Η Τράπεζα της Ελλάδος ιδρύθηκε με σκοπό να γίνει όχι μόνο αυτό που το όνομά της δηλώνει, αλλά επίσης πνευματικό ίδρυμα. Γι’ αυτό έχει Βιβλιοθήκη, Ιστορικό Αρχείο και, επίσης, Μουσείο. Δεν είναι πολύς καιρός από τότε που τμήμα της συλλογής της παρουσιάστηκε στο Μουσείο Μπενάκη. Η νέα έκδοση «Εκ θεμελίων» είναι μια προσφορά στην ιστορική αυτογνωσία μας, διότι αποκαλύπτει τόσο τα αρχαία που βρέθηκαν στο χώρο της κατά την ανέγερση του κτιρίου της, όσο και τον χώρο της από τη μετεπαναστατική περίοδο έως τις ημέρες μας.
Τα αρχαία που βρέθηκαν κατά τις εκσκαφές του οικοδομικού της τετραγώνου, υπήρξαν αναθήματα σε αρχαίο νεκροταφείο. Ιδιαίτερη σημασία έχουν τα κεραμικά του λεγόμενου Ζωγράφου της Μέγαιρας, ενός αγγειογράφου του ύστερου μελανόμορφου ρυθμού. Ονομάστηκε Ζωγράφος της Μέγαιρας διότι σε αυτόν αποδίδεται λήκυθος στην οποία απεικονίζεται μία δεμένη σε φοίνικα γυναικεία μορφή βασανιζόμενη από σατύρους (βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο).
Εκτός αυτού όμως, σώθηκαν και παρουσιάζονται στην προκείμενη έκδοση και άλλων έργα. Εντυπωσιακός είναι ο αριθμός των μικρών δοχείων καθημερινής χρήσης, που προσφέρονταν στο νεκρό για να τα χρησιμοποιήσει στην επέκεινα ζωή του. Η Δρ. Κλεοπάτρα Παπαευαγγέλου-Γκενάκου παρέχει εκτενή (ευτυχώς όχι φλύαρη ως είθισται) παρουσίαση των έργων, έτσι ώστε και ο μη ειδικός αναγνώστης να παρακολουθεί το ενδιαφέρον που έχουν τα εκθέματα. Ξεχωριστή σημασία παρουσιάζουν επίσης οι λήκυθοι με πολύχρωμες μορφές επάνω σε λευκό φόντο, μια αθηναϊκή τεχνική με σκοπό την έκφραση της θλίψης προς το νεκρό.
Στο δεύτερο μέρος του εκδοτικού έργου, η κ. Κλεοπάτρα Παπαευαγγέλου-Γκενάκου παρουσιάζει τη μορφολογία και τοπογραφία των Αθηνών από τους αρχαίους χρόνους έως σήμερα, με επίκεντρο της παρουσίασης τον οικοδομικό χώρο του κτιρίου της Τράπεζας. Έτσι και ο αναγνώστης που δεν έχει ειδικό ενδιαφέρον, θα ανακαλύψει εικόνες μιας άλλης, εξίσου γοητευτικής Αθήνας: θα βρει το ζαχαροπλαστείο του Πετρίτση με τα τραπεζάκια έξω στο πεζοδρόμιο και τις καλοντυμένες κυρίες ή τους κομψούς Αθηναίους της μπελ – επόκ να απολαμβάνουν τον καφέ τους στην πόλη.
Απροσδόκητο και μοναδικό εύρημα η σειρά απεικονίσεων και φωτογραφιών, είναι αποτέλεσμα μεγάλης έρευνας και συνεργασίας με ιδρύματα της Αθήνας. Η συγγραφέας δίνει στα χέρια τα δικά μας και των μελλοντικών ερευνητών, μια αληθινά σπουδαία μελέτη. Ο τόμος ολοκληρώνεται με μεγάλη και πολύγλωσση βιβλιογραφία, ώστε να αποτελεί πολύτιμο οδηγό για κάθε μελλοντικό ερευνητή.
Η προκείμενη έκδοση αποτελεί έναν θρίαμβο της Τράπεζας της Ελλάδος, διότι με αυτόν τον τόμο μας δείχνει πως παραμένει μια μονάδα κεντρική, όχι μόνο για την εθνική οικονομία, αλλά και για τον πολιτισμό της χώρας.
Μελανόμορφη λήκυθος του Ζωγράφου της Μέγαιρας. Φωτογράφιση: Νίκος Δουγέκος.
Το βιβλίο είναι έκδοση του Κέντρου Πολιτισμού, Έρευνας και Τεκμηρίωσης της Τράπεζας της Ελλάδος, με διευθυντή τον Παναγιώτη Παναγάκη και είναι διαθέσιμο στα χέρια όλων μας στη διεύθυνση https://www.bankofgreece.gr/trapeza/kepoet/ekdoseis-kepoet
