Η Λιβύη αποτελεί για την Ελλάδα μια γεωπολιτική πρόκληση που επιστρέφει ξανά και ξανά στο τραπέζι της εξωτερικής μας πολιτικής. Από το 2019, όταν η προσωρινή κυβέρνηση της Τρίπολης υπέγραψε το περίφημο τουρκολιβυκό Μνημόνιο, το οποίο παραβιάζει κατάφωρα το Δίκαιο της Θάλασσας, η Αθήνα βρέθηκε προ τετελεσμένων. Και όπως συμβαίνει συχνά στη διπλωματία, όταν δεν προλαβαίνεις τις εξελίξεις, τις κυνηγάς.
Η επικείμενη επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη στην Τρίπολη είναι μια ευκαιρία που δεν πρέπει να χαθεί. Όχι, μόνο για να ξανανοίξουν οι δίαυλοι επικοινωνίας, αλλά για να αποκατασταθεί μια ισορροπία σε ένα τοπίο που έχει αλλάξει ριζικά.
Η Τουρκία πλέον δεν συνομιλεί μόνο με την Τρίπολη, αλλά έχει οικοδομήσει σχέσεις και με την Ανατολική Λιβύη, τους παραδοσιακούς συμμάχους μας. Και αυτό είναι καμπανάκι.
Η ελληνική εξωτερική πολιτική οφείλει να πάψει να λειτουργεί αντανακλαστικά και να επιλέξει επιτέλους μια στρατηγική βάθους. Χρειάζεται μια διττή προσέγγιση.
Από τη μια μεριά θεσμικός διάλογος με την κυβέρνηση Ντμπέιμπα, και από την άλλη, άμεση επανασύνδεση με τον στρατηγό Χαφτάρ και τον πρόεδρο του κοινοβουλίου Ακίλα Σάλεχ στην Ανατολική Λιβύη. Όχι, απλώς για να διατηρηθεί μια διπλωματική ισορροπία, αλλά γιατί από την Ανατολή της Λιβύης περνά και ο έλεγχος του μεταναστευτικού ρεύματος που απειλεί να διογκωθεί τους επόμενους μήνες.
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο το μνημόνιο Τουρκίας-Λιβύης. Το πρόβλημα είναι ότι εμείς, ενώ έχουμε το διεθνές δίκαιο με το μέρος μας, δεν τολμούμε να το μεταφράσουμε σε πρωτοβουλίες. Η Λιβύη, παρότι διχασμένη, έχει εκφράσει στο παρελθόν την πρόθεση να συνομιλήσει για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών με την Ελλάδα. Αυτή η υπόσχεση κατατεθειμένη και επισήμως στον ΟΗΕ, δεν μπορεί να μένει στο ράφι.
Η χώρα μας έχει δύο ισχυρά χαρτιά στα χέρια της. Πρώτον, είναι πλέον μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και δεύτερον, η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να λειτουργήσει ως μοχλός πίεσης και στήριξης προς τη Λιβύη. Αρκεί, όμως, να κινηθούμε γρήγορα και συντονισμένα . Όχι, μόνο να τρέξουμε, όπως λέγεται ειρωνικά, αλλά να προλάβουμε το παιχνίδι πριν κλειδώσει οριστικά η τουρκική παρουσία στη χώρα.
Αν η Αθήνα περιοριστεί σε μια επίσκεψη συμβολισμό, τότε θα έχουμε χάσει μια ακόμη ιστορική ευκαιρία. Αν, όμως, η επίσκεψη Γεραπετρίτη συνδυαστεί με άμεση και έμπρακτη επαναπροσέγγιση της Ανατολικής Λιβύης, τότε η Ελλάδα μπορεί να επαναφέρει τη φωνή της στον Νότο. Όχι, με λόγια, αλλά με διπλωματία ουσίας.
Γιατί τα σύνορα δεν τα προστατεύει μόνο ο στόλος. Τα προστατεύει, πρώτα απ’ όλα, η εξωτερική πολιτική.
*Ο Κωνσταντίνος Ιατρίδης είναι Αντιπτέραρχος (Ι) εα., Επίτιμος Δκτης ΔΑΥ, Επίτιμος Πρόεδρος Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Αεροπορίας και Αμυντικός Αναλυτής.
