Η κυβέρνηση Τραμπ έχει συζητήσει το ενδεχόμενο να βοηθήσει το Ιράν να αποκτήσει πρόσβαση σε 30 δισεκατομμύρια δολάρια για την οικοδόμηση ενός πυρηνικού προγράμματος παραγωγής ενέργειας για ειρηνικούς σκοπούς, να χαλαρώσει τις κυρώσεις και να απελευθερώσει δισεκατομμύρια δολάρια σε περιορισμένα ιρανικά κεφάλαια - όλα αυτά στο πλαίσιο μιας εντεινόμενης προσπάθειας να επαναφέρει την Τεχεράνη στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, αναφέρει το CNN επικαλούμενο τέσσερις πηγές που γνωρίζουν το θέμα.
Βασικοί παράγοντες από τις ΗΠΑ και τη Μέση Ανατολή έχουν παρασκηνιακές συνομιλίες με Ιρανούς, ακόμη και εν μέσω του καταιγισμού των στρατιωτικών χτυπημάτων στο Ιράν και το Ισραήλ τις τελευταίες δύο εβδομάδες, δήλωσαν οι πηγές. Οι συζητήσεις αυτές συνεχίστηκαν αυτήν την εβδομάδα μετά την επίτευξη της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός.
Αξιωματούχοι της κυβέρνησης Τραμπ τόνισαν ότι έχουν διατυπωθεί διάφορες προτάσεις. Είναι προκαταρκτικές και εξελίσσονται με ένα σταθερό αδιαπραγμάτευτο στόχο: τον μηδενικό εμπλουτισμό ουρανίου από το Ιράν, κάτι που το Ιράν έχει πει επανειλημμένα ότι χρειάζεται. Αλλά τουλάχιστον ένα προκαταρκτικό σχέδιο πρότασης, το οποίο περιέγραψαν στο CNN δύο πηγές, περιλαμβάνει αρκετά κίνητρα για το Ιράν.
Ορισμένες λεπτομέρειες διαμορφώθηκαν σε μια μυστική, πολύωρη συνάντηση μεταξύ του ειδικού απεσταλμένου των ΗΠΑ Στιβ Γουίτκοφ και των εταίρων του Κόλπου στον Λευκό Οίκο την περασμένη Παρασκευή, την ημέρα πριν από τα στρατιωτικά πλήγματα των ΗΠΑ κατά του Ιράν, δήλωσαν δύο πηγές που γνωρίζουν τη συνάντηση.
Επένδυση 20-30 δισ. σε πρόγραμμα για ειρηνικούς σκοπούς χωρίς εμπλουτισμό ουρανίου
Μεταξύ των όρων που συζητούνται, οι οποίοι δεν έχουν αναφερθεί προηγουμένως, είναι μια επένδυση ύψους περίπου 20-30 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε ένα νέο ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα μη εμπλουτισμού ουρανίου, το οποίο θα χρησιμοποιηθεί για ειρηνικούς ενεργειακούς σκοπούς, δήλωσαν στο CNN αξιωματούχοι της κυβέρνησης Τραμπ και πηγές που γνωρίζουν την πρόταση.
Ένας αξιωματούχος επέμεινε ότι τα χρήματα δεν θα προέλθουν απευθείας από τις ΗΠΑ, οι οποίες προτιμούν να πληρώσουν τον λογαριασμό οι Άραβες εταίροι τους. Οι επενδύσεις στις εγκαταστάσεις πυρηνικής ενέργειας του Ιράν έχουν συζητηθεί σε προηγούμενους γύρους συνομιλιών για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, οι οποίοι πραγματοποιήθηκαν τους προηγούμενους μήνες.
«Οι ΗΠΑ είναι πρόθυμες να ηγηθούν αυτών των συνομιλιών» με το Ιράν, δήλωσε ο αξιωματούχος της κυβέρνησης Τραμπ στο CNN. «Και κάποιος θα πρέπει να πληρώσει για την κατασκευή του πυρηνικού προγράμματος, αλλά δεν θα αναλάβουμε αυτή τη δέσμευση».
Άλλα κίνητρα περιλαμβάνουν τη δυνητική άρση ορισμένων κυρώσεων κατά του Ιράν και τη δυνατότητα πρόσβασης της Τεχεράνης στα 6 δισεκατομμύρια δολάρια που βρίσκονται σήμερα σε ξένους τραπεζικούς λογαριασμούς και τα οποία δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει ελεύθερα.
Μια άλλη ιδέα που διατυπώθηκε την περασμένη εβδομάδα και εξετάζεται επί του παρόντος είναι να πληρώσουν οι υποστηριζόμενοι από τις ΗΠΑ σύμμαχοι στον Κόλπο για να αντικαταστήσουν την πυρηνική εγκατάσταση του Φορντό -την οποία οι ΗΠΑ χτύπησαν με βόμβες- με το πρόγραμμα που δεν περιλαμβάνει εμπλουτισμό ουρανίου, δήλωσαν δύο πηγές που γνωρίζουν το θέμα. Δεν ήταν άμεσα σαφές, εάν το Ιράν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την ίδια την εγκατάσταση, ούτε ήταν σαφές πόσο σοβαρά εξετάζεται αυτή η πρόταση.
«Υπάρχουν πολλές ιδέες που διατυπώνονται από διάφορους ανθρώπους και πολλοί από αυτούς προσπαθούν να είναι δημιουργικοί», δήλωσε μία από τις πηγές που γνωρίζει τις συζητήσεις. «Νομίζω ότι είναι εντελώς αβέβαιο τι θα συμβεί», δήλωσε μια άλλη πηγή που γνωρίζει τους πέντε πρώτους γύρους συνομιλιών μεταξύ των ΗΠΑ και του Ιράν που έγιναν πριν από τα ισραηλινά και αμερικανικά πλήγματα στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Εξάλλου, ο Γουίτκοφ δήλωσε την Τετάρτη στο CNBC ότι οι ΗΠΑ επιδιώκουν μια «συνολική ειρηνευτική συμφωνία» και ένας αξιωματούχος της κυβέρνησης Τραμπ τόνισε ότι όλες οι προτάσεις αποσκοπούν στο να εμποδίσουν το Ιράν να αποκτήσει πυρηνικό όπλο.
Οι ΗΠΑ έχουν πει ότι το Ιράν μπορεί να έχει πυρηνικό πρόγραμμα για ειρηνικούς σκοπούς, αλλά ότι δεν μπορεί να εμπλουτίσει το ουράνιο για το πρόγραμμα αυτό. Αντ' αυτού, οι ΗΠΑ έχουν προτείνει ότι το Ιράν θα μπορούσε να εισάγει το εμπλουτισμένο ουράνιο. Ο Γουίτκοφ παρομοίασε το πιθανό πρόγραμμα με αυτό των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
«Τώρα το θέμα και η συζήτηση με το Ιράν θα είναι, πώς θα ξαναχτίσουμε ένα καλύτερο πυρηνικό πρόγραμμα για εσάς που δεν θα περιλαμβάνει τον εμπλουτισμό ουρανίου;», δήλωσε στο CNBC.
Η αμερικανική κυβέρνηση μπορεί να έχει την ευκαιρία να παρουσιάσει στους Ιρανούς μια σειρά από όρους. Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε την Τετάρτη ότι οι ΗΠΑ και το Ιράν θα κάτσουν στο τραπέζι την επόμενη εβδομάδα - αν και ο εκπρόσωπος του ιρανικού υπουργείου Εξωτερικών Εσμαήλ Μπαγκάι δήλωσε ότι δεν γνωρίζει για το ενδεχόμενο συνομιλιών την επόμενη εβδομάδα και άνθρωποι που συμμετέχουν στον σχεδιασμό δήλωσαν ότι οι λεπτομέρειες ακόμη επεξεργάζονται.
Πηγές που έχουν πληροφορίες σχετικά με τις συζητήσεις δήλωσαν στο CNN ότι δεν έχουν οριστεί ακόμη ημερομηνίες.
Τραμπ: Δεν με νοιάζει αν έχω συμφωνία ή όχι
Παρά την ένθερμη διπλωματία με επικεφαλής τον Γουίτκοφ στο παρασκήνιο, ο Τραμπ αυτή την εβδομάδα υποβάθμισε δημοσίως την αναγκαιότητα μιας πυρηνικής συμφωνίας, λέγοντας την Τετάρτη ότι πιστεύει ότι μια τέτοια συμφωνία «δεν είναι απαραίτητη». «Δεν με νοιάζει αν έχω συμφωνία ή όχι», είπε.
Ενώ ο πρόεδρος φάνηκε δημοσίως αδιάφορος για την εκπόνηση μιας νέας συμφωνίας μετά την επίτευξη μιας συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός, πολλοί σύμβουλοί του πιστεύουν ότι η επιδίωξη μιας πιο μακροπρόθεσμης συμφωνίας θα διασφαλίσει ότι η κατάπαυση του πυρός θα έχει διάρκεια.
Οι όροι που έπεσαν στο τραπέζι κατά τη διάρκεια της μυστικής συνάντησης του Γουίτκοφ αποτέλεσαν αντικείμενο συνεχών συζητήσεων μεταξύ των ΗΠΑ και του Ιράν μέσω περιφερειακών συνομιλητών -κυρίως του Κατάρ- τις τελευταίες ημέρες. Το Κατάρ διαδραμάτισε επίσης βασικό ρόλο στη μεσολάβηση για την κατάπαυση του πυρός μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν νωρίτερα αυτήν την εβδομάδα και θα συνεργαστεί πολύ στενά με τις ΗΠΑ για να διασφαλίσει ότι οι μάχες μεταξύ τους δεν θα επαναληφθούν, πρόσθεσε μία από τις πηγές.
Οι ΗΠΑ ελπίζουν ότι τα χτυπήματα θα οδηγήσουν σε συμφωνία
Υπάρχει ελπίδα στην κυβέρνηση Τραμπ ότι μετά τα γεγονότα των δύο τελευταίων εβδομάδων το Ιράν είναι πιο πιθανό να συμμορφωθεί με τους όρους των ΗΠΑ και να σταματήσει τις προσπάθειες που θα μπορούσαν να το φέρουν πιο κοντά στην ανάπτυξη πυρηνικού όπλου.
Αλλά οι Ιρανοί εμπειρογνώμονες αναφέρουν ως το πιθανό σενάριο ότι το ιρανικό καθεστώς μπορεί τώρα να αποφασίσει ότι χρειάζεται ένα πυρηνικό όπλο. Νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα το ιρανικό Κοινοβούλιο ενέκρινε νομοθεσία για τον τερματισμό της συνεργασίας με τον πυρηνικό παρατηρητή του ΟΗΕ, σηματοδοτώντας την επιθυμία του να αποκρύψει περαιτέρω το πυρηνικό του πρόγραμμα.
Πριν από τη στρατιωτική επιχείρηση του Ισραήλ κατά του Ιράν πριν από περίπου δύο εβδομάδες, οι ΗΠΑ και οι Ιρανοί είχαν πραγματοποιήσει πέντε γύρους διαπραγματεύσεων για να προσπαθήσουν να καταλήξουν σε ένα πλαίσιο για μια νέα πυρηνική συμφωνία. Οι ΗΠΑ είχαν υποβάλει μια πρόταση στην Τεχεράνη και το Ιράν αναμενόταν να απαντήσει κατά τη διάρκεια ενός προγραμματισμένου έκτου γύρου διαπραγματεύσεων στο Ομάν. Οι συνομιλίες αυτές ματαιώθηκαν έπειτα από τις επιθέσεις του Ισραήλ στο Ιράν.
Το Σάββατο, πριν από τα αμερικανικά πλήγματα σε τρεις από τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, η κυβέρνηση Τραμπ επικοινώνησε με το Ιράν μέσω μεσαζόντων. Το μήνυμά τους ήταν διπλό: τα επικείμενα αμερικανικά πλήγματα θα ήταν περιορισμένα, αλλά και ότι οι όροι των ΗΠΑ για μια διπλωματική συμφωνία με το Ιράν ήταν σαφείς και απλοί: όχι εμπλουτισμός ουρανίου, δήλωσαν πηγές.
Ο ίδιος ο Τραμπ ήταν επιφυλακτικός σχετικά με τις προοπτικές μιας συμφωνίας, λέγοντας στους δημοσιογράφους μετά την ανακοίνωση των συνομιλιών με το Ιράν την επόμενη εβδομάδα: «Μπορεί να υπογράψουμε μια συμφωνία, δεν ξέρω».
«Θα μπορούσα να πάρω μια δήλωση ότι δεν πρόκειται να προχωρήσουν στην ανάπτυξη πυρηνικών, πιθανώς θα το ζητήσουμε αυτό», δήλωσε ο Τραμπ στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ την Τετάρτη.
Παράλληλα, πρόσθεσε ότι η κυβέρνησή του θα ζητήσει τον ίδιο τύπο δεσμεύσεων που επιδίωξε στις διαπραγματεύσεις με το Ιράν πριν από την σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν. «Το μόνο πράγμα που θα ζητούσαμε είναι αυτό που ζητούσαμε και πριν», είπε ο Τραμπ, προσθέτοντας ότι δεν θέλει πυρηνικά.
Ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, ο οποίος εκτελεί επίσης χρέη συμβούλου εθνικής ασφάλειας, δήλωσε την Τετάρτη ότι οποιαδήποτε τέτοια συμφωνία θα εξαρτηθεί από την προθυμία του Ιράν να διαπραγματευτεί απευθείας με τις ΗΠΑ και όχι μέσω μεσαζόντων.
«Θα μας άρεσε να έχουμε ειρηνικές σχέσεις με οποιαδήποτε χώρα στον κόσμο. Και έτσι προφανώς αυτό θα εξαρτηθεί από την προθυμία του Ιράν όχι μόνο να συμμετάσχει στην ειρήνη, αλλά και να διαπραγματευτεί απευθείας με τις Ηνωμένες Πολιτείες, όχι μέσω μιας τρίτης ή τέταρτης χώρας», δήλωσε ο Ρούμπιο σε συνέντευξη Τύπου μαζί με τον Τραμπ στη Χάγη.
Ο Γουίτκοφ δήλωσε την Τετάρτη ότι υπάρχουν «ενδείξεις» ότι μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία.
«Έχουμε συνομιλίες με τους Ιρανούς. Υπάρχουν πολλαπλοί συνομιλητές που μας προσεγγίζουν», δήλωσε στο CNBC. «Νομίζω ότι είναι έτοιμοι».
