Τη λεπτή γραμμή που χωρίζει από μια γενικευμένη σύγκρουση της Δύσης με τη Ρωσία ανέδειξε το επεισόδιο με την «εισβολή» ρωσικών drones στον πολωνικό εναέριο χώρο, που έφερε για πρώτη φορά αντιμέτωπη μια χώρα - μέλος του ΝΑΤΟ με τη ρωσική επιθετικότητα, και ολόκληρη τη Συμμαχία πλέον υποχρεωμένη να εξετάσει όλα τα υπερβολικά ίσως μέχρι τώρα, σενάρια περί ενδεχόμενης απευθείας εμπλοκής με τη Ρωσία.
Η Μόσχα έσπευσε να δηλώσει ότι επρόκειτο περί λάθους, όμως πρόκειται για ένα «λάθος», το οποίο έχει επιτραπεί στον Βλαντίμιρ Πούτιν, να κάνει. Με τέτοιου είδους «ατυχήματα» του δίνεται η ευκαιρία αφενός να απειλεί ευθέως τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, που εκ των πραγμάτων αποτελούν τη νέα «πρώτη γραμμή», και αφετέρου να προειδοποιεί όσους επιδιώκουν ακόμη πιο σκληρή στάση έναντι της Ρωσίας. Και αυτά τα «λάθη» ο Πούτιν, θεωρεί ότι μπορεί να τα διαπράττει χωρίς κανένα κόστος, ενθαρρυμένος από τη μέχρι τώρα στάση του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, απέναντί του θέτοντας έτσι νέες προκλήσεις για την Ευρώπη και τους συμμάχους των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ.
Για τους Ευρωπαίους, αλλά κυρίως για την Πολωνία και τις χώρες της Βαλτικής, η επίθεση με drones εναντίον της Πολωνίας υπήρξε μια σημαντική ευκαιρία, ώστε να αναδειχθεί η ρωσική απειλή και, κυρίως, να επιδιωχθεί η αφύπνιση των ΗΠΑ και του ίδιου του, Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος ακόμη θεωρεί αξιόπιστο συνομιλητή τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Αν και η εμπιστοσύνη του έχει κλονιστεί μετά τα τελευταία πολύνεκρα χτυπήματα εναντίον πολιτικών στόχων στην Ουκρανία, ο Τραμπ δεν φαίνεται να έχει χάσει τις ελπίδες του ότι θα μπορέσει τελικά να επικρατήσει η «χημεία» τους και να οδηγηθεί η Ουκρανία σε ειρήνευση. Μια εκεχειρία και μια ειρηνευτική διαδικασία που, παρά τις προσδοκίες του Τραμπ, δεν έρχονται· αντίθετα, η αμφίθυμη στάση του δίνει στη Μόσχα την ευκαιρία να κερδίζει χρόνο και να εδραιώνει την προσάρτηση περιοχών της Ουκρανίας, διαμορφώνοντας έτσι το πλαίσιο για μια ειρήνη «στα μέτρα» της.
Παρά τον αρχικό «πανικό», τόσο η Βαρσοβία όσο και το ΝΑΤΟ προσπάθησαν στη συνέχεια να ελέγξουν τις αντιδράσεις, καθώς οι πρώτες φωνές μιλούσαν ακόμη και για ενεργοποίηση του άρθρου 5 της Συμμαχίας, που προβλέπει την άμεση συνδρομή των συμμάχων σε περίπτωση επίθεσης κατά κράτους - μέλους. Αντιθέτως, η Πολωνία ζήτησε την ενεργοποίηση του άρθρου 4, το οποίο προβλέπει τη διεξαγωγή διαβουλεύσεων στην περίπτωση που ένα κράτος - μέλος αντιμετωπίζει απειλή.
Δεν είναι τυχαίο βεβαίως ότι στοχοποιήθηκε η Πολωνία. Είναι από τις χώρες που πρωτοστατούν στο ΝΑΤΟ για την υιοθέτηση αποφασιστικής στάσης έναντι της Μόσχας, τόσο για ιστορικούς λόγους όσο και επειδή μια «κακή ειρήνη» στην Ουκρανία θα μετέφερε την πίεση της ρωσικής παρουσίας και επιρροής στα δικά της σύνορα.
Η Βαρσοβία τα τελευταία χρόνια έχει λάβει κρίσιμες αποφάσεις για την ενίσχυση της άμυνάς της. Η Πολωνία έχει υπερδιπλασιάσει το μέγεθος των Ενόπλων Δυνάμεών της μεταξύ 2014 και 2025, περνώντας από περίπου 100.000 σε 216.000 στρατιώτες – αποτελώντας πλέον την τρίτη μεγαλύτερη στρατιωτική δύναμη στο ΝΑΤΟ, μετά τις ΗΠΑ και την Τουρκία.
Τον Μάρτιο του 2025 ο πρωθυπουργός, Ντόναλντ Τουσκ, παρουσίασε ένα σχέδιο για την «προετοιμασία στρατιωτικής εκπαίδευσης μεγάλης κλίμακας για κάθε ενήλικο άνδρα στην Πολωνία», με στόχο τη δημιουργία «ενός στρατού μισού εκατομμυρίου, συμπεριλαμβανομένων των εφέδρων».
Η Βαρσοβία έχει επίσης καταστεί αδιαμφισβήτητος ηγέτης στις αμυντικές δαπάνες, προγραμματίζοντας να διαθέσει φέτος το 4,7% του ΑΕΠ της – το υψηλότερο ποσοστό στο ΝΑΤΟ. Αυτό ισοδυναμεί με 35 δισ. δολάρια, τριπλάσιο ποσό σε σχέση με το 2014.
Η αναδυόμενη στρατιωτική δύναμη δαπανά με αυτοπεποίθηση αυτά τα κεφάλαια σε ένα εντυπωσιακό αμυντικό οπλοστάσιο, τόσο εγχώριας όσο και διεθνούς προέλευσης. Μέχρι το 2030, η Πολωνία σχεδιάζει να διαθέτει περίπου 1.100 άρματα μάχης, από τα εγχώρια PT-91 έως τα γερμανικά Leopards, τα αμερικανικά Abrams και τα νοτιοκορεατικά K2. Ο στόλος αυτός θα ξεπερνά τον συνολικό αριθμό αρμάτων του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας μαζί.
Σύμφωνα μάλιστα με την πρώτη κατανομή των χρηματοδοτήσεων από την ΕΕ στο πλαίσιο του προγράμματος SAFE, που ανακοινώθηκε την Τρίτη, η Πολωνία αποσπά τη μερίδα του λέοντος: σχεδόν 49 δισ. ευρώ από το σύνολο των 150 δισ. που θα διατεθούν συνολικά.
Η Πολωνία, αλλά και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, είχαν κάθε λόγο να σημάνουν συναγερμό για τη ρωσική επιθετικότητα. Οι Ευρωπαίοι, ενώ συζητούν ένα νέο πακέτο κυρώσεων κατά της Μόσχας, ασκούν πίεση στον Ντόναλντ Τραμπ, να συμμετάσχουν και οι ΗΠΑ σε αυτές, καθώς μόνο έτσι μπορούν να είναι αποτελεσματικές. Σε μια περίοδο μάλιστα που η Ρωσία αναζητά εναλλακτικές λύσεις για την προώθηση του πετρελαίου και του φυσικού αερίου της σε άλλους «πελάτες», η άμεση επιβολή κυρώσεων είναι αναγκαία.
Όμως η Ουάσιγκτον είναι ξεκάθαρη, και το μήνυμα που στέλνει στους Ευρωπαίους είναι ότι, αν θέλουν πραγματικά η Ουάσιγκτον να εντείνει τις κυρώσεις κατά της Μόσχας, θα πρέπει να σταματήσουν να αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Όπως δήλωσε στους Financial Times ο Αμερικανός υπουργός Ενέργειας Κρις Ράιτ, οι Ευρωπαίοι πρέπει να ευθυγραμμιστούν.
Ο κ. Ράιτ και ο Αμερικανός υπουργός Εσωτερικών, επικεφαλής του Συμβουλίου Ενεργειακής Κυριαρχίας, Νταγκ Μπέργκαμ, πραγματοποιούν περιοδεία στην Ευρώπη – ο δεύτερος μάλιστα θα βρίσκεται σήμερα στην Αθήνα – με στόχο ακριβώς να προωθήσουν αυτή την αμερικανική θέση και να εξασφαλίσουν δεσμεύσεις για αγορά αμερικανικού LNG. Στο πλαίσιο της εμπορικής συμφωνίας ΗΠΑ - ΕΕ, οι ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να αγοράσουν αμερικανική ενέργεια αξίας 750 δισ. δολαρίων μέχρι το τέλος του 2028.
Η Μόσχα και ο Βλαντίμιρ Πούτιν, με την επίθεση, έστω και από λάθος, στην Πολωνία, έστειλαν το μήνυμα τους προς τη Δύση, καθιστώντας σαφείς τις προθέσεις τους σε χώρες όπως η Πολωνία, που πρωτοστατούν στο αντι-ρωσικό μέτωπο και αντιστέκονται στην επιβολή τετελεσμένων από τη Μόσχα εναντίον της Ουκρανίας. Παράλληλα, με τον τρόπο αυτό, η Ρωσία διακηρύσσει ανοιχτά ότι η παρουσία νατοϊκών δυνάμεων στο έδαφος της Ουκρανίας θα συνιστά «νόμιμο στόχο».
Το ερώτημα πλέον είναι εάν και η Ουάσιγκτον θα αντιληφθεί το περιεχόμενο του μηνύματος Πούτιν με τον ίδιο τρόπο που το εκλαμβάνουν οι υπόλοιποι σύμμαχοι και εταίροι…
