Στα λυκόφωτα της εποχής των δεινοσαύρων, ένας ευκίνητος και αδίστακτος θηρευτής με το όνομα Nanotyrannus περιδιάβαινε τη δυτική Βόρεια Αμερική. Έμοιαζε με μια μικρογραφία του Tyrannosaurus rex — είχε περίπου το ένα δέκατο της μάζας του — αλλά παρουσίαζε αρκετές ανατομικές διαφορές.
Αυτό είναι το συμπέρασμα νέας έρευνας, η οποία καταλήγει ότι ο Nanotyrannus — επί χρόνια στο επίκεντρο διαμάχης μεταξύ παλαιοντολόγων για το αν επρόκειτο απλώς για έναν «έφηβο» T. rex — ήταν στην πραγματικότητα ένα ξεχωριστό είδος δεινοσαύρου.
Οι ερευνητές εξέτασαν απολιθώματα του Nanotyrannus που βρέθηκαν το 1942, το 2001 και το 2006 στη Μοντάνα, ηλικίας περίπου 67 εκατομμυρίων ετών. Βάσει χαρακτηριστικών των οστών — όπως οι ετήσιοι δακτύλιοι ανάπτυξης — κατέληξαν ότι τα δείγματα ανήκαν σε ώριμα και όχι νεαρά άτομα.
Επιπλέον, ο Nanotyrannus διέφερε ανατομικά από τον μεγαλύτερο συγγενή του, καθώς είχε περισσότερα δόντια, ένα οστέινο λοφίο μπροστά από τα μάτια, μία αεροφόρα κοιλότητα στο πίσω μέρος του κρανίου, και ένα υπολειμματικό τρίτο δάχτυλο — κάτι που ο δίδακτυλος T. rex δεν διέθετε.
Παρότι και οι δύο ανήκαν στην οικογένεια των τυραννόσαυρων (σαρκοφάγοι θηρευτές), δεν ανήκαν στο ίδιο γένος. Στη βιολογική ταξινόμηση, ένα γένος περιλαμβάνει στενά συγγενικά είδη με κοινά χαρακτηριστικά (όπως τα λιοντάρια, οι τίγρεις και οι λεοπαρδάλεις που ανήκουν στο ίδιο γένος Panthera).
Το όνομα Tyrannosaurus σημαίνει «τυραννικός σαύρος», ενώ το Nanotyrannus σημαίνει «νάνος τύραννος».
«Ο T. rex ήταν ένας τεράστιος θηρευτής, προσαρμοσμένος να ασκεί τρομακτική δύναμη δαγκώματος. Ο Nanotyrannus, αντίθετα, ήταν ένας λεπτότερος, ευέλικτος διώκτης που θα μπορούσε να τρέχει κυριολεκτικά γύρω από τον ‘τυραννικό βασιλιά’», δήλωσε η παλαιοντολόγος Λίντσεϊ Ζάνο από το Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας και το Μουσείο Φυσικών Επιστημών της ίδιας Πολιτείας, επικεφαλής της έρευνας που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature.
Η νέα ανάλυση, σύμφωνα με τη Ζάνο, τερματίζει τη δεκαετή διαμάχη γύρω από τον Nanotyrannus:
«Δεν είναι βιολογικά δυνατόν να θεωρηθεί ότι πρόκειται για νεαρό T. rex», υπογράμμισε.
Η διαφορά μεγέθους τους ήταν εντυπωσιακή: ο Nanotyrannus ζύγιζε περίπου 700 κιλά, έναντι 7.000 κιλών του T. rex — δηλαδή το 10% της μάζας του. Το μήκος του ήταν περίπου 5,5 μέτρα, έναντι 12 μέτρων του T. rex, και το ύψος του περίπου 2 μέτρα έναντι 4 μέτρων.
«Ο Nanotyrannus και ο T. rex είναι εξαιρετικά διαφορετικοί», δήλωσε ο συν-συγγραφέας Τζέιμς Ναπόλι, παλαιοντολόγος και ανατόμος στο Πανεπιστήμιο Stony Brook της Νέας Υόρκης.
Ο Nanotyrannus ήταν θηρευτής της ταχύτητας και της ευελιξίας, με μακριά πόδια, στενό ρύγχος με κοφτερά δόντια και δυνατά χέρια για να χειρίζεται το θήραμα. Ο Tyrannosaurus, αντίθετα, ήταν ένας κολοσσιαίος θηρευτής δύναμης, με κοντά στιβαρά πόδια, τεράστιο κεφάλι, παχιά, μπανάνα-σχήματος δόντια και πολύ μικρά χέρια.
«Πιθανόν να συγκρούονταν κάποιες φορές, όπως κάνουν οι θηρευτές, αλλά ο Nanotyrannus, χάρη στο μικρότερο μέγεθος και τα μακριά του πόδια, μάλλον κυνηγούσε μικρότερα και ταχύτερα θηράματα», πρόσθεσε ο Ναπόλι.
Η έρευνα διαπίστωσε επίσης ότι υπήρχαν δύο διαφορετικά είδη Nanotyrannus: το ήδη γνωστό Nanotyrannus lancensis και ένα νέο, το Nanotyrannus lethaeus. Ένα από τα απολιθώματα του είδους βρέθηκε μάλιστα στο περίφημο δείγμα των «Μαχόμενων Δεινοσαύρων», όπου ο Nanotyrannus φαίνεται να μάχεται με έναν Triceratops τη στιγμή του θανάτου τους.
Μέρος της παλαιότερης επιστημονικής έρευνας για την ανάπτυξη του T. rex είχε βασιστεί στη λανθασμένη υπόθεση ότι τα απολιθώματα του Nanotyrannus ανήκαν σε νεαρά άτομα του T. rex. Αυτές οι μελέτες θα πρέπει πλέον να επανεξεταστούν, σύμφωνα με τη Ζάνο.
Η συνύπαρξη των δύο ειδών στην ίδια γεωγραφική περιοχή, μαζί με πλήθος φυτοφάγων δεινοσαύρων, αποτελεί ακόμη μία ένδειξη ότι η ποικιλία των δεινοσαύρων ήταν μεγάλη λίγο πριν από την πτώση του αστεροειδούς, πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια, που έθεσε τέλος στην εποχή τους.
«Η ανακάλυψη αυτή αποδεικνύει ότι οι δεινόσαυροι συνέχιζαν να εξελίσσονται, να καινοτομούν και να διαφοροποιούνται μέχρι τη στιγμή που η κυριαρχία τους διακόπηκε βίαια. Αντικρούει την παλαιά θεωρία ότι είχαν αρχίσει να παρακμάζουν πολύ πριν εξαφανιστούν», κατέληξε ο Ναπόλι.
