Σε μια ριζική αλλαγή προτεραιοτήτων από τις ημέρες της υγειονομικής κρίσης, η εκτελεστική εξουσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανακοίνωσε στα κράτη-μέλη ότι μπορούν να χρησιμοποιήσουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ από κονδύλια στήριξης που προορίζονταν αρχικά για την πανδημία Covid-19, με σκοπό τη χρηματοδότηση αμυντικών έργων.
Σύμφωνα με το Politico, την Τετάρτη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβεβαίωσε ότι τα κράτη έχουν προθεσμία έως τον Αύγουστο του 2026 για να επιτύχουν τους συμφωνημένους στόχους, ώστε να λάβουν έως και 335 δισεκατομμύρια ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) – και δήλωσε ότι πλέον θα είναι επιλέξιμα για χρηματοδότηση έργα που σχετίζονται με την άμυνα.
Τέσσερα χρόνια μετά, με σχεδόν τα μισά κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας να μην έχουν διατεθεί, η Κομισιόν ανακοίνωσε την Τετάρτη ότι έργα άμυνας υπό κοινά ευρωπαϊκά προγράμματα - όπως τα προγράμματα δορυφορικών επικοινωνιών - μπορούν πλέον να χρηματοδοτηθούν.
Παράλληλα, κάλεσε τους νομοθέτες και τις κυβερνήσεις να περιλάβουν στον Κανονισμό για το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αμυντικής Βιομηχανίας (EDIP) διάταξη που θα επιτρέπει στα κράτη να χρησιμοποιούν κονδύλια του RRF για να συνεισφέρουν στο ταμείο άμυνας.
«Αυτές οι εναλλακτικές μπορούν να βοηθήσουν τον Μηχανισμό Ανάκαμψης να αποφέρει επιπλέον σημαντικά οφέλη σε κοινές ευρωπαϊκές προτεραιότητες, περιλαμβανομένων των τομέων της ασφάλειας και της άμυνας», δήλωσε ο Επίτροπος Οικονομίας Βάλντις Ντομπρόβσκις, προσθέτοντας μια σειρά τρόπων με τους οποίους τα κράτη μπορούν να ανασχεδιάσουν τα σχέδιά τους.
Η ιδέα είναι ότι αν μια χώρα ανακατευθύνει χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας σε αυτά τα κοινά προγράμματα, θα μπορεί να τα εξασφαλίσει πιο εύκολα.
Όταν ρωτήθηκε πώς μπορούν οι επενδύσεις στην άμυνα να συμβάλλουν στους «πράσινους» και «ψηφιακούς» στόχους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ο Ντομπρόβσκις απάντησε ότι οι ισχύοντες κανόνες δεν προβλέπουν ιδιαίτερη μεταχείριση για έργα σχετιζόμενα με την άμυνα.
Ανέφερε ως παράδειγμα ότι το ισπανικό σχέδιο ήδη περιλαμβάνει δράσεις για την κυβερνοασφάλεια, και ότι και άλλες χώρες έχουν επενδύσει στην ετοιμότητα διαχείρισης κρίσεων.
Στην ανακοίνωση της Τετάρτης, η ΕΕ απαρίθμησε πολλές επιλογές για να εξασφαλίσουν τα κράτη τα κονδύλια, περιλαμβανομένης της χρήσης τους για ενίσχυση κεφαλαίων εθνικών επενδυτικών τραπεζών ή της μεταφοράς τους στο επενδυτικό πρόγραμμα της ΕΕ, InvestEU.
Τα κράτη μπορούν επίσης να περιορίσουν την κλίμακα των έργων τους - για παράδειγμα, αν μια κυβέρνηση δεν μπορεί να ολοκληρώσει την κατασκευή ενός νοσοκομείου, μπορεί να ολοκληρώσει μόνο ένα τμήμα του και να χρησιμοποιήσει άλλους ευρωπαϊκούς πόρους για να τελειώσει το έργο - ή να διευρύνουν έργα που έχουν ήδη ολοκληρωθεί.
Η Ρουμανία, η Ουγγαρία και η Βουλγαρία είναι χώρες με φιλόδοξα σχέδια αλλά και σημαντικές καθυστερήσεις. Η Ρουμανία έχει ζητήσει επιχορηγήσεις που αντιστοιχούν στο 3% του ΑΕΠ της.
Η Ουγγαρία δεν έχει υποβάλει κανένα αίτημα πληρωμής έως σήμερα. Στην περίπτωσή της, η εκταμίευση των κονδυλίων εξαρτάται από σημαντικές μεταρρυθμίσεις κράτους δικαίου, που περιλαμβάνουν ενίσχυση των μηχανισμών κατά της διαφθοράς και την αυτονομία της Δικαιοσύνης. Η Βουδαπέστη διακινδυνεύει να χάσει 10,4 δισεκατομμύρια ευρώ.
