Ο Τραμπ κάνει συνεχώς «την κότα». Trump Always Chickens Out. Τα αρχικά αυτού του λογοπαίγνιου είναι TACO – κάτι σαν το μεξικανικό έδεσμα. Η κοινή γνώμη και τα πιο γνωστά μέσα ενημέρωσης πιστεύουν στο TACO, θεωρώντας ότι τα λόγια του προέδρου δεν είναι σοβαρά. Αυτό φαίνεται άλλωστε από τις αγορές, οι οποίες δείχνουν πλέον ανοσία στους δασμούς. Είναι όμως ο πρόεδρος TACO;
Η προεδρία Τραμπ βρίσκεται στον έκτο μήνα διακυβέρνησης. Πλέον, ο δασμός 10% θεωρείται ξεπερασμένος και χαμηλός. Πέρυσι τέτοια εποχή ήταν απλά αδιανόητος. Οι νέοι δασμοί που ανακοινώθηκαν θα σπρώξουν τον μέσο δασμό στο 15% περίπου. Ένα πολύ εύστοχο άρθρο της Wall Street Journal σημειώνει ότι κανένα αντίμετρο δεν έχει ανακοινωθεί από καμία χώρα για το 10%. Σε αυτό το πεδίο, ο πρόεδρος Τραμπ φαίνεται να κερδίζει. Επέβαλε έναν καθολικό δασμό χωρίς αντιδράσεις. Μένει να φανεί αν οι νέες αυξήσεις που ανακοινώθηκαν θα δημιουργήσουν αναστάτωση.
Η εμμονή με τους δασμούς συνδέεται άμεσα με τη δημοσιονομική κατάσταση της χώρας. Το έλλειμμα των δύο τρισεκατομμυρίων στον προϋπολογισμό πρέπει να μειωθεί άμεσα. Οι δαπάνες είναι δύσκολο να μειωθούν, οπότε οι φόροι αποτελούν τη μόνη λύση. Οι δασμοί είναι ο μοναδικός φόρος που δεν απορροφάται πλήρως από την τοπική οικονομία. Με λίγα λόγια, το δημοσιονομικό πρόβλημα διεθνοποιείται.
Οι δασμοί εν μέρει θα απορροφηθούν από τους εξαγωγείς, οι οποίοι θα θέλουν να διατηρήσουν την παρουσία τους στην αμερικανική αγορά. Οι Αμερικανοί, σύμφωνα με εκτιμήσεις, θα δουν περιορισμένο πληθωρισμό στα βιομηχανικά αγαθά. Το τελικό αντίκτυπο στην οικονομία μένει να φανεί. Το χρηματιστήριο δεν φαίνεται να ανησυχεί.
Πέρα από το δημοσιονομικό σκέλος, ο στόχος του προέδρου είναι η μείωση του εμπορικού ελλείμματος και η απεξάρτηση της αμερικανικής οικονομίας από την Κίνα. Η Κίνα έχει πλέον το μονοπώλιο σε σπάνιες γαίες και πρώτες ύλες, απαραίτητες για την κατασκευή των περισσότερων βιομηχανικών προϊόντων. Επίσης, οι αδιαφανείς πρακτικές του καθεστώτος διατηρούν χαμηλές τις συναλλαγματικές ισοτιμίες. Οι εισαγωγές στην Κίνα είναι κατ’ επέκταση ακριβές και οι εξαγωγές πολύ φτηνές, σε σημείο αθέμιτου ανταγωνισμού. Οι ΗΠΑ πλέον θεωρούν ότι αυτό είναι ανεπίτρεπτο και προσπαθούν να μειώσουν την εξάρτησή τους, επαναπατρίζοντας την παραγωγή στο μέτρο του δυνατού και βρίσκοντας εναλλακτικούς εμπορικούς εταίρους.
Η Ευρώπη, για τον Τραμπ, αποτελεί επίσης σημείο τριβής. Πιστεύει ότι η Γηραιά Ήπειρος έχει εκμεταλλευτεί τις ΗΠΑ στρατιωτικά μέσω του ΝΑΤΟ. Την ίδια στιγμή που ο προϋπολογισμός των ΗΠΑ για την άμυνα ξεπερνούσε για δεκαετίες το όριο του ΝΑΤΟ, η πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χωρών δαπανούσε ελάχιστα. Η διοχέτευση πόρων σε άλλους τομείς, εκτός της άμυνας, έδωσε στην Ευρώπη συγκριτικό πλεονέκτημα σε κλάδους όπως η αυτοκινητοβιομηχανία, η φαρμακοβιομηχανία και η χημική βιομηχανία. Αυτό, σε συνδυασμό με τους δασμούς στα αμερικανικά αυτοκίνητα (που έχουν εξαλείψει κάθε αμερικανικό όχημα στην Ευρώπη) και τα φωτογραφικά πρόστιμα στις εταιρείες τεχνολογίας, έχουν εξοργίσει τον πρόεδρο Τραμπ.
Οι δασμοί θεωρούνται το μοναδικό μέσο για την εξάλειψη των οικονομικών αδικιών που, κατά την κυβέρνηση, υφίστανται οι ΗΠΑ. Αν πετύχουν, τα έσοδα του προϋπολογισμού θα αυξηθούν και το εμπορικό έλλειμμα θα μειωθεί χωρίς ιδιαίτερες αναταράξεις. Αν αποτύχουν, οι ΗΠΑ και ο υπόλοιπος κόσμος ενδέχεται να βρεθούν σε συνθήκες αποπαγκοσμιοποίησης και κρίσης τύπου 1929. Μέχρι στιγμής πάντως, το TACO φαίνεται να μην επιβεβαιώνεται.
*Ο Ηλίας Αρβανιτάκης είναι Οικονομολόγος - Αναλυτής, Morgan Stanley
