Αγαπητέ κ. Γαλιατσάτο,
Επιτρέψτε μου να απαντήσω στην επιστολή σας με μια δόση ειρωνείας - γιατί, ας είμαστε ειλικρινείς, σε μια εποχή όπου οι αλγόριθμοι ξέρουν καλύτερα από εμάς τι να φάμε για πρωινό, η ειρωνεία είναι το τελευταίο καταφύγιο του ανθρώπινου πνεύματος– αλλά και με τεκμηρίωση, γιατί η νοσταλγία για έναν χαμένο κόσμο δεν αρκεί για να αντιμετωπίσουμε το μέλλον που ήδη χτυπά την πόρτα μας.
Με κατηγορείτε ότι «τρολλάρω» με τις απόψεις μου για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις προτάσεις για κοινό σύνταγμα, παιδεία και ιστορία. Λέτε ότι αυτά προκαλούν γέλιο, ενώ είναι για κλάματα, καθώς η Ευρώπη, με τις 27 γλώσσες, τις διαφορετικές κουλτούρες, θρησκείες και εθνικές ταυτότητες, δεν μπορεί να ενοποιηθεί. Επιτίθεστε στην ΕΕ ως αποτυχημένο πείραμα των «παγκοσμιοποιητών» και του «Σόρος», προφητεύοντας την κατάρρευσή της στα «σκουπίδια της Ιστορίας» και καλώντας σε προετοιμασία για έξοδο. Ας το πάρουμε από την αρχή, γιατί η Ιστορία –όχι μόνο η δική μας, αλλά η παγκόσμια– έχει πολλά να μας διδάξει.
Αυτό που σήμερα θεωρείτε αιώνιο δεδομένο, το έθνος-κράτος, έχει ζωή μόλις έναν ή δύο αιώνες. Για χιλιετίες, οι λαοί ζούσαν σε πολύγλωσσες και πολυθρησκευτικές αυτοκρατορίες, από τη Ρωμαϊκή μέχρι την Οθωμανική και την Αυστροουγγρική. Η ιδέα του έθνους-κράτους, με την ομοιογένεια που φαντάζεστε, είναι σχετικά πρόσφατη κατασκευή, γεννημένη από τον 19ο αιώνα και τις εθνικές επαναστάσεις. Η ΕΕ, με όλες τις ατέλειές της, δεν είναι παρά μια σύγχρονη απόπειρα να αναβιώσει αυτή η πολυπολιτισμική συνύπαρξη σε νέα βάση – όχι με κατάκτηση, αλλά με συνεργασία.
Οι κοσμικές δημοκρατίες της Δύσης, που σήμερα θεωρούμε δεδομένες, δεν ξεπήδησαν από μαγικό καπέλο. Όλα ξεκίνησαν το 1543, όταν ο Νικόλαος Κοπέρνικος δημοσίευσε το De Revolutionibus Orbium Coelestium, αποδεικνύοντας ότι η Γη δεν είναι το κέντρο του σύμπαντος, αλλά ένας ασήμαντος πλανήτης σε μια απέραντη κοσμική θάλασσα.
Αυτή η ανακάλυψη δεν ήταν απλώς αστρονομική – ήταν υπαρξιακή βόμβα. Έσπασε τον μεσαιωνικό ναρκισσισμό της Εκκλησίας και των μοναρχών, που έβλεπαν τον εαυτό τους ως θεϊκούς αντιπροσώπους, και άνοιξε τον δρόμο για τον Διαφωτισμό. Εκεί, φιλόσοφοι όπως ο Βολταίρος, ο Λοκ και ο Ρουσσώ έθεσαν τα θεμέλια της σύγχρονης δημοκρατίας, της επιστήμης και της προόδου. Από τις δίκες του Γαλιλαίου, που επιβεβαίωσε τον Κοπέρνικο, φτάσαμε σε συντάγματα που εγγυώνται ελευθερίες. Ειρωνεία; Η πρόοδος γεννιέται από την αμφισβήτηση των «βεβαιοτήτων».
Ο κόσμος που βλέπουμε σήμερα –η τεχνολογία, οι θεσμοί, η ευημερία– είναι απότοκο αυτών των δυτικών κοινωνιών που αγκάλιασαν τον ορθολογισμό. Πριν από δύο αιώνες, οι άνθρωποι ταξίδευαν με γαϊδούρια και πέθαιναν από ασθένειες που σήμερα θεραπεύουμε με ένα χάπι.
Σήμερα, συζητάμε για υπερηχητικές πτήσεις, αποστολές στον Άρη –με τη NASA και τη SpaceX να σχεδιάζουν επανδρωμένες αποστολές μέχρι το 2030– και γενετική επεξεργασία DNA μέσω CRISPR, που αλλάζει τη βιολογία όπως την ξέρουμε. Αυτή η εκθετική πρόοδος δεν είναι τυχαία: είναι το αποτέλεσμα ανοιχτών κοινωνιών που επένδυσαν στην επιστήμη, από τη Βιομηχανική Επανάσταση μέχρι την Ψηφιακή Εποχή.
Και τώρα, κ. Γαλιατσάτο, βρισκόμαστε στο κατώφλι μιας νέας κοπερνίκειας επανάστασης. Η Tεχνητή Nοημοσύνη (AI) παίρνει αποφάσεις για εμάς, από την αυτοκινητοβιομηχανία μέχρι την ιατρική διάγνωση, με συστήματα όπως αυτά της NASA που χρησιμοποιούν AI για αυτόνομες επιχειρήσεις στο διάστημα.
Η βιοτεχνολογία δημιουργεί συνθετικές μορφές ζωής και τροποποιημένα όργανα, ενώ η νανοτεχνολογία υπόσχεται υλικά κατά παραγγελία, όπως ελαφρύτερα διαστημόπλοια για την εξερεύνηση του διαστήματος. Η κβαντική υπολογιστική λύνει προβλήματα σε δευτερόλεπτα που θα έπαιρναν αιώνες. Οι παραστάσεις της πραγματικότητας αλλάζουν, όπως τότε που ο Νεύτωνας έδωσε τη θέση του στον Αϊνστάιν. Ειρωνεία; Ενώ κάποιοι ονειρεύονται επιστροφή σε εθνικές ταυτότητες, οι αλγόριθμοι σχεδιάζουν το μέλλον μας – και δεν ζητούν άδεια.
Κύριε Γαλατσιάτο πολιτισμικά σήμερα έχετε περισσότερες κοινές αξίες με κάποιους ανθρώπους στο Σικάγο, το Μόναχο ή τη Βομβάη παρά με κάποιους που μιλάτε την ίδια γλώσσα και η ταυτότητα γράφει το ίδιο θρήσκευμα. Το ίδιο συμβαίνει με εμένα και πολλούς άλλους. Αν χρησιμοποιείτε κοινωνικά δίκτυα θα το έχετε διαπιστώσει. Αν οι κοινές αξίες αποτελούν μια παράμετρο του έθνους κράτους τα σημερινά «έθνη» τείνουν να μην προσδιορίζονται γεωγραφικά μόνο…
Η γιαγιά μου είχε ένα κέντημα στον τοίχο με τον Τάσο και τη Γκόλφω, σύμβολο ενός προνεωτερικού έρωτα γεμάτο τσοπάνους και βουνά. Εγώ, στο σαλόνι μου, έχω δύο αφηρημένες ζωγραφιές που απεικονίζουν τον Αδάμ και την Εύα σε μια μεταμοντέρνα εκδοχή, με φροϋδικούς και δαρβινικούς συμβολισμούς. Τα παιδιά μου μεγάλωσαν με αυτές τις ερμηνείες, αλλά τα εγγόνια μας θα βλέπουν τον κόσμο μέσα από κβαντικούς αλγορίθμους και βιολογικές μηχανές, ίσως σε οθόνες augmented reality όπου ο Τάσος πολεμάει Κλίνγκον σε μακρινούς γαλαξίες.
Η εποχή του Star Trek δεν είναι πια φαντασία: δορυφόροι συλλέγουν ηλιακή ενέργεια από το διάστημα, και ρομποτικά συστήματα εξερευνούν πλανήτες χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση.
Και εδώ έρχεται το δίλημμα, κ. Γαλιατσάτο. Το πρόβλημα δεν είναι αν η ΕΕ, με τις 27 γλώσσες και τις διαφορετικές κουλτούρες της, μπορεί να γίνει ενιαία παρά την πολυμορφία της – η Ιστορία δείχνει ότι τέτοιες ενώσεις είναι εφικτές, όπως η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ή οι ΗΠΑ με τις 50 πολιτείες τους. Το πρόβλημα είναι ότι ο κόσμος αλλάζει με ταχύτητες που τα έθνη-κράτη δεν μπορούν πια να ακολουθήσουν μόνα τους.
Η Κίνα εκτοξεύει διαστημικούς σταθμούς, η Ινδία φτάνει στη Σελήνη, οι ΗΠΑ κυριαρχούν στην AI και το διάστημα. Το ερώτημα δεν είναι αν θα μείνουμε πιστοί στο «έθνος-κράτος» ή αν θα αγκαλιάσουμε την ΕΕ. Είναι αν θα συμμετέχουμε σε μια γαλαξιακή ομοσπονδία, όπου η ανθρωπότητα ενωμένη κατακτά τα άστρα, ή αν θα καταλήξουμε υποτελείς των «Κλίνγκον» της εποχής μας – είτε αυτοί λέγονται ΗΠΑ, Κίνα, Τουρκία, είτε οποιαδήποτε άλλη δύναμη προλάβει να κυριαρχήσει στον νέο κόσμο.
Η ΕΕ, με όλα της τα προβλήματα –γραφειοκρατία, εσωτερικές διαιρέσεις, αδυναμίες– είναι το μόνο όχημα που έχουμε για να μείνουμε παίκτες σε αυτό το παιχνίδι. Η διάλυσή της, που εύχεστε, δεν θα μας γυρίσει σε κάποια ρομαντική εποχή εθνικής κυριαρχίας.
Θα μας αφήσει κατακερματισμένους, ευάλωτους σε υπερδυνάμεις που δεν θα ρωτήσουν τη γνώμη μας πριν αποφασίσουν το μέλλον μας. Η Ιστορία δεν περιμένει ούτε για καφέ ούτε για νοσταλγίες.
Όπως η Γη έπαψε να είναι το κέντρο του σύμπαντος, έτσι και οι παλιές μας βεβαιότητες καταρρέουν. Όποιος μένει κολλημένος στον Τάσο και τη Γκόλφω, θα δει την Ιστορία να τον προσπερνά με διαστημόπλοιο υπερφωτεινής ταχύτητας. Και τότε, η ειρωνεία θα είναι ότι θα κοιτάμε τα άστρα από μακριά, ενώ άλλοι τα κατακτούν.
Η Μυωπία της Εθνικής Νοσταλγίας δεν μπορεί να βγάλει από κανένα αδιέξοδο ή αλλιώς τρέχα Ναπολέοντα ο παλιός κόσμος ξεμακραίνει πίσω…
Με εκτίμηση,
Κώστας Στούπας
Υ.Γ.
Ο πίνακας της Έλλης Χρυσίδου παρουσιάζει τον Αδάμ ως τον αιώνιο άνθρωπο, παγιδευμένο ανάμεσα σε βιολογικά ένστικτα και ψυχικούς πειρασμούς. Το μήλο συμβολίζει τη γνώση που απαγορεύεται, το φίδι ενσαρκώνει τον φόβο και την έλξη του ασυνείδητου, ενώ οι σκάλες αντανακλούν την δαρβινική προσπάθεια του ανθρώπου να εξελιχθεί, υπερβαίνοντας τη ζωώδη φύση του.
Τα ζώα υπενθυμίζουν τις ρίζες μας στα ένστικτα, η γόβα αποκαλύπτει το φροϋδικό ερωτικό κίνητρο που ωθεί τον άνθρωπο στη δημιουργία αλλά και στην καταστροφή, το τραπέζι υποδηλώνει τη βάση της καθημερινής ζωής και το κρεβάτι συνδέεται με την ανάπαυση και την προσωπική σφαίρα.
Ο Αδάμ δεν είναι μόνο θρησκευτικό σύμβολο· είναι ο διχασμένος φορέας της εξέλιξης και της επιθυμίας. Στον πίνακα του Αδάμ, τα σύμβολα είναι διάσπαρτα στο φόντο, ενώ στον πίνακα της Εύας είναι τακτοποιημένα σε τετράγωνα, υποδηλώνοντας μια διαφορετική προσέγγιση στην απεικόνισή τους. Δυστυχώς στο cloud δεν είχαν αποθηκευμένη την Εύα, ενώ το τρίτο μέρος του τρίπτυχου ο όφις δεν υπάρχει στην κατοχή μου.
Η επιστολή
Το σημερινό άρθρο είναι απάντηση στο παρακάτω e-mail που έλαβα.
«Κε Στουπα,
Καποιες φορες με τα αρθρα σας μου φαινεται οτι μας τρολλαρετε.Αυτες οι συμβουλες προς τους «ναυτιλομενους» της ΕΕ προκαλουν γελιο ενω βεβαια ειναι για κλαματα.
Σύνταγμα;;;; Κοινή παιδεία;;; Κοινή ιστορία;;; Με 27 γλώσσες;;; Με τελείως ξεχωριστές πορείες στην Ιστορία; Με τελείως διαφορετικές κουλτουρές;;; διαφορετικές θρησκείες;;; Διαφορετικές εθνικές ταυτότητες;;;Αυτό ήταν ο στόχος των παγκοσμιοποιητών και ατόμων όπως ο Σόρος, αλλά απέτυχαν οικτρά.
Η Ευρώπη στην συνάντηση στον Λευκό Οίκο έδειξε την πραγματική εικόνα της.Τραγικά λίγη. Εύχομαι στα χρόνια που έρχονται το πείραμα της ΕΕ να πάει εκει που πρέπει. Στα σκουπίδια της Ιστορίας.Μέχρι τότε συστήνω σε όλους και ειδικά στους κυβερνώντες να προετοιμάζονται για την έξοδο απο την ΕΕ. Έρχεται….
Ναπολέων Γαλιατσάτος»
Υπέβαλα την αρχική μορφή του άρθρου απάντηση και την επιστολή στο σύστημα AI Grok με εντολή για διόρθωση, επιμέλεια και τεκμηρίωση όπου χρειάζεται σε ύφος γραφής Κ. Στούπα και ιδού οι παρεμβάσεις που έκανε:
«Σχόλια και Προτάσεις Επιμέλειας
1. Προσθήκες και Διορθώσεις:
• Αυτοκρατορίες: Η προσθήκη σας για τις πολύγλωσσες και πολυθρησκευτικές αυτοκρατορίες είναι εξαιρετική, καθώς αντικρούει το επιχείρημα του κ. Γαλιατσάτου ότι η πολυμορφία εμποδίζει την ένωση. Πρόσθεσα παραδείγματα (Ρωμαϊκή, Οθωμανική, Αυστροουγγρική) και μια αναφορά στις ΗΠΑ ως σύγχρονο παράδειγμα πολυπολιτισμικής ένωσης για να ενισχύσω το επιχείρημα.
• Ζωγραφιές Αδάμ και Εύα: Η προσωπική σας πινελιά με τις ζωγραφιές στο σαλόνι είναι πολύ καλή, αλλά την ενσωμάτωσα πιο ομαλά, διατηρώντας τη διάκριση μεταξύ γενεών (γιαγιά, εσείς, παιδιά, εγγόνια) για να κρατήσει τη ροή του αρχικού κειμένου.
• Συντακτικές διορθώσεις: Διόρθωσα μικρά συντακτικά ζητήματα, όπως η επανάληψη της φράσης για τον Αδάμ και την Εύα, για να αποφευχθεί η περιττή επανάληψη. Επίσης, έκανα τη γλώσσα πιο δημοσιογραφική, με πιο σύντομες προτάσεις σε ορισμένα σημεία για καλύτερη αναγνωσιμότητα.
2. Τεκμηρίωση: Το κείμενο περιλαμβάνει ήδη αναφορές σε επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις (NASA, SpaceX, CRISPR, AI, νανοτεχνολογία, κβαντική υπολογιστική, ηλιακή ενέργεια). Οι υπάρχουσες παραπομπές (1-10) καλύπτουν τα περισσότερα σημεία. Ωστόσο, προτείνω να προσθέσετε τεκμηρίωση για την ιστορική αναφορά στις αυτοκρατορίες, αν θέλετε να ενισχύσετε το επιχείρημα:
• Πρόταση για νέα παραπομπή: «Για χιλιετίες, οι λαοί ζούσαν σε πολύγλωσσες και πολυθρησκευτικές αυτοκρατορίες, από τη Ρωμαϊκή μέχρι την Οθωμανική και την Αυστροουγγρική» μπορεί να υποστηριχθεί με μια αναφορά σε ιστορικές πηγές, π.χ., το έργο του Fernand Braudel (Civilization and Capitalism, 15th–18th Century) ή το The Rise and Fall of the Great Powers του Paul Kennedy, που περιγράφουν την πολυπολιτισμική φύση των αυτοκρατοριών.
3. Στιλιστικές Παρατηρήσεις:
• Η ειρωνεία διατηρείται, αλλά την ισορρόπησα με πιο ουδέτερο τόνο σε ορισμένα σημεία για να ταιριάζει στο ύφος ενός δημοσιογραφικού άρθρου.
• Η αναφορά στον «Σόρος» και τους «παγκοσμιοποιητές» αντιμετωπίζεται έμμεσα, χωρίς να εστιάζει σε πρόσωπα, για να κρατήσει το κείμενο επικεντρωμένο στο ευρύτερο επιχείρημα.
• Η μετάβαση από το ιστορικό πλαίσιο (Κοπέρνικος, Διαφωτισμός) στο σύγχρονο (AI, διαστημική εξερεύνηση) είναι ομαλή, αλλά πρόσθεσα μια φράση για τις ΗΠΑ ως παράδειγμα πολυπολιτισμικής ένωσης για να συνδεθεί με το επιχείρημα της ΕΕ.
4. Προτάσεις για Περαιτέρω Ενίσχυση:
• Αν θέλετε να προσθέσετε περισσότερο βάθος στην κριτική του εθνικισμού, μπορείτε να αναφέρετε δεδομένα για την οικονομική και γεωπολιτική αδυναμία μικρών εθνών-κρατών έναντι υπερδυνάμεων, π.χ., το ΑΕΠ της ΕΕ (18,8 τρισ. δολάρια το 2024, σύμφωνα με το ΔΝΤ) έναντι μικρότερων κρατών.
• Για την τεχνολογική πρόοδο, μπορείτε να προσθέσετε μια αναφορά σε συγκεκριμένα ευρωπαϊκά προγράμματα, όπως το Horizon Europe, που επενδύει σε AI και διαστημική τεχνολογία, για να δείξετε ότι η ΕΕ είναι ενεργός παίκτης.
Το κείμενο είναι έτοιμο για δημοσίευση ως άρθρο, με ισχυρό επιχείρημα, προσωπικό ύφος και τεκμηρίωση. Αν θέλετε να προσθέσουμε συγκεκριμένες παραπομπές ή να εστιάσουμε σε κάποιο σημείο, πείτε μου!».
Υ.Γ.2:
Σε ένα δυο χρόνια από τώρα οι δυνατότητες αυτών των προγραμμάτων Τεχνητής Νοημοσύνης θα είναι εκατονταπλάσιες. Φαντάζεστε τι μπορεί να σημαίνει αυτό; Σε δέκα χρόνια ένα μεγάλος μέρος της υλικής παραγωγής και της οργάνωσης της κοινωνικής ζωής θα γίνεται από ρομπότ και Data Centers. Για πρώτη φορά στην ιστορία το Κεφάλαιο δεν θα χρειάζεται ανθρώπινη εργασία για να αναπαραχθεί. Η πλειοψηφία του πληθυσμού του πλανήτη θα είναι άχρηστη στους έχοντες ισχύ. Πιστεύετε πως η απάντηση σε αυτές τις εξελίξεις είναι η επιστροφή στο κράτος έθνος, την ευλάβεια στο Βούδα ή τον Μωάμεθ;
Πιστεύετε πως η πλειοψηφία εκλέγοντας ηλίθιους επειδή χαϊδεύουν αυτιά, θα καταφέρει να ανατρέψει αυτές τις εξελίξεις;
Είστε μακράν νυχτωμένος κύριε Ναπολέοντα…
