Οι περισσότεροι Έλληνες διατηρούν εξαιρετικά θετικά συναισθήματα για τον λαό και τον πολιτισμό του Ιράν. Η κοινή ιστορία, ο αρχαίος πολιτισμός, και οι κοινές εμπειρίες που έχουν οι δύο χώρες ενισχύουν αυτούς τους δεσμούς, κάνοντας εύκολη την επικοινωνία και την αμοιβαία εκτίμηση. Οι Ιρανοί είναι αναμφίβολα ένας γλυκύτατος και φιλόξενος λαός με ιδιαίτερη καλλιέργεια, τέχνη, και κοινωνικές αξίες που συχνά μας γοητεύουν.
Παρόλα αυτά, η εικόνα που παρουσιάζει η πολιτική πραγματικότητα του σημερινού Ιράν είναι αρκετά διαφορετική. Το θεοκρατικό καθεστώς που εγκαθιδρύθηκε το 1979 από τον Αγιατολάχ Χομεϊνί έχει δημιουργήσει ένα ιδιόμορφο κράτος που όχι μόνο περιορίζει τις ελευθερίες στο εσωτερικό του, αλλά και επηρεάζει αρνητικά την περιφερειακή και παγκόσμια ασφάλεια.
Η σύγχρονη ισλαμική τρομοκρατία έχει τη βάση της στο καθεστώς αυτό. Από την ίδρυσή του, το Ιράν έχει στηρίξει πολυάριθμες τρομοκρατικές επιθέσεις σε δυτικούς και «σιωνιστικούς» στόχους, ενώ έχει δημιουργήσει και χρηματοδοτεί ένα εκτεταμένο δίκτυο proxies, μεταξύ των οποίων είναι η Χεζμπολάχ στον Λίβανο, η Χαμάς στη Γάζα, και οι Χούθι στην Υεμένη. Οι οργανώσεις αυτές λειτουργούν με την υποστήριξη, τη χρηματοδότηση και την εκπαίδευση από την Τεχεράνη, προκαλώντας αστάθεια στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και πέρα από αυτήν.
Ένα από τα πιο ανησυχητικά στοιχεία της πολιτικής του Ιράν είναι το πυρηνικό του πρόγραμμα. Σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), το Ιράν έχει εμπλουτίσει ουράνιο μέχρι και 60%, ένα επίπεδο πολύ κοντά στο 90% που απαιτείται για την κατασκευή πυρηνικών όπλων (πηγή: International Atomic Energy Agency, Report GOV/2023/39). Αυτός ο εμπλουτισμός δεν έχει καμία δικαιολογία ειρηνικής χρήσης και αποτελεί ξεκάθαρη ένδειξη των προθέσεων του ιρανικού καθεστώτος να αποκτήσει πυρηνικό όπλο.
Η ύπαρξη ενός πυρηνικά εξοπλισμένου Ιράν στην ήδη ευαίσθητη γεωπολιτικά περιοχή της Μέσης Ανατολής αποτελεί σοβαρό κίνδυνο. Ένα τέτοιο όπλο στα χέρια ενός ηγέτη που θεωρεί ότι έχει θεϊκή αποστολή να εκπληρώσει, αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο μιας στρατιωτικής ή πυρηνικής κρίσης στην περιοχή. Η κατάσταση αυτή μπορεί να συγκριθεί με τη Νότια Κορέα και το άγχος που δημιουργεί στους πολίτες της η ύπαρξη ενός πυρηνικά εξοπλισμένου καθεστώτος, μόλις λίγα χιλιόμετρα από τα σύνορά της, όπως συμβαίνει με τη Βόρεια Κορέα.
Ακόμη περισσότερο, το Ιράν συνεχίζει να επενδύει τεράστια ποσά στον πυρηνικό του εμπλουτισμό παρά τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει στο εσωτερικό του. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, το Ιράν έχει επενδύσει δισεκατομμύρια δολάρια στο πυρηνικό πρόγραμμα τα τελευταία χρόνια, αγνοώντας τις οικονομικές ανάγκες του πληθυσμού του, ο οποίος υποφέρει από φτώχεια και ανεργία (πηγή: Carnegie Endowment for International Peace, 2023).
Με αυτά τα δεδομένα, ένα σημαντικό πλήγμα στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, όσο κι αν προκαλείται από κινήσεις ηγετών με αμφιλεγόμενες πολιτικές, όπως ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Μπένιααμιν Νετανιάχου, πρέπει να ιδωθεί ως θετικό για την παγκόσμια ασφάλεια. Δεν είναι μια ευχάριστη διαπίστωση, αλλά είναι απαραίτητη για να κατανοήσουμε τις σύγχρονες γεωπολιτικές εξελίξεις.
Οι Έλληνες πρέπει να συνεχίσουν να εκτιμούν και να αγαπούν τον ιρανικό λαό και τον πολιτισμό του, αλλά πρέπει επίσης να βλέπουν με ρεαλισμό τις απειλές που προκαλεί ένα καθεστώς το οποίο συνεχίζει να βαδίζει στον επικίνδυνο δρόμο της πυρηνικής φιλοδοξίας και της υποστήριξης τρομοκρατικών δράσεων.
*Ο Επαμεινώνδας Χριστοφιλόπουλος είναι κάτοχος της Έδρας UNESCO on Futures Research στο ΙΤΕ, και πρόεδρος του MOMus.
