Μουσική από ένα μακρινό καθρέφτη

Του Αντώνη Πανούτσου

Ελάχιστοι θα έδωσαν προσοχή στην είδηση ότι στο Τουπόλεφ που έπεσε βρήκαν τον θάνατο 60 μέλη της Χορωδίας Αλεξαντρόφ. Για την ακρίβεια ελάχιστοι θα ξέρουν πόσο διάσημη ήταν η χορωδία του Μπορίς Αλεξαντρόφ στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Όταν η χορωδία του Κόκκινου Στρατού του στρατηγού Μπορίς Αλεξαντρόφ ήταν ένα από τα πλέον εξαγώγιμα καλλιτεχνικά προϊόντα της Σοβιετικής Ένωσης.

Η Χορωδία του Κόκκινου Στρατού ξεκίνησε το 1928 σαν μουσικό σύνολο αποτελούμενο από 12 στρατιώτες. Το 1997 τα μέλη της ήταν 150, όταν και κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στην μουσική στην Παγκόσμια Έκθεση του Παρισιού. Υπό την διεύθυνση του  Αλεξάντερ «Σάσα» Αλεξαντρόφ. Ο οποίος ήταν ένα προικισμένος μουσικός που ξεκίνησε την καριέρα του σαν σολίστας στην  χορωδία του καθεδρικού του Καζάν. Για να γίνει από τους αγαπημένους μουσικούς του Στάλιν, να δώσει με την χορωδία του χωρισμένη σε τέσσερα γκρουπ 1500 κοντσέρτα στην διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και να συνθέσει τον Εθνικό Ύμνο της Σοβιετικής Ένωσης και από το 2000 και της Ρωσίας.

Το 1946 μετά τον θάνατο του Αλεξάντερ Αλεξαντρόφ την διεύθυνση της χορωδίας ανέλαβε ο γιος του Μπορίς. Υπό την διεύθυνση του  το 1948 η Χορωδία του Κόκκινου Στρατού έπαιξε στον κατεστραμμένο Βερολίνο. «Η εμφάνιση του Βερολίνου ήταν κομβική στην πορεία της Ορχήστρας. Από τα πολεμικά εμβατήρια επιστρέψαμε στην παραδοσιακή ρωσική μουσική των προπολεμικών χρόνων» είπε το 1994 λίγο πριν τον θάνατο του ο Μπορίς Αλεξαντρόφ. Η παραδοσιακή ρωσική μουσική συνοδευόμενη από χορευτές έκανε την Χορωδία Αλεξαντρόφ συγκρότημα παγκοσμίου φήμης.  

Ο χρόνος όμως περνούσε με το Σιδηρούν Παραπέτασμα να σκουριάζει. Με το Βερολίνο να αποτελεί  κομβικό στην ιστορία της Χορωδίας του Κόκκινου Στρατού. Όταν το 1990 συνόδευσε τον Ρότζερ Γουότερς στην συναυλία του Wall που έδωσε στο Βερολίνο για να εορταστεί η πτώση του τοίχους. Από εκεί και πέρα η χορωδία πούλαγε εικόνα, όπως το 1991 με τους Leningrad Cowboys και το 1994 στο MTV Award. Η εικόνα των μουσικών με την στολή να τραγουδάνε τις παραδοσιακές μελωδίες δεν είχε σβήσει αλλά η ψυχή της Χορωδίας όμως του Κόκκινου Στρατού και των 150 στρατιωτών - καλλιτεχνών  είχε πεθάνει μαζί με τον Μπορίς Αλεξαντρόφ και την Σοβιετική Ένωση.  

Μια εικόνα που φαίνεται αχνά μέσα από ένα μακρινό καθρέφτη. Από μια εποχή που ένα απολυταρχικό κράτος μπορούσε να χρηματοδοτεί μια Χορωδία των 150 ατόμων μαζί με χορευτές παραδοσιακών χορών και αφηγητή λαϊκών ιστοριών για να κάνουν το καλύτερο που μπορούσε να γίνει με το υλικό που δούλευαν. Το υλικό βέβαια ήταν περιορισμένο.  Στον Ιωσήφ Στάλιν άρεσαν οι απλές μελωδίες και ο Μπορίς Αλεξαντρόφ, που είχε παρασημοφορηθεί με το Μετάλλιο Στάλιν καταλάβαινε τι έπρεπε να κάνει. Ακόμα και μετά τον θάνατο το Στάλιν, αλλά και του Χρουτσόφ και του Μπρέζνιεφ το ρεπερτόριο της Χορωδίας του Κόκκινου Στρατού έμεινε σταθερό. Αφιερωμένο στα  εμβατήρια και τα τραγούδια της σλάβικης ψυχής που τελικά αποδείχτηκε πιο δυνατή από κάθε πολιτικό σύστημα.