Μετά από σχεδόν πέντε ώρες συνομιλιών την Τρίτη μεταξύ Αμερικανών και Ρώσων διαπραγματευτών για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, δεν προέκυψαν σημαντικές εξελίξεις.
Όπως αναφέρουν οι New York Times, σύμφωνα με Ρώσο διαπραγματευτή, ο πρόεδρος Πούτιν ήταν επικριτικός απέναντι στις προτάσεις. Πριν από τις συνομιλίες είχε δηλώσει ακόμη ότι είναι διατεθειμένος να πολεμήσει τους Ευρωπαίους συμμάχους της Ουκρανίας.
Τι, λοιπόν, θα μπορούσε να αναγκάσει τη Ρωσία να τερματίσει τη σύγκρουση; Ελλείψει σοβαρής πίεσης, όπως αυστηρότερες κυρώσεις από τη διοίκηση Τραμπ, όλα καταλήγουν στην οικονομία και στο πεδίο της μάχης, αναφέρουν αναλυτές.
Αν και η Ρωσία αντιμετωπίζει προκλήσεις και στους δύο αυτούς τομείς, καμία από αυτές δεν είναι αρκετά κρίσιμη ώστε να δώσει στις ΗΠΑ σημαντικό πλεονέκτημα στις συνομιλίες, στην τρίτη προσπάθεια του προέδρου Τραμπ για ειρήνη.
«Υπάρχουν σημεία όπου πιθανότατα ο Πούτιν αισθάνεται πίεση, αλλά κανένα από αυτά δεν έχει φτάσει σε ένα σημείο που να τον αναγκάζει να πάρει απόφαση ή να έχει εξαντλήσει τις επιλογές του», δήλωσε η Φιόνα Χιλ, ανώτερη συνεργάτης στο Brookings Institution στην Ουάσιγκτον, η οποία χειριζόταν θέματα Ρωσίας και Ευρώπης στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας κατά την πρώτη θητεία Τραμπ.
Ο Φιοντόρ Λουκιανόφ, κορυφαίος σχολιαστής εξωτερικής πολιτικής, έγραψε άρθρο γνώμης στην κρατική εφημερίδα Rossiyskaya Gazeta μετά την παρουσίαση της τελευταίας αμερικανικής πρότασης ειρήνης. Η στρατιωτική δύναμη ήταν το κύριο μέσο για την επίτευξη των ρωσικών στόχων, περιλαμβανομένων και της «απελευθέρωσης εθνικών οικονομικών ευκαιριών», όπως ανέφερε.
Μια τραπεζική κρίση θα μπορούσε επίσης να πιέσει τον Πούτιν, αλλά μέχρι στιγμής η ομάδα οικονομολόγων της ρωσικής κυβέρνησης έχει μετριάσει τις επιπτώσεις του πολέμου.
Η εκτόξευση των δαπανών για την παραγωγή οπλισμού τα δύο πρώτα χρόνια του πολέμου προκάλεσε ραγδαία αύξηση τιμών, και η Κεντρική Τράπεζα απάντησε με υψηλά επιτόκια. Το βασικό επιτόκιο έχει μειωθεί στο 16,5%, όμως σημαντικές επιχειρήσεις δυσκολεύονται να αποπληρώσουν τα δάνειά τους.
Στο μέτωπο των επιχειρήσεων, η Ρωσία προωθείται σταθερά, ιδιαίτερα στο νοτιοανατολικό Ντονέτσκ. Οι επιτυχίες έχουν υψηλό ανθρώπινο κόστος, το οποίο ωστόσο δεν φαίνεται να επηρεάζει τις ρωσικές εκτιμήσεις στις ειρηνευτικές επαφές.
Υψηλές πληρωμές προς τους στρατιώτες σημαίνει ότι νέοι νεοσύλλεκτοι αντικαθιστούν τους σχεδόν 30.000 που χάνονται κάθε μήνα, ανέφεραν αναλυτές.
Reuters: Γιατί η τύχη του Ντονέτσκ αποτελεί «αγκάθι» στις συνομιλίες για τον τερματισμό του πολέμου
Μετά από τις συνομιλίες την Τρίτη μεταξύ του Ρώσου Προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν και των Αμερικανών απεσταλμένων για πιθανή ειρήνη στην Ουκρανία, δεν υπήρξε δημόσια πρόοδος, με τον σύμβουλο του Κρεμλίνου, Γιούρι Ουσάκοφ να υποδηλώνει ότι τα άλυτα «εδαφικά προβλήματα» αποτελούν το κύριο εμπόδιο.
Σύμφωνα με το Reuters, αναφερόταν στους ρωσικούς ισχυρισμούς για ολόκληρη την ανατολική περιοχή του Ντονέτσκ, μέρος της οποίας παραμένει υπό ουκρανικό έλεγχο σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την εισβολή δεκάδων χιλιάδων ρωσικών στρατευμάτων και πάνω από μια δεκαετία μετά την υποστηριζόμενη από τη Ρωσία εξέγερση των αυτονομιστών στο Ντονέτσκ.
Σχεδόν όλες οι χώρες αναγνωρίζουν το Ντονέτσκ ως μέρος της Ουκρανίας, αλλά είναι μία από τις τέσσερις ανατολικές περιοχές της χώρας που η Μόσχα ισχυρίζεται ότι προσάρτησε το 2022 μετά από δημοψηφίσματα που το Κίεβο και οι δυτικές χώρες χαρακτήρισαν απαράδεκτα.
Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο δήλωσε στο Fox News ότι ο πόλεμος πλέον αφορά το 20% του Ντονέτσκ που η Ρωσία δεν ελέγχει αλλά επιθυμεί.
Γιατί έχει κρίσιμη σημασία το Ντονέτσκ στις συνομιλίες ειρήνης
Ποια ήταν η δικαιολογία του Πούτιν για τον πλήρη πόλεμο;
Όταν έστειλε στρατεύματα στην Ουκρανία το 2022, ο Πούτιν δήλωσε ότι στόχος του ήταν «να προστατεύσει ανθρώπους που υπέστησαν εκφοβισμό και γενοκτονία… τα τελευταία οκτώ χρόνια».
Η Ουκρανία και οι σύμμαχοί της χαρακτήρισαν αυτή τη δήλωση ως ψευδή και πρόσχημα για έναν πόλεμο αποικιοκρατικού τύπου.
Η αναφορά του Πούτιν αφορούσε τον τρόπο με τον οποίο η Ουκρανία αντέδρασε στους υποστηριζόμενους από τη Ρωσία αυτονομιστές στις περιοχές Ντονέτσκ και Λουχάνσκ, οι οποίοι αποσπάστηκαν από τον έλεγχο της ουκρανικής κυβέρνησης το 2014 και κατέλαβαν τμήματα εδάφους.
Στη συνέχεια, στην ανατολική Ουκρανία οι δύο πλευρές αντάλλαξαν κατηγορίες για βομβαρδισμούς πόλεων και αμάχων. Η Μόσχα επικαλέστηκε τον μεγάλο ρωσόφωνο πληθυσμό της περιοχής για να υποστηρίξει ότι είχε ηθικό καθήκον να παρέμβει το 2022.
Το Κίεβο υποστήριξε ότι δεν είχε άλλη επιλογή παρά να αντιδράσει με δύναμη το 2014 για να προστατεύσει την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας, και επίσης κατηγόρησε τους αυτονομιστές για βομβαρδισμούς πόλεων και αμάχων.
Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών εκτιμά ότι 3.106 άμαχοι σκοτώθηκαν και μέχρι 9.000 τραυματίστηκαν στις συγκρούσεις μεταξύ ουκρανικών κυβερνητικών δυνάμεων και αυτονομιστών από το 2014 μέχρι την αρχή του 2022.
Πηγή: Oleg Petrasiuk/Ukraine's 24th Mechanized Brigade via AP
Στρατιωτική σημασία του Ντονέτσκ
Το υπόλοιπο του Ντονέτσκ που επιθυμεί η Ρωσία περιλαμβάνει τις πόλεις Σλοβιάνσκ και Κραματόρσκ, «φρούρια» που χρησιμοποιεί η ουκρανική στρατιωτική διοίκηση ως στρατηγικούς κόμβους από το 2014.
Σύμφωνα με το Reuters, αποτελούν ζωτικά σημεία για την άμυνα του Κιέβου, καθώς τα εδάφη δυτικά του Ντονέτσκ είναι πολύ επίπεδα, με εκτεταμένα ανοικτά πεδία που θα διευκόλυναν την προέλαση της Ρωσίας πέρα από το Ντονέτσκ και την κατάληψη εδαφών στην ανατολική όχθη του ποταμού Δνείπερου.
Οι πόλεις αποτελούν μέρος μιας ισχυρής γραμμής αμυντικών εγκαταστάσεων, συμπεριλαμβανομένων χαρακωμάτων, αντι-οχηματικών εμποδίων, οχυρών και ναρκοπεδίων.
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, έχει δηλώσει ότι η παράδοση του υπόλοιπου Ντονέτσκ θα ήταν παράνομη χωρίς δημοψήφισμα και θα έδινε στη Ρωσία βάση για μελλοντικές επιθέσεις σε βάθος στην Ουκρανία.
Το Κίεβο φοβάται ότι, αν παραδώσει το Ντονέτσκ, η Ρωσία θα επανεξοπλιστεί και θα χρησιμοποιήσει την περιοχή για να προωθηθεί δυτικότερα.
Πώς βλέπουν το Ντονέτσκ Ρώσοι και Ουκρανοί
Και οι δύο πλευρές έχουν υποστεί βαριές απώλειες και έχουν ξοδέψει τεράστια ποσά για τον έλεγχο του Ντονέτσκ, συμπεριλαμβανομένης της πόλης Μπαχμούτ, όπου η Ρωσία χρησιμοποίησε δεκάδες χιλιάδες καταδικασμένους ως μισθοφόρους σε σφοδρές μάχες.
Πηγή: Oleg Petrasiuk/Ukraine's 24th Mechanized Brigade via AP)
Το Ντονέτσκ έχει αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία στην κοινή γνώμη και στις δύο χώρες, καθιστώντας πιο δύσκολη την αλλαγή θέσης.
Η Ουκρανία δεν θέλει να χαρίσει στη Ρωσία έδαφος που δεν κέρδισε στο πεδίο της μάχης, και ο Ζελένσκι έχει δηλώσει ότι η Μόσχα δεν πρέπει να ανταμείβεται για τον πόλεμο που ξεκίνησε.
Το αμερικανικό Institute for the Study of War ανέφερε τον Οκτώβριο ότι ο ρυθμός προέλασης της Ρωσίας δεν δείχνει ότι πρόκειται να καταλάβει το υπόλοιπο Ντονέτσκ σύντομα, αλλά θα μπορούσε να το καταλάβει έως τον Αύγουστο του 2027 «υποθέτοντας σταθερό ρυθμό προέλασης».
Οι Ρώσοι διοικητές είναι πιο αισιόδοξοι. Ο Βαλέρι Γκερασίμοφ, αρχηγός του Γενικού Επιτελείου, δήλωσε στον Πούτιν την Κυριακή ότι οι δυνάμεις της Μόσχας προχωρούν σε όλο το μέτωπο και εργάζονται για τον πλήρη έλεγχο του Ντονμπάς.
Βιομηχανική σημασία
Το Ντονέτσκ διαθέτει λιμάνια, σιδηροδρομικές γραμμές και βαριά βιομηχανία. Στο παρελθόν παρήγαγε πάνω από το μισό της ουκρανικής παραγωγής άνθρακα, χάλυβα, κοκ και χυτοσιδήρου, αλλά πολλές εγκαταστάσεις έχουν καταστραφεί στον πόλεμο.
Επιπλέον, διαθέτει σπάνιες γαίες, τιτάνιο και ζιρκόνιο, που αποτελούν πηγή εσόδων για όποιον ελέγχει την περιοχή.
Η τύχη του Ντονέτσκ πιθανότατα θα καθορίσει την ιστορική κληρονομιά τόσο του Πούτιν όσο και του Ζελένσκι.
Ο Πούτιν παρουσιάζει τον εαυτό του ως προστάτη των Ρώσων όπου κι αν βρίσκονται, και ο έλεγχος όλου του Ντονέτσκ είναι κεντρικός σε αυτό το αφήγημα.
Ο Ζελένσκι, που ήρθε στην εξουσία το 2019, έχει κερδίσει τη φήμη του ατρόμητου υπερασπιστή της Ουκρανίας, παρά το γεγονός ότι η χώρα του είναι υποδεέστερη στρατιωτικά και αριθμητικά.
Η παράδοση του Ντονέτσκ χωρίς μάχη — εκχώρηση εδάφους όπου ζουν τουλάχιστον 250.000 Ουκρανοί — θα μπορούσε να θεωρηθεί προδοσία, ιδιαίτερα για όσους έχασαν συγγενείς στο πεδίο της μάχης.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Kyiv International Institute of Sociology, η πλειοψηφία των Ουκρανών εξακολουθεί να αντιτίθεται σε εδαφικές παραχωρήσεις.
Νομικές διαστάσεις για την Ουκρανία
Ουκρανοί αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του Ζελένσκι, έχουν απορρίψει το ενδεχόμενο παράδοσης εδαφών που ελέγχει το Κίεβο σε οποιαδήποτε συμφωνία ειρήνης.
Ο Ζελένσκι δηλώνει ότι δεν έχει εντολή να παραχωρήσει έδαφος και ότι τμήματα δημόσιας γης δεν μπορούν να διαπραγματευτούν σαν να ήταν ιδιοκτησία του.
Σύμφωνα με το Σύνταγμα της Ουκρανίας, οι εδαφικές αλλαγές πρέπει να αποφασίζονται μέσω δημοψηφίσματος, το οποίο μπορεί να προκηρυχθεί εάν έχει τις υπογραφές 3 εκατομμυρίων εγγεγραμμένων ψηφοφόρων σε τουλάχιστον τα δύο τρίτα των περιοχών της Ουκρανίας.
Από πλευράς του, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ έχει επικρίνει την ιδέα ότι μια «ανταλλαγή εδαφών» θα απαιτούσε δημοψήφισμα, δηλώνοντας ότι «θα υπάρξουν κάποιες ανταλλαγές εδαφών».
