Το ομοσπονδιακό δικαστήριο των ΗΠΑ ανέστειλε τους εκτεταμένους παγκόσμιους δασμούς του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, δημιουργώντας μεγάλο πλήγμα σε βασικό στοιχείο της οικονομικής πολιτικής του Αμερικανού προέδρου.
Το Δικαστήριο Διεθνούς Εμπορίου αποφάσισε ότι ο «νόμος έκτακτης ανάγκης», που επικαλέστηκε ο Λευκός Οίκος, δεν έδινε στον πρόεδρο μονομερή εξουσία να επιβάλει δασμούς σχεδόν σε όλες τις χώρες του κόσμου.
Το δικαστήριο με έδρα τη Νέα Υόρκη τόνισε ότι το Σύνταγμα των ΗΠΑ δίνει στο Κογκρέσο την αποκλειστική αρμοδιότητα να ρυθμίζει το εμπόριο με άλλες χώρες και ότι αυτό δεν παρακάμπτεται από την εξουσία του προέδρου να προστατεύει την οικονομία.
Η κυβέρνηση Τραμπ ανακοίνωσε ότι θα ασκήσει έφεση λίγα λεπτά μετά την απόφαση.
Τι οδήγησε στην απόφαση του δικαστηρίου
Η απόφαση βασίστηκε σε δύο ξεχωριστές υποθέσεις.
Το ανεξάρτητο κέντρο Liberty Justice Center κατέθεσε μια υπόθεση εκ μέρους αρκετών μικρών επιχειρήσεων που εισάγουν προϊόντα από χώρες που επλήγησαν από τους δασμούς, ενώ μια συμμαχία αμερικανικών πολιτειών αμφισβήτησε επίσης τους φόρους εισαγωγής.
Οι δύο υποθέσεις είναι οι πρώτες μεγάλες νομικές προκλήσεις στους λεγόμενους δασμούς "Liberation Day" του Τραμπ.
Μια τριμελής επιτροπή δικαστών αποφάσισε ότι ο νόμος International Emergency Economic Powers Act (IEEPA) του 1977, που επικαλέστηκε ο Τραμπ για να δικαιολογήσει τους δασμούς, δεν του έδινε την εξουσία να επιβάλει τόσο ευρείς φόρους εισαγωγής.
Το δικαστήριο επίσης μπλόκαρε ένα ξεχωριστό σύνολο δασμών που είχε επιβάλει η κυβέρνηση Τραμπ στην Κίνα, το Μεξικό και τον Καναδά, σε απάντηση σε όσα η κυβέρνηση χαρακτήρισε απαράδεκτη ροή ναρκωτικών και παράνομων μεταναστών προς τις ΗΠΑ.
Ωστόσο, το δικαστήριο δεν κλήθηκε να αποφανθεί για δασμούς που επιβλήθηκαν σε συγκεκριμένα προϊόντα όπως αυτοκίνητα, χάλυβας και αλουμίνιο, που εμπίπτουν σε διαφορετικό νόμο.
Τι συμβαίνει τώρα
Ο Λευκός Οίκος έχει προθεσμία 10 ημερών για να ολοκληρώσει τη γραφειοκρατική διαδικασία διακοπής των δασμών, αν και οι περισσότεροι από αυτούς είναι ήδη προσωρινά ανασταλμένοι.
Η υπόθεση πρέπει να περάσει τη διαδικασία έφεσης. Αν ο Λευκός Οίκος δεν τα καταφέρει στην έφεση, τότε η Υπηρεσία Τελωνείων και Προστασίας Συνόρων των ΗΠΑ (CBP) θα δώσει οδηγίες στους υπαλλήλους της, όπως είπε ο Τζον Λέοναρντ, πρώην ανώτατος αξιωματούχος της CBP, στο BBC.
Πάντως, ένα ανώτερο δικαστήριο μπορεί να είναι πιο φιλικό προς τον Τραμπ.
Αν όμως όλα τα δικαστήρια επιβεβαιώσουν την απόφαση, οι επιχειρήσεις που πλήρωσαν δασμούς θα πάρουν επιστροφές χρημάτων με τόκο. Αυτό αφορά και τους λεγόμενους αμοιβαίους δασμούς, που μειώθηκαν στο 10% για τις περισσότερες χώρες και που είχαν αυξηθεί μέχρι 145% για τα κινεζικά προϊόντα και τώρα είναι στο 30%.
Οι αντιδράσεις στις αγορές δείχνουν, εν μέρει, ότι οι επενδυτές «αναστέναξαν μετά από εβδομάδες έντονης μεταβλητότητας που προκλήθηκε από την ένταση στον εμπορικό πόλεμο», έγραψε ο Στίβεν Ίννες της SPI Asset Management σε ένα σχόλιο.
Ο κ. Ίννες είπε ότι οι δικαστές των ΗΠΑ έστειλαν σαφές μήνυμα: "Το Οβάλ Γραφείο δεν είναι χρηματιστηριακό γραφείο και το Σύνταγμα δεν είναι ανοιχτή επιταγή."
"Η υπέρβαση εξουσίας από την εκτελεστική εξουσία ίσως τελικά βρήκε το όριό της. Και μαζί με αυτήν, μια νέα δόση μακροοικονομικής σταθερότητας – τουλάχιστον μέχρι τον επόμενο τίτλο ειδήσεων."
Ο Πολ Άσγουορθ, από την Capital Economics, είπε ότι η απόφαση "θα ανατρέψει προφανώς τις προσπάθειες της κυβέρνησης Τραμπ να κλείσει γρήγορα εμπορικές 'συμφωνίες' κατά τη διάρκεια της 90ήμερης αναστολής των δασμών."
Το χρονικό - Πώς φτάσαμε εδώ;
Στις 2 Απριλίου, ο Τραμπ ανακοίνωσε ένα πρωτοφανές παγκόσμιο καθεστώς δασμών, επιβάλλοντας φόρους εισαγωγής στα περισσότερα εμπορικά εταίρα των ΗΠΑ.
Επιβλήθηκε βασικός δασμός 10% στις περισσότερες χώρες, μαζί με υψηλότερους αμοιβαίους δασμούς σε δεκάδες χώρες και ομάδες, όπως την ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο, τον Καναδά, το Μεξικό και την Κίνα.
Ο Τραμπ υποστήριξε ότι αυτή η εκτεταμένη οικονομική πολιτική θα ενισχύσει την αμερικανική βιομηχανία και θα προστατέψει τις θέσεις εργασίας.
Οι παγκόσμιες αγορές μπήκαν σε αναστάτωση μετά την ανακοίνωση και αργότερα, μετά τις ανατροπές και την παύση των δασμών από τον Τραμπ, καθώς οι ξένες κυβερνήσεις προσήλθαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Στην αναταραχή προστέθηκε ο παρατεταμένος εμπορικός πόλεμος με την Κίνα, καθώς οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου ανέβαζαν και κατέβαζαν τους δασμούς, φτάνοντας στο αποκορύφωμα με φόρο 145% των ΗΠΑ στα κινεζικά προϊόντα και φόρο 125% της Κίνας στα αμερικανικά προϊόντα.
Οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου συμφώνησαν έκτοτε σε εκεχειρία, με τους αμερικανικούς δασμούς προς την Κίνα να πέφτουν στο 30% και τους κινεζικούς δασμούς σε μερικά αμερικανικά προϊόντα να μειώνονται στο 10%.
Το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν επίσης συμφωνία για χαμηλότερους δασμούς μεταξύ των δύο κυβερνήσεων.
Ο Τραμπ απείλησε ότι από τον Ιούνιο θα επιβληθεί δασμός 50% σε όλα τα προϊόντα από την ΕΕ, μετά την απογοήτευσή του για τον ρυθμό των εμπορικών συνομιλιών με την ΕΕ – αλλά στη συνέχεια συμφώνησε να παρατείνει την προθεσμία κατά περισσότερο από ένα μήνα, αφού η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, είπε ότι χρειάζεται περισσότερος χρόνος.
