Ξεκίνησα τη χθεσινή ημέρα πολύ νωρίς, με γιορτινή διάθεση. Πολύ σύντομα, συνάντησα εκατοντάδες απλούς ανθρώπους που μοιράζονταν την ίδια με μένα αίσθηση. Ένα μεγάλο έργο ολοκληρώθηκε επιτέλους. Δεν είναι μόνο οι τρεις σταθμοί που παραδόθηκαν στους Πειραιώτες, πολλοί από τους οποίους, ντυμένοι με τα καλά τους, περίμεναν υπομονετικά να έρθει 2 το μεσημέρι για να φωτογραφηθούν στον πρώτο συρμό που εγκαινίασε τα νέα δρομολόγια, διρευματικό μάλιστα με προορισμό το «Ελευθέριος Βενιζέλος».
Η γιορτή αφορούσε κάτι πολύ πιο μεγάλο: Η γραμμή 3 του υπογείου σιδηροδρόμου, η μπλε γραμμή, 30 χρόνια μετά την πρώτη εκκίνηση του έργου του μετρό της Αθήνας έφτασε στην οριστική ολοκλήρωσή της. Το μεγαλύτερο αεροδρόμιο της χώρας, η κύρια πύλη εισόδου συνδέεται απευθείας, σε μία διαδρομή μικρότερη της ώρας, με το μεγαλύτερο λιμάνι της.
Το αποτέλεσμα δεν αφορά μόνο τον Πειραιά, δεν επηρεάζει μόνο τον χάρτη των μετακινήσεων της Αττικής, αλλά έχει εθνικό εύρος. Το καλοκαίρι της επόμενης χρονιάς, θα αντιληφθούμε τη διαφορά. Θα είναι καλό για όλους μας.
Οι Πειραιώτες επιπλέον, δεν θα απολαμβάνουν εφεξής μόνο την ευχέρεια πιο εύκολων μετακινήσεων προς και από την Αθήνα, αλλά αποκτούν στον χάρτη του πολεοδομικού συγκροτήματος και δύο διακριτά τοπόσημα του κέντρου τους, ας με συγχωρήσουν τα Μανιάτικα, μια γειτονιά με τη δική της ταυτότητα.
Ο Πειραιάς, δυσανάγνωστος για εμάς τους αλλόχθονες λόγω της τοπογραφίας του, μπορεί να οργανώσει και να συστηματοποιήσει πλέον τις λειτουργίες του γύρω από τους νέους σταθμούς, αφενός στο λιμάνι, συγκοινωνιακό κόμβο εξ ορισμού και την πλατεία του Δημοτικού Θεάτρου, το οποίο προσλαμβάνει πλέον υπερτοπική σημασία και εξισορροπεί τη στρεβλή για τους πολλούς εικόνα ενός επινείου, βεβαρημένου από τις λιμενικές εγκαταστάσεις και δραστηριότητες, περάσματος στα νησιά και τόπου παροχής εφήμερης αναψυχής στα μαγαζιά του θαλασσίου μετώπου του.
Είμαι σίγουρος πως η αγορά θα αδράξει τις ευκαιρίες, η υποδειγματική περάτωση του ημιτελούς Πύργου με επιβεβαιώνει, η ίδια η πόλη όμως πρέπει να επιταχύνει τη δυναμική της νέας πραγματικότητας που αναδεικνύει τις κεντρικές λειτουργίες στα όριά της. Η πρόκληση είναι ορατή.
Για την Αττικό Μετρό, η ημέρα ήταν σίγουρα μεγάλη. Το έγραψα ήδη και το επαναλαμβάνω γιατί είναι σημαντικό: Ένα κολοσσιαίο έργο, μία γραμμή 46,5 χιλιομέτρων περίπου, υπόγεια και υπέργεια, κλείνει τους επάλληλους κύκλους της ολοκλήρωσής του. Το πρώτο τμήμα του, «Κεραμεικός - Εθνική Άμυνα» με 9 σταθμούς, δημοπρατήθηκε το 1991 και η έναρξή του ταυτίστηκε με τη δημιουργία της Αττικό Μετρό.
Από τον πρωθυπουργό της εποχής εκείνης, τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη έχω ακούσει τον όρο «αχάριστα έργα» για όσα είναι προφανές ότι δεν πρόκειται να εγκαινιαστούν από τον πολιτικό που τα ξεκινά. Ο ίδιος αντιλαμβανόταν τη σημασία τους και γι’ αυτό με εμπνευστή και ενορχηστρωτή τον Στέφανο Μάνο, τα αποτόλμησε. Η τύχη το έφερε, η ολοκλήρωση ενός από αυτά να επισφραγίζεται από την εγκαινίαση του τελικού σταδίου του από τον γιο του και σημερινό πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.
Για την ακρίβεια, για αυτήν την ευτυχή σύμπτωση, δεν θα αρκούσε ποτέ μόνο η τύχη, αλλά υπήρξαν κρίσιμες και η επιμονή και η δουλειά της κυβέρνησής του και ειδικά του υπουργού υποδομών και μεταφορών Κώστα Καραμανλή, ώστε να επανέλθει το έργο on track και να ολοκληρωθεί σε χρόνο ρεκόρ για το μέγεθος και την πολυπλοκότητά του.
Σημαίνει αυτό ότι το έργο «ανήκει» ή εν πάση περιπτώσει πιστώνεται αποκλειστικά στη σημερινή κυβέρνηση; Φυσικά και όχι, όσο κι εάν αυτή δικαίως διεκδικεί την καθοριστική συμβολή στην ολοκλήρωσή του, όπως το ίδιο μπορεί να υποστηρίζει για τη δρομολόγησή του ο πρωθυπουργός της δημοπράτησής του Αντώνης Σαμαράς που μοιράστηκε μαζί μας τη χαρά της χθεσινής ημέρας.
Όλοι οι πολιτικοί και οι διοικήσεις της Αττικό Μετρό που συνέλαβαν και ωρίμασαν τα διαδοχικά έργα και στο μέτρο των περιστάσεων αλλά και των προτεραιοτήτων τους συνέβαλαν στην εκτέλεσή τους, πολύ ή λιγότερο καθένας και καθεμία τους, δικαιούνται να ποσοτικοποιούν και να διεκδικούν το δικό τους μερίδιο της επιτυχίας, ακόμα κι αν κάποτε τα αθροίσει κάποιος, το αποτέλεσμα θα είναι αναμφίβολα υπερπολλαπλάσιο του εκατό τοις εκατό.
Η αλήθεια είναι ότι στο μέλλον, οι πολίτες ελάχιστα θα θυμούνται ποιος έκανε τι και πολύ σύντομα -όσο σκληρός κι αν είναι αυτός ο κανόνας- ελάχιστα θα το ψάχνουν. Δεν υπάρχει καμία αχαριστία σε αυτήν την αναμενόμενη συμπεριφορά.
Το μετρό ήρθε και έρχεται και θα επεκτείνεται για να αλλάξει την καθημερινότητά τους και κυρίως αυτή αποτελεί το μέτρο της κρίσης τους, όπως και ο τελικός λογαριασμός, ο οποίος εάν εξαιρέσουμε τις γενναίες επιδοτήσεις των προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα οποία είμαστε ευγνώμονες, μοιράζεται σε όλους μας, χρήστες και μη, που καλούμαστε να αποπληρώσουμε την εθνική συμμετοχή και τους τόκους των φθηνών δανείων που εξασφαλίστηκαν από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Κυρίως όμως, το δικό τους λιθαράκι στην επιτυχία έχουν βάλει οι χιλιάδες συντελεστές όλων των σταδίων των επιμέρους έργων, είτε αυτοί είναι μηχανικοί και επιστήμονες άλλων κλάδων, είτε τεχνικοί και απλοί εργάτες που στο βάθος της τελευταίας τριακονταετίας, μόχθησαν και ίδρωσαν για τον σχεδιασμό και την κατασκευή τους ανεξαρτήτως εάν εργάστηκαν για τον κύριο του έργου ή τους διαφορετικούς εργολάβους. Ως πρόεδρος της Αττικό Μετρό οφείλω σε όλους τους ένα μεγάλο ευχαριστώ, για κάποιους αναδρομικό, καθυστερημένο ή δυστυχώς ακόμη και χωρίς αποδέκτη.
Έχω την πολυτέλεια να διαπράξω το αμάρτημα του να επιφυλάξω μία ιδιαίτερη επισήμανση για την καθοριστική συμβολή των στελεχών της Αττικό Μετρό και περισσότερο αυτών που έμειναν στη θέση του καθήκοντος στα δύσκολα χρόνια της δυσμενούς γι’ αυτούς μετάλλαξης της εταιρίας που επέφερε η είσοδος στα μνημόνια. Υπερέβησαν και υπερβαίνουν εαυτούς. Ένα εξαιρετικό ευχαριστώ οφείλω και στους συνεργάτες μου στη σημερινή διοίκηση της εταιρίας και ιδιαίτερα στον διευθύνοντα σύμβουλο Νίκο Κουρέτα που «τρέχει» με πάθος την καθημερινότητά της.
Έχω αποφύγει τις τελευταίες ημέρες τον πειρασμό του να κάνω στα social media κάποια ανάρτηση για το έργο του Πειραιά. Ο λόγος είναι απλός: Η «στάμπα» του Θεσσαλονικιού που με ακολουθεί. Ξέρω τα σχόλια που με περιμένουν και θέλω να τα αποφύγω:
Όλα στην Αθήνα, τι θα γίνει με το μετρό της Θεσσαλονίκης; Βρίσκω πως αν και δικαιολογημένα, αγνοούν τις ανάγκες της συγκέντρωσης του μισού πληθυσμού της χώρας στην πρωτεύουσα, όσο κι εάν αυτή η πραγματικότητα είναι απλώς πέραν πάσης λογικής κι επίσης αδικούν την επιβαλλόμενη αυτοαναφορική αντίληψη μίας πόλης που θέλει να λέγεται μεγάλη.
Δεν θα παρεξέκλινα ούτε εδώ σε αυτήν την αναφορά αν δεν είχαν προηγηθεί ο Θεσσαλονικιός εκπρόσωπος της κοινοπραξίας «ΑΒΑΞ - Ghella - Alstom» που κατασκεύασε το έργο του Πειραιά, ο διευθύνων σύμβουλος της πρώτης Κώστας Μιτζάλης, που με έναν συγκινητικό κόμπο στο λαιμό ευχήθηκε να τελειώσει του χρόνου και το μετρό της κοινής γενέτειρας μας, αλλά και ο Μητσοτάκης και ο Καραμανλής και η υπουργός πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, που με τη σειρά τους επιβεβαίωσαν με στοιχεία και επανέλαβαν εμφατικά ότι στον χρόνο που έχουμε δεσμευτεί, θα έχουμε και «μετρό και αρχαία» στη Θεσσαλονίκη.
Ως Θεσσαλονικιός λοιπόν που για περισσότερο από τρία χρόνια, έχω την εμπειρία της συνδιαλλαγής για την εκτέλεση έργων στην Αθήνα, θέλω να κάνω δύο επισημάνσεις:
Πρώτον, ουδέποτε οποιοσδήποτε παράγων της Αθήνας (εννοείται και του Πειραιά) θα αποδεχόταν να συμμετάσχει στα εγκαίνια ενός έργου μετρό από το οποίο θα έλειπαν οι σιδηροδρομικές γραμμές, το ηλεκτρικό ρεύμα, οι συρμοί και φυσικά οι επιβάτες, ό,τι με άγνοια κινδύνου και ως δήθεν εξορκισμός ενός παρατεταμένου ανεκδότου, ακούστηκε στα σοβαρά στην πόλη μας πριν από τρεισήμισι χρόνια. Για να είμαι πιο ακριβής, επειδή αυτό είναι αυτονόητο, ουδέποτε κάποιος θα διανοείτο να οργανώσει κάτι τόσο κακόγουστο στα όρια του Λεκανοπεδίου. Αυτό πρέπει να μας γίνει μάθημα για να μην τολμήσει κανείς να το επαναλάβει.
Δεύτερον, μία πόλη αποκτά βάρος μεγαλύτερο του πραγματικού μεγέθους της, όταν μπορεί να συγκλίνει για την επίτευξη ενός σκοπού. Δεν ξέρω εάν ευθύνεται η πολλαπλότητα των ευκαιριών στην πρωτεύουσα όπου και γράφω το σημείωμα αυτό, αλλά ουδείς παράγων του Λεκανοπεδίου θα έστηνε fan club ή θα επιχειρούσε να υπογραμμίσει την ύπαρξή του ή να φτιάξει καριέρα δημιουργώντας μία βιομηχανία αντιθέσεων και προσφυγών σε ό,τι μεγάλο επιχειρείται στο πολεοδομικό συγκρότημα.
Κάπου όλα καταλήγουν σε μία συμφωνία ή μία λύση ή περιορίζονται και εξαντλούνται στο φιλόξενο περιθώριο που τα γεννά ή τα υιοθετεί. Αυτό είναι δίδαγμα για μία Θεσσαλονίκη που αρέσκεται στις αδιάκοπες και ακραίες φιλονικίες.
Επιστρέφω στην εορταστική διάθεση με την οποία ξεκίνησα αυτές τις γραμμές. Απολογούμαι στους Πειραιώτες και τους κατοίκους της Αττικής, που σε μια μεγάλη ημέρα για αυτούς, μία ημέρα που η ελληνική πολιτεία τους χρωστούσε, παρεμβλήθηκε η Θεσσαλονίκη.
Είτε είναι το φάντασμα του μετρό της Θεσσαλονίκης που πλανάται πάνω από τον Πειραιά στη δική του μέρα, είτε είναι το φάντασμα της Αθήνας που πλανάται πάνω από τη Θεσσαλονίκη μέχρι αυτή να βρει την αυτοπεποίθηση που θα της φέρει η ολοκλήρωση του μετρό, ήρθε η ώρα που με τα φαντάσματα πρέπει να ξεμπερδεύουμε.
Οι πολίτες αξίζουν συνέπεια, αξιοπιστία, σεβασμό και σοβαρότητα. Και η χθεσινή ημέρα, εκτός από τρεις νέους σταθμούς, προσέφερε χειροπιαστά και όλα αυτά. Καλορίζικα λοιπόν μαζί με το μετρό στον Πειραιά!
* Ο Νίκος Ταχιάος είναι Πρόεδρος της Αττικό Μετρό Α.Ε.
