχουν πολύ ακριβότερα. Μια γειτονιά, κάποιοι δρόμοι, ένας ή δύο όροφοι, το μπαλκόνι και, κυρίως, μια όμορφη ανακαίνιση, ακόμη και παλαιού διαμερίσματος, αλλάζει τα πάντα στο ενοίκιο. Πάντως, για να συνεννοηθούμε, οι περισσότεροι από όσους αναζητούν νέα κατοικία ακούνε τιμές μεταξύ 7 και 10 ευρώ το τετραγωνικό (δες www.spourgiti.com). Όπως πάντα όταν μιλάμε για τιμές, μιλάμε για μέσο όρο.
Είναι πολλά; Σίγουρα δεν είναι λίγα. Όλα όμως εξαρτώνται από το τι σπίτι ψάχνεις. Πόσο μεγάλο, πόσα υπνοδωμάτια, και άλλα παρόμοια. Όμως, δίπλα στο πρόβλημα με τις τιμές των τροφίμων και των αυξομειώσεων στα καύσιμα και την ενέργεια, η στέγη, ειδικά για νέα ζευγάρια δυναμώνει το άγχος με την ακρίβεια. Το πρόβλημα δηλαδή που ξεχωρίζουν κατά απόλυτη προτεραιότητα όλοι οι πολίτες.
Πράγματι, όλοι οι δείκτες που παρακολουθούν την αγορά ακινήτων, καταγράφουν μεγάλες αυξήσεις την τελευταία περίοδο. Για παράδειγμα, στα μέσα τρέχοντος έτους, ο ειδικός δείκτης της Τράπεζας της Ελλάδος για τις αστικές περιοχές εμφανίζει άνοδο κατά 42% όταν μετρήσουμε τη διαδρομή του από τα μέσα του 2019. Όμως, αν συγκρίνουμε το επίπεδο τιμών (αυτό που αποκαλούμε «ακρίβεια») με το αντίστοιχο του 2008 διαπιστώνουμε μείωση των τιμών και μάλιστα λίγο μεγαλύτερη από 10%!
Παράδοξο; Μοιάζει, αλλά δεν είναι. Μεσολάβησε μια μακρά περίοδος συνεχούς μείωσης των τιμών στα ακίνητα. Τα παλαιά σπίτια έφτασαν να χάνουν σχεδόν τη μισή αξία που είχαν το 2008. Τι συνέβη; Ο ένας λόγος είναι η εισοδηματική λιτότητα και η συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας. Ο δεύτερος είναι η εξαφάνιση των στεγαστικών δανείων αφού οι τράπεζες βρέθηκαν με ένα τσουνάμι από «κόκκινα δάνεια».
Ο τρίτος λόγος είναι ότι δεν σηκώθηκαν νέα σπίτια. Όσοι είχαν σκεφτεί, κάποια στιγμή, να πωλήσουν το σπίτι των παππούδων προτίμησαν να το κρατήσουν ως ασφάλεια. Άλλωστε, δεν έβρισκαν μια καλή τιμή, ιδίως επειδή τα περισσότερα βρισκόντουσαν σε υποβαθμισμένες περιοχές, κυρίως λόγω της ασύδοτης μετανάστευσης αλλά και της εγκατάλειψης των λαϊκών γειτονιών από τον Δήμο και γενικότερα το κράτος.
Τα ενοίκια, στη μακρά αυτή περίοδο, έμειναν σταθερά και σε πολλές περιπτώσεις μειώθηκαν. Οι ιδιοκτήτες, κατανοώντας τις δυσκολίες των νοικάρηδων αλλά και από την ανησυχία ασυνέπειας του επόμενου ενοικιαστή, προτίμησαν να παγώσουν το ζητούμενο ενοίκιο. Η πανδημία παράτεινε την κατάσταση αυτή για διάστημα μερικών μηνών, αλλά το πρόβλημα των κλειστών σπιτιών και της αεργίας των κατασκευαστών είχε ήδη αρχίσει να φαίνεται.
Όλα άλλαξαν ξαφνικά όταν, μετά τον Covid, η κοινωνία άνοιξε και η οικονομία άρχισε να παίρνει στροφές. Μέσα σε ούτε 24 μήνες, οι τιμές ανέβηκαν σχεδόν 30%. Οι νέοι άνθρωποι, που είχαν ξεμείνει στο «πατρικό», μια εικόνα, πραγματική, που χρησιμοποιήθηκε συστηματικά για να δείξει τις συνέπειες της μεγάλης κρίσης, ένοιωσαν ότι μπορούν να «την κάνουν». Άλλωστε, πέρασαν και τα χρόνια.
Πλην όμως, μια νέα πολυκατοικία θέλει χρόνο για να σηκωθεί, περισσότερο χρόνο για να τελειώσει και αρκετό χρόνο για να πωληθεί σε καλή τιμή. Ειδικά σε μια αγορά που ανεβαίνει διαρκώς. Το απόθεμα παλαιότερων κατοικιών ήταν και είναι ακόμημ ανεπαρκές. Η ανακατασκευή τους δύσκολη και το κόστος της μεγάλο.
Οι υποβαθμισμένες συνοικίες, αφού έμειναν για δεκαετίες εκτός ραντάρ των μικροαστικών νοικοκυριών, ανακαλύφθηκαν για το μεγάλο τουριστικό τους «ενδιαφέρον», την «ατμόσφαιρα» της παλαιάς πόλης και, κυρίως, την εγγύτητα με τα μνημεία, τα μουσεία και τα θορυβώδη μαγαζιά, που είχαν δημιουργήσει νέες πιάτσες, ήδη από την εποχή της αστακομακαρονάδας. Η «ανακάλυψη» της βραχυχρόνιας μίσθωσης αφαίρεσε κι άλλα ακίνητα από το «απόθεμα», αφού και το εισόδημα που υπόσχονται φαινόταν δελεαστικό.
Με δύο λόγια η αγορά ακινήτων πήρε γρήγορα μπροστά και αμέσως μετά …ακινητοποιήθηκε. Εδώ είμαστε τώρα. Λίγα ακίνητα, περισσότεροι ενοικιαστές. Σε παρόμοια κατάσταση, όπως καλά γνωρίζουν οι οικονομολόγοι, η τιμή προσδιορίζεται από το τελευταίο ακίνητο που μόλις έχει πουληθεί ή ενοικιαστεί. Το οποίο, προφανώς, θα αποκτήσει εκείνος που έχει μεγαλύτερη οικονομική άνεση ή θα αναδιοργανώσει κατάλληλα τον προϋπολογισμό του.
Κι επειδή στην αγορά εργασίας υπάρχουν, πλέον, δουλειές πολύ καλύτερα πληρωμένες, οι τιμές ανεβαίνουν και ανεβαίνουν απότομα. Φανταστείτε να αρχίσουν οι τράπεζες να προσφέρουν δάνεια όπως παλιά. Με τα επιτόκια όμως στο ψηλότερο σημείο από την εισαγωγή του κοινού νομίσματος, τα στεγαστικά δάνεια απευθύνονται ακόμη σε όσους …δεν τα έχουν ανάγκη.
Θα σας γράψω περισσότερα την άλλη εβδομάδα, κυρίως για να σας δείξω ότι μπορεί τα σπίτια να είναι πράγματι ακριβά, δεν είναι όμως πολύ μακριά από τα αναμενόμενα, δηλαδή τη «δίκαιη τιμή».
