Δύο μήνες μετά τη σύλληψη του δημάρχου Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, η καταστολή κατά της αντιπολίτευσης στην Τουρκία -και ειδικά σε βάρος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP)- συνεχίζεται αμείωτη.
Καθώς το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης παλεύει να επιτύχει σταθερότητα των αγορών και οικονομική ανάκαμψη, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν παραμένει προσηλωμένος στην ενίσχυση της εξουσίας του στο εσωτερικό και την προβολή ισχύος στο εξωτερικό ανεξαρτήτως κόστους. Η Δημοκρατία, οι θεσμοί, η οικονομική σταθερότητα, φαίνεται να υποτάσσονται σε αυτόν τον στόχο και να θεωρούνται αναλώσιμα εάν απαιτηθεί.
Η Εισαγγελία της Κωνσταντινούπολης ξεκίνησε από τις 20 Μαΐου ακόμη δύο κύματα συλλήψεων, εκδίδοντας εντάλματα για 71 υπαλλήλους του Δήμου Κωνσταντινούπολης και συνεργατών του φυλακισμένου δημάρχου, μεταξύ των οποίων και η διευθύντρια του γραφείου του. Οι συλληφθέντες τέθηκαν υπό κράτηση με τις κατηγορίες της διαφθοράς σε προμήθειες του δήμου και της οργάνωσης στημένων διαγωνισμών. Σε αντίθεση με τα δύο προηγούμενα κύματα συλλήψεων, στις τελευταίες επιχειρήσεις ενεπλάκη η Χωροφυλακή αντί για την Αστυνομία, γεγονός που έδωσε τροφή σε φημολογία ότι υπάρχει «βαθύ λαρύγγι» του Ιμάμογλου στην Αστυνομία, παρόλο που η εξήγηση που δόθηκε έλεγε ότι επρόκειτο για συγκεκριμένη υπόθεση την οποία ερευνούσε εξ αρχής η Χωροφυλακή. Συνολικά από τις 19 Μαρτίου μέχρι σήμερα έχουν συλληφθεί πάνω από 140 άτομα.
Παρά τις πιέσεις, το CHP δηλώνει αποφασισμένο να συνεχίσει τις εβδομαδιαίες κινητοποιήσεις στην Κωνσταντινούπολη και σε άλλες πόλεις της χώρας, αντλώντας πλεονέκτημα και από τη μαζική δυσαρέσκεια για την ακρίβεια. Ωστόσο, με το πέρασμα του χρόνου οι υποστηρικτές της αντιπολίτευσης παρουσιάζουν σημάδια κόπωσης, με αποτέλεσμα η διατήρηση της δυναμικής των πρώτων ημερών να καθίσταται δύσκολη. Η πεποίθηση εξάλλου ότι ο Εκρέμ Ιμάμογλου θα παραμείνει επί μακρόν στη φυλακή είναι πλέον διάχυτη, όπως και η εντύπωση που δημιουργείται σταδικά σε ένα τμήμα της κοινής γνώμης ότι οι κατηγορίες περί διαφθοράς έχουν «κάποια βάση», ασχέτως αν η κυβέρνηση τις εργαλειοποιεί με πολιτικά κίνητρα.
Προς το παρόν, πάντως, ο Εκρέμ Ιμάμογλου φαίνεται να μην χάνει το ηθικό πλεονέκτημα. Οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις τον εμφανίζουν να διατηρεί σαφές προβάδισμα σε πιθανές προεδρικές εκλογές, με ορισμένους αναλυτές να εκτιμούν ότι θα μπορούσε και να επικρατήσει από τον πρώτο γύρο. Παράλληλα, η πλειονότητα των ερωτηθέντων δεν πείθεται από τις κατηγορίες διαφθοράς, γεγονός που αντανακλά ευρεία δυσπιστία ως προς τα κίνητρα της κυβέρνησης.
Κομβική δοκιμασία θα αποτελέσει για το CHP η στάση του απέναντι στη νέα ειρηνευτική διαδικασία με τους Κούρδους -ένα ζήτημα που απαιτεί προσεκτικούς χειρισμούς. Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης συγκεντρώνει στους κόλπους του το τμήμα εκείνο της κοινωνίας που αντιμετωπίζει με καχυποψία ή απορρίπτει με εθνικιστικό «οίστρο» το θέμα του αφοπλισμού του ΡΚΚ που συνδυάζεται με το παράλληλο άνοιγμα πολιτικού χώρου στους Κούρδους, μια διαδικασία που εν πολλοίς παραμένει στην ομίχλη όσον αφορά την πρακτική και νομοθετική της διάσταση. Από την άλλη το CHP δεν πρέπει να αποξενώσει τις μεγάλες κουρδικές μάζες, που αποτελούν αποφασιστικής σημασίας εκλογική βάση.
Την υπόθεση Ιμάμογλου με την ειρηνευτική διαδικασία στο Κουρδικό φαίνεται να συνδέει το ενδεχόμενο της υποψηφιότητας του Ερντογάν για μία νέα προεδρική θητεία, την οποία απαγορεύει το υφιστάμενο Σύνταγμα. Δύο είναι οι τρόποι για να παρακάμψει το εμπόδιο αυτό: Είτε τροποποιώντας το Σύνταγμα, είτε διά της οδού των πρόωρων εκλογών που είναι κανονικά προγραμματισμένες για το 2028. Η Λαϊκή Συμμαχία του Ερντογάν δεν έχει την απαραίτητη ενισχυμένη πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση για να προωθήσει συνταγματικές αλλαγές ή να προκηρύξει πρόωρες εκλογές. Το φιλοκουρδικό Κόμμα Ισότητας των Λαών και Δημοκρατίας (DEM), το τρίτο μεγαλύτερο πολιτικό κόμμα της Τουρκίας, θα μπορούσε να συνδράμει αν του προσφερθούν τα κατάλληλα κίνητρα.
Η επίλυση του Κουρδικού -ένα πολιτικό σχέδιο το οποίο ο Ερντογάν ονομάζει «Τουρκία χωρίς τρομοκρατία»- και η βελτίωση των συνθηκών κράτησης του ηγέτη του ΡΚΚ, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, είναι ένα τέτοιο κίνητρο. Και όχι μόνο: Η συμφιλίωση Τούρκων και Κούρδων ανοίγει τον δρόμο για μία κυρίαρχη συμμαχία στον χώρο της Μέσης Ανατολής των δύο εθνοτήτων.
Με τον ισχυρότερο αντίπαλό του, τον Ιμάμογλου, στη φυλακή και με τους Κούρδους του DEM να ενισχύουν τη Λαϊκή Συμμαχία, ο Ερντογάν μπορεί να ατενίζει τις επόμενες εκλογές με αισιοδοξία. Εκλογές, που κατά δήλωσή του δεν θα είναι πρόωρες. Το είπε συνομιλώντας με τους δημοσιογράφους στην πτήση της επιστροφής του από τη Βουδαπέστη την περασμένη εβδομάδα. «Δεν θέλουμε, δεν μπορούμε και δεν χρειάζεται να φέρουμε την Τουρκία σε τέτοια δύσκολη θέση. Η Τουρκία αυτή τη στιγμή βιώνει τις πιο σταθερές και ισχυρές στιγμές της ιστορίας της» δήλωσε και προσέθεσε ότι δεν τον απασχολεί τον ίδιο η υποψηφιότητα του. Το συμπέρασμα από αυτή τη δήλωση είναι ότι, αν ο Ερντογάν το αποφασίσει, όπως όλα δείχνουν, να είναι υποψήφιος ξανά, μάλλον θα επιλέξει τον «δρόμο» της συνταγματικής αναθεώρησης.
Στη δημόσια συζήτηση παρενέβη για μία ακόμη φορά και ο κυβερνητικός εταίρος και αρχηγός του ακροδεξιού Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ο οποίος δήλωσε ότι ο Ερντογάν δεν έχει δικαίωμα να κάνει πίσω και ότι ακόμα έχει πολλά να προσφέρει.
Από πλευράς του, ο πρόεδρος του CHP, Οζγκιούρ Οζέλ, μετά τη συνάντησή του με τον Ιμάμογλου στις φυλακές της Σηλυβρίας, στις 15 Μαΐου, πρότεινε δημόσια στον Ερντογάν να στηρίξει το κόμμα του το σχέδιο για «μια Τουρκία χωρίς τρομοκρατία» και τον κάλεσε σε αντάλλαγμα να δεχτεί «μία δίκη χωρίς φυλακή», δηλαδή να γίνει η δίκη του Ιμάμογλου χωρίς αυτός να είναι προφυλακισμένος, «ώστε να μειωθεί η ένταση στην Τουρκία».
Ο Ερντογάν δεν δέχεται κάτι τέτοιο και ενώ από τη μία δίνει τα καλά νέα ότι με τη διάλυση του ΡΚΚ θα αρθούν τα εμπόδια στη Δημοκρατία, καθώς η Τουρκία δεν θα απειλείται πλέον από την τρομοκρατία, από την άλλη όμως κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί πως στη σημερινή Τουρκία δεν υπάρχει οπισθοδρόμηση της Δημοκρατίας, ούτε να υποστηρίξει πως η μόνη αιτία για αυτό είναι το Κουρδικό πρόβλημα.
Μπροστά σε όλες αυτές τις εξελίξεις στάση αναμονής τηρεί ο δήμαρχος Άγκυρας, Μανσούρ Γιαβάς, ο έτερος ισχυρός αντίπαλος του Ερντογάν για την προεδρία, ο οποίος αν και υποστηρίζεται από το CHP δεν είναι «σάρκα εκ της σαρκός» του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης και έχει ισχυρά ερείσματα στον εθνικιστικό χώρο -γεγονός που μπορεί να ενισχύσει το προφίλ του με αφορμή τις εξελίξεις στο Κουρδικό. Γι' αυτό άλλωστε ο δήμος της Άγκυρας βρίσκεται και αυτός υπό τον συνεχή ασφυκτικό κλοιό των ελεγκτικών μηχανισμών της κυβέρνησης προς «αλίευση» σκανδάλων.
Η πολιτική ένταση έχει και μία άλλη ανησυχητική διάσταση για τον Ερντογάν: Η χαμηλή εμπιστοσύνη στην οικονομία, οι δείκτες της οποίας άρχισαν να πέφτουν μετά τη σύλληψη του Ιμάμογλου, με την ισοτιμία της τουρκικής λίρας να κατακρημνίζεται, τα συναλλαγματικά αποθέματα να «λιώνουν» προκειμένου να στηρίξουν το εθνικό νόμισμα (διοχετευτήκαν στην αγορά 57 δισ. δολάρια από την Κεντρική Τράπεζα) και τον υπουργό Οικονομικών, Μεχμέτ Σιμσέκ, να σπεύδει στα παγκόσμια οικονομικά κέντρα προκειμένου να πείσει τις διεθνείς αγορές για την αξιοπιστία της τουρκικής οικονομίας και προς άγραν ξένων επενδυτών.
Πρόσφατα ο Σιμσέκ, σε ένα οικονομικό φόρουμ στο οποίο προπαθούσε να προσελκύσει επενδύσεις στην Τουρκία, ρωτήθηκε για τις επιπτώσεις της υπόθεσης Ιμάμογλου στην τουρκική οικονομία. Παρέμεινε σιωπηλός, υπεκφεύγοντας με αναφορές στην εισροή συναλλάγματος και τη μείωση του πιστωτικού κινδύνου (CDS) ως απόδειξη της επιτυχίας του οικονομικού προγράμματος. Γνώριζε όμως ότι οι συνομιλητές του ήξεραν ότι η υπόθεση Ιμάμογλου έχει προκαλέσει κρίση στην οικονομία, σχολιάζει ο έγκυρος Τούρκος πολιτικός αναλυτής, Μουράτ Γετκίν.
Εξάλλου, ο πρώην υπουργός Οικονομικών και νυν τομεάρχης Οικονομίας του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), Νιχάτ Ζεϊμπεκτσί, παρόλο που είναι στέλεχος της κυβερνητικής παράταξης δεν κρύβει τα λόγια του: «Φυσικά, η 19η Μαρτίου [σ.σ. ημέρα σύλληψης του Ιμάμογλου] έβλαψε την οικονομία […] η ζημιά στην οικονομία δεν φαίνεται αμέσως. Οι συνέπειες μιας υπόθεσης που συνέβη σήμερα θα φανούν στην οικονομία σε έξι μήνες, ένα χρόνο, δύο χρόνια. Όσον αφορά όμως τις χρηματοπιστωτικές αγορές, μπορούμε φυσικά να πούμε ότι αυτή η διαδικασία ζημίωσε την Τουρκία».
