Δρομολογεί εξελίξεις η συμφωνία ΗΠΑ-Τουρκίας στη Συρία

Του Βασίλη Κοψαχείλη*

Επισήμως, οι διαφωνίες Αμερικανών και Τούρκων στη Συρία αφορούν τη δημιουργία και τον έλεγχο μιας ζώνης ασφαλείας κατά μήκος του βόρειου τμήματος της χώρας ως και τα σύνορα με το Ιράκ.

Οι Αμερικανοί έδιναν μια ζώνη βάθους 15 και μήκους 150 χιλιομέτρων και κοινές περιπολίες εντός αυτής της ζώνης. Οι Τούρκοι ζητούσαν μια ζώνη βάθους 32 και μήκους 460 χιλιομέτρων την οποία θα ήλεγχαν μόνοι τους.

Η Αμερικανική πρόταση άφηνε εκτός της ζώνης, περιοχές όπως το Qandil και το Sinjar (εντός Ιρακινού εδάφους). Η Άγκυρα ισχυρίζεται ότι οι τρομοκράτες του ΡΚΚ και οι «τρομοκράτες» του YPG βρίσκουν καταφύγιο σε αυτές τις περιοχές.

Ανεπισήμως, ωστόσο, το διακύβευμα της αμερικανο-τουρκικής κόντρας αφορά το Κουρδικό ζήτημα γενικά, καθώς και το ρόλο της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία.

Η προχθεσινή συνάντηση μεταξύ της Αμερικανικής και της Τουρκικής αντιπροσωπείας κατέληξε σε συμφωνία, όπου σύμφωνα με τουρκικές πηγές, οι ΗΠΑ δίνουν στην Τουρκία αυτό που ζητούσε και η Τουρκία αποδέχεται κοινό αμερικανο-τουρκικό έλεγχο αυτής της ζώνης στο Συριακό έδαφος.

Δρομολογούνται εξελίξεις…

Αν πράγματι οι παραπάνω πληροφορίες αληθεύουν στο σύνολό τους, τότε έχουμε έναν (αναμενόμενο) συμβιβασμό μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας.

Ο συμβιβασμός αυτός ακουμπά στα όρια της διεθνούς νομιμότητας σε ότι αφορά το διεθνοδικαιακό πλαίσιο της περιοχής, αλλά πρακτικά είναι αστείο να μιλάμε για διεθνή νομιμότητα με όσα συμβαίνουν στο Ιράκ και τη Συρία από το 2011 ως σήμερα.

Στην περιοχή πλέον έχει διαμορφωθεί μια νέα κατάσταση και η Τουρκία δηλώνει έτοιμη να εκμεταλλευθεί προς όφελός της τα νέα δεδομένα.

Το ερώτημα είναι γιατί οι Αμερικανοί να προχωρήσουν σε ένα συμβιβασμό με την Τουρκία;

Η αλήθεια είναι πως η Αμερικανική στρατηγική τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε καθεστώς «δημιουργικής ασάφειας…». Έχουν χάσει την πρωτοβουλία των κινήσεων παγκοσμίως και σέρνονται από τις εξελίξεις χωρίς σαφείς στόχους και σχέδιο.
Συγκεκριμένα στην περιοχή της Μεσοποταμίας και γενικότερα στην περιοχή Μεσόγειος – Ινδικός, οι ΗΠΑ θέλουν να κερδίσουν χρόνο. Και αυτός ο στόχος είναι που δικαιολογεί τον συμβιβασμό.

Το γεγονός της «δημιουργικής ασάφειας» και της ανάγκης να κερδίσουν χρόνο στην Ουάσιγκτον, είναι ένα στοιχείο που το εκμεταλλεύεται κατάλληλα η Άγκυρα και έχουν επενδύσει σε αυτό.

Την ώρα που έκλεινε η αμερικανο-τουρκική συμφωνία για τη ζώνη ασφαλείας στο βόρειο τμήμα της Συρίας, η Τουρκία προχωρούσε ένα βήμα πιο πέρα την στρατηγική της με δύο κινήσεις.

Κίνηση πρώτη: Με κάθε τρόπο επιδιώκει να περιορίσει την επιρροή του Πενταγώνου, και πιο συγκεκριμένα της US CENTCOM, στη λήψη αποφάσεων στο Λευκό Οίκο. Με στοχευμένα δημοσιεύματα στον τουρκικό και ξένο τύπο δείχνει το Πεντάγωνο και την CENTCOM ως τους «κακούς» που τροφοδοτούν τις αρρυθμίες στις αμερικανο-τουρκικές σχέσεις.

Κίνηση δεύτερη: Αναγνωρίζει ως εμπόδιο στις ευρω-τουρκικές σχέσεις τη Γαλλία, και με στοχευμένα δημοσιεύματα καλλιεργεί διεθνώς κλίμα επηρεασμού της κοινής γνώμης ότι συγκεκριμένοι Γάλλοι ηγέτες και κύκλοι με επιρροή έθεσαν το Παρίσι σε συγκρουσιακή πορεία με την Άγκυρα και ότι θα πρέπει οι γαλλο-τουρκικές σχέσεις να επιστρέψουν στις καλές σχέσεις που είχαν κατά τον 19ο αιώνα. Δηλαδή ότι Γαλλία και Τουρκία έχουν κοινά συμφέροντα και ότι η σημερινή κατάσταση των διμερών τους σχέσεων είναι αποτέλεσμα εμμονικών ηγετών και σειράς παρανοήσεων…

Με τις δύο αυτές κινήσεις η Τουρκία δρομολογεί νέες εξελίξεις που μας αφορούν.

Αφού έχει εξασφαλίσει τη συνεργασία της Ρωσίας χωρίς να μπορεί κανείς να την πειράξει (η παραφιλολογία περί τουρκικής απομόνωσης είναι αστεία…), εκμεταλλεύεται την Αμερικανική δημιουργική ασάφεια ρίχνοντας λάδι στη φωτιά, προκαλώντας περισσότερη δημιουργική ασάφεια στην Ουάσιγκτον. Την ίδια στιγμή ανακατεύει την τράπουλα στην Ευρώπη στοχεύοντας στον προσεταιρισμό της φιλόδοξης Γαλλίας αφού πρώτα εκτιμά (και ίσως σωστά) ότι Γερμανία και Βρετανία τα επόμενα χρόνια θα έχουν να αντιμετωπίσουν δικά τους σοβαρά πολιτικά και οικονομικά προβλήματα, άρα πρακτικά θα κρατήσουν αποστάσεις από την επικίνδυνη σκακιέρα Ανατ. Μεσόγειος – Δυτική Αφρική – Ινδικός. Και σε όλο αυτό το πλαίσιο, με την πρόσφατη συνάντηση του τούρκου προέδρου με τον κινέζο ομόλογό του και την στροφή Ερντογάν στο καυτό ζήτημα των Ουιγούρων, η Άγκυρα άνοιξε και τον δρόμο της προς το Πεκίνο!

Οι τουρκικές κινήσεις μας αφορούν! Στην Ελλάδα, Αμερικανοί και Γάλλοι μας κλείνουν φιλικά το μάτι γιατί προσδοκούν συμβόλαια. Συμβόλαια ενεργειακά, εξοπλιστικά, επενδυτικά, κα. Μας αφήνουν υπόνοιες ότι αν πάρουν καλά συμβόλαια, τότε θα ρίξουν νερό στο κρασί τους για τον διεθνή οικονομικό έλεγχο που μας έχει επιβληθεί!

Την ίδια ώρα, οι σχέσεις μας με τους κινέζους περνούν μέσα από πολλές διεθνοπολιτικές αλλά και ουσιαστικές συμπληγάδες για τις οποίες δεν ευθύνεται ιδιαίτερα η ελληνική πλευρά. Το αυτό ισχύει και για τις σχέσεις μας με τη Ρωσία, η οποία είχε πάντα δυσκολία να κατανοήσει τη διαφορά μεταξύ «λαγού» και «συνεργάτη».

Παράλληλα, ως χώρα διψάμε για επενδύσεις σε όλους τους τομείς και έχουμε πολύ σοβαρά διεθνοπολιτικά προβλήματα στην περιοχή μας.

Αν ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ – Κίνας πυροδοτήσει μια νέα παγκόσμια ύφεση (ήδη είναι οριακή η κατάσταση), τότε θα δούμε διεθνώς αυξήσεις στις τιμές των Commodities. Χώρες σαν την Τουρκία έχουν μόνο να κερδίσουν από μια τέτοια εξέλιξη, ειδικά τώρα που η προνομιακή της ενεργειακή συμφωνία με την Ρωσία θα της εξασφαλίσει φθηνό φυσικό αέριο.

Αντίθετα, χώρες όπως εμείς θα υποστούμε ζημία, καθώς και πιέσεις από συμμάχους να προχωρήσουμε άμεσα στα ενεργειακά, στοιχείο που θα εκμεταλλευτεί η Άγκυρα για να μας αποσπάσει συναινέσεις.

Στην κατάσταση που βρισκόμαστε δεν έχουμε την πολυτέλεια πολλών επιλογών. Ωστόσο, χρειαζόμαστε μια νέα στρατηγική. Πολλές από τις παραδοχές που κάναμε στο παρελθόν, δεν ισχύουν στις μέρες μας. Και μόνο μια νέα στρατηγική επανακαθορισμού στόχων, μέσων, τρόπων και μεθόδων θα μας επιτρέψει την επιβίωση!

Αυτό που με ανησυχεί, δεν είναι τι κάνει η Τουρκία! Αυτό που με ανησυχεί είναι τι δεν κάνουμε εμείς…

*Ο Βασίλης Κοψαχείλης είναι Διεθνολόγος