Του Κυριάκου Αθανασιάδη
Παρακολουθώ τη Σελίδα του Κτήματος Αρότρια στο Facebook εδώ και λίγο καιρό, εντυπωσιασμένος από το ωραίο γράψιμο των ανθρώπων που το έχουν, το χιούμορ τους, αλλά βέβαια και από τις φωτογραφίες των ζώων που ανεβάζουν κάθε πρωί: κατσικάκια, πρόβατα (όλα τους με όνομα, βαφτισμένα), κότες, την όμορφη σκυλίτσα τους. Γι' αυτό και ζήτησα να μάθω λίγες περισσότερες λεπτομέρειες από τη συνιδιοκτήτρια του κτήματος, τη Βίκυ Καπουτσή.
- Θέλετε να μου πείτε λίγα λόγια για εσάς;
Είμαι παιδί της πόλης και μαγείρισσα — εργάστηκα σε ξενοδοχείο σαν αρκετά χρόνια. Νομίζω πως η μαγειρική «φταίει» για όλα! Η αγάπη για τις πρώτες ύλες. Να μυρίζουν τα πράγματα όπως πρέπει, να έχουν γεύση από μόνα τους, να μη χρειάζονται χίλια πράγματα για να είναι απολαυστικά.
- Πώς ξεκίνησε η ιδέα να φτιάξετε ένα κτήμα;
Για μένα ήταν ένα όνειρο ζωής που δεν τολμούσα καν να το ομολογήσω ούτε στον εαυτό μου. Όσο μεγάλωνα, τόσο με στένευε η Αθήνα. Ένιωθα πως δεν μου αρκούσαν πια οι ντοματούλες στη γλάστρα. Το πρώτο βήμα ήταν η «έξοδος» από την πόλη, που έγινε πολύ εύκολα: μετά από μερικά Σαββατοκύριακα στο σπίτι στην Ερέτρια, απλώς δεν θέλαμε πια να γυρίσουμε. Και μείναμε. Και αρχίσαμε να φυτεύουμε πρώτα στο μικρό μποστάνι και να μαθαίνουμε. Μας άρεσε πολύ. Μετά, μεγαλώσαμε το μποστάνι και συνεχίσαμε να μαθαίνουμε και να μας αρέσει. Και μετά, αποφασίσαμε να το πάμε στο επόμενο επίπεδο, το εμπορικό. Βρήκαμε έναν επιπλέον χώρο, και αρχίσαμε να αποκτούμε σιγά-σιγά και τα ζωάκια μας.
- Χρειάστηκε να γίνει μεγάλη επένδυση;
Με τον τρόπο που το κάναμε εμείς, δεν χρειάστηκαν πάρα πολλά χρήματα σε πρώτη φάση. Μεγαλώνουμε σταδιακά. Το σημαντικότερο έξοδο είναι τα μεροκάματα των εργατών, αν θες να είσαι εντάξει και να έχεις ανθρώπους που θα θέλουν να δουλεύουν σε σένα. Η σημαντικότερη επένδυση για ένα κτήμα δεν είναι σε χρήμα αλλά σε προσωπικό χρόνο. Θέλει πολλή, πολλή δουλειά.
- Και τώρα; Πώς είναι η ζωή σας; Θέλετε να μας περιγράψετε μία τυπική ημέρα σας; Καταρχάς, μένετε εκεί, μονίμως;
Ναι, φυσικά ζούμε μόνιμα εδώ. Ιδίως όταν υπάρχουν ζώα στο παιχνίδι, τα πράγματα γίνονται πολύ πιο ανελαστικά. Ξυπνάμε πολύ νωρίς, συνήθως στις 5:00. Στις 7:00 είμαστε στο κτήμα για να ταΐσουμε ζώα, να κόψουμε λαχανικά, να ξεχορταριάσουμε ή να επιβλέψουμε άλλες δουλειές. Το καλοκαίρι, μπορεί μετά, προς το μεσημέρι, να πάμε για μπάνιο. Φαγητό νωρίς (ευρωπαϊκά νωρίς) και μια μικρή σιέστα. Απόγευμα, κατά τις 6:00, πάλι στο κτήμα. Ύπνος νωρίς. Όταν υπάρχουν φυτέματα ή μαζέματα, δεν υφίσταται ωράριο. Μένεις όσο χρειάζεται για να γίνει η δουλειά.
- Τι ζώα έχετε, και πόσα σκοπεύετε να αποκτήσετε;
Στο σπίτι, δύο σκυλιά και δύο γατιά που ζουν σε απόλυτη αρμονία. Και είναι κανονική οικογένεια. Όσο για το κτήμα, κρατιόμαστε με νύχια και με δόντια να μην παρασυρθούμε και βρεθούμε με υπερβολικά πολλά ζώα! Πρώτα αποκτήσαμε κότες και ανακαλύψαμε πως ακόμα κι αυτές αποκτούν σύνδεση με τον άνθρωπο που τις φροντίζει — και αντιστρόφως. Το κακό είναι, όπως διαπιστώσαμε σύντομα, ότι τα κοτέτσια έχουν μεγάλες απώλειες. Οι κότες είναι πολύ ευάλωτα πλάσματα, πολύ εύκολη λεία, αν ζουν στην εξοχή.
Παρ' όλα αυτά, έχουμε πάντα κότες, γιατί τέτοια αυγά δεν βρίσκονται πουθενά. Ακολούθησαν οι δύο προβατίνες μας, η Μπέεετυ και η Μπέεεβερλυ, οι οποίες τώρα είναι ετοιμόγεννες και έχουμε μεγάλη αγωνία — σίγουρα περισσότερη απ' αυτές. Τέλος, ήρθαν τα δύο κατσικάκια μας, η Γούπι και η Τζέιν, που τα μεγαλώνουμε «στο χέρι». Μεγάλη αποκάλυψη τα κατσίκια. Υπέροχα, έξυπνα, συναισθηματικά, αστεία πλάσματα. Όλα μας τα ζώα θα ζήσουν τη ζωή τους. Δεν θα σφαχτούν ποτέ. Θα μας δίνουν τα αυγά τους και το γάλα τους για να φτιάχνουμε ωραία πράγματα, όσο μπορούν. Τώρα σκεφτόμαστε να πάρουμε και μερικές χήνες, για τα υπερ-γκουρμέ αυγά τους.
- Τι προϊόντα καλλιεργείτε; Τι στόχους έχετε;
Καλλιεργούμε κηπευτικά, όλα αυστηρά στην εποχή τους — δεν έχουμε θερμοκήπιο και ούτε θέλουμε να αποκτήσουμε. Αυτό που συνειδητοποιήσαμε με τη δουλειά μας εδώ είναι πόσο σημαντικό πράγμα είναι ο χρόνος. Να αφήνεις τα λαχανικά να «γίνονται» με την ησυχία τους. Αυτό, βέβαια, προϋποθέτει πως δεν βιάζεσαι να βγάλεις την προηγούμενη καλλιέργεια και να βάλεις την επόμενη και μετά την επόμενη για να κερδίσεις περισσότερα. Ας το κάνουν άλλοι αυτό, δεν χρειάζεται να το κάνουμε όλοι.
Για μας, σημασία έχει να είναι τα προϊόντα μας νόστιμα. Να έχουν τον γευστικό χαρακτήρα που πρέπει. Αυτό, απαιτεί χρόνο και υπομονή. Όχι ζόρι. Βέβαια, το ρίσκο είναι μεγαλύτερο, γιατί, όσο περισσότερο μένει ένα φυτό στο χωράφι, τόσο περισσότερες πιθανότητες έχει να αρρωστήσει. Μέχρι στιγμής, πάντως, οι απώλειες δεν ήταν τόσες που να μας κάνουν να αλλάξουμε τακτική.
- Πώς ονειρεύεστε το μέλλον σας στο Κτήμα Αρότρια; Πού μπορείτε, πιστεύετε, να φτάσετε;
Θα δούμε. Μάλλον, ώς εκεί που μπορούμε ώστε να εξακολουθεί να μας αρέσει, να ενθουσιαζόμαστε με κάθε φάση της παραγωγής και να είμαστε σε θέση να το διαχειριστούμε. Ή όσο αντέξουν οι αρθρώσεις μας. Ό,τι έρθει πρώτο.
- Αποδίδει όλο αυτό; Δηλαδή, θα το συστήνατε σε κάποιον που είτε δεν έχει δουλειά είτε δεν θέλει να εξακολουθήσει να ζει στην πόλη για τον ένα ή τον άλλο λόγο; Δεν εννοώ μόνο οικονομικά.
Οικονομικά, οι αποδόσεις είναι μικρές, τουλάχιστον για την ώρα. Για μας, με τον τρόπο που δουλεύουμε, θέλει προσοχή, ώστε να μεγαλώνουμε την παραγωγή μας παράλληλα με τη διεύρυνση του πελατολογίου μας. Δεν είναι εύκολη εξίσωση, χρειάζεται υπομονή μέχρι να αποδώσει. Βέβαια, αν κάποιος έχει ένα κτήμα πολλών στρεμμάτων συν έναν στοιχειώδη μηχανολογικό εξοπλισμό και κάπου να διοχετεύσει μια μεγάλη ποσότητα προϊόντων, πιθανώς να αποδίδει περισσότερο και πιο άμεσα. Αλλά αυτή η πρακτική διαφέρει ριζικά από τη δική μας. Έχει πολύ διαφορετικές απαιτήσεις. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, πρόκειται για εξαιρετικά κοπιαστική δουλειά. Εκνευρίζομαι όταν ακούω διάφορους που λένε σε άνεργους νέους «πήγαινε να γίνεις αγρότης». Λες και είναι το ευκολότερο πράγμα στον κόσμο. Αν είσαι άνθρωπος της πόλης και δεν έχεις συνηθίσει από μικρός στη σωματική εργασία (που, όχι, δεν έχει καμία σχέση με την άσκηση στο γυμναστήριο), πολύ δύσκολα φαντάζεσαι τον κόπο που απαιτείται.
- Πιστεύετε ότι μπορεί να στηριχτεί ένα μέρος της ελληνικής οικονομίας στις μικροκαλλιέργειες;
Νομίζω πως υπάρχει χώρος για όλους. Αν οι «μικροκαλλιέργειες» έχουν όντως να προσφέρουν κάτι —εκείνη την ιδιαίτερη ποιότητα γεύσης και την καθαρότητα του προϊόντος που πραγματικά αναζητά πολύς κόσμος, πέρα από τα μάλλον αμφίβολα και εξαιρετικά ακριβά «βιολογικά» προϊόντα—, τότε, ναι, έχουν νόημα. Αλλιώς, είναι ένα θαυμάσιο χόμπι ώστε να έχεις εσύ και η ευρύτερη οικογένειά σου τα λαχανικά της χρονιάς.
- Ποιο μοντέλο οικονομίας θα σας συνέφερε; Τι αποζητάτε από την προσέγγιση του κράτους, της κυβέρνησης, στον χώρο σας;
Όπως και για τους ελεύθερους επαγγελματίες, θα έπρεπε να υπάρχει κάποια ορθολογική κλιμάκωση στις ασφαλιστικές εισφορές — όχι μόνο βάσει των χρόνων απασχόλησης.
- Ευχαριστώντας σας για τον χρόνο σας, και ευχόμενος κάθε επιτυχία, πείτε μας κάτι ακόμη για να κλείσουμε — ό,τι θέλετε.
Ξέρω πως δεν είμαι και πολύ συνηθισμένη περίπτωση. Ο κόσμος εξακολουθεί να εκπλήσσεται όταν λέω πως είμαι αγρότισσα. Εγώ, πάλι, συνήθισα πάρα πολύ εύκολα τη νέα μου ταυτότητα — που συνοδεύεται και από όλα τα τυπικά έγγραφα. Επίσης, ο κόσμος εκπλήσσεται όταν κόβω απόδειξη για καθετί που πουλάω. Αλλά εκπλήσσεται και με την ποιότητα των προϊόντων μας. Και από το γεγονός ότι δουλεύουμε κανονικά, αντί να δίνουμε απλώς εντολές. Αλλά, έτσι κι αλλιώς, πολλά πράγματα έχουν πάψει να είναι «συνηθισμένα». Ας πούμε ότι κι εγώ προσαρμόστηκα στο απροσδόκητο της ζωής εν μέσω κρίσης. Εγώ σας ευχαριστώ!
[Θα προσπαθούμε να έχουμε κάθε δεύτερη Πέμπτη, εδώ στη στήλη, μία συνέντευξη από ανθρώπους που ξεχωρίζουν].
