Η γερμανογαλλική ατμομηχανή που οδηγούσε την ευρωπαϊκή οικονομία δείχνει να χάνει την ισχύ της, οι Ευρωπαίοι πολιτικοί δεν διαθέτουν το κύρος του παρελθόντος και μία νέα κρίση βρίσκεται προ των πυλών. Η Γαλλία «πνίγεται» στα ελλείμματα και το χρέος, την ώρα που η Γερμανία κινδυνεύει ξανά με ύφεση.
Αλήθεια, τι θα έλεγε σήμερα ο Ζακ Σιράκ, ο οποίος το 2003 είχε δηλώσει το περίφημο «όταν η Γαλλία και η Γερμανία προοδεύουν, όλη η Ευρώπη προοδεύει. Όταν δεν το κάνουν, η Ευρώπη ακινητοποιείται»;
Στους πρώτους μήνες του 2025 η Γερμανία φάνταζε ως η μεγάλη ελπίδα για την ανάκαμψη της Ευρώπης. Η μεταρρύθμιση του περιβόητου «φρένου χρέους», μέσω της οποίας εξαιρούνται οι αμυντικές δαπάνες, επιτρέποντας έτσι την ανάληψη περισσότερου χρέους για επενδύσεις, προκάλεσε ενθουσιασμό.
Οι αγορές πίστεψαν ότι κάτι αλλάζει στην Ευρώπη (λόγω της συμφωνίας για αύξηση των αμυντικών δαπανών) και κάπως έτσι οι ευρωπαϊκές μετοχές έγιναν… μόδα - και εξαιτίας των δασμών του Τραμπ και των υψηλών αποτιμήσεων στη Wall Street.
Η οικονομία της Ευρωζώνης και τα χρηματιστήριά της, άρχισαν ξαφνικά να προσελκύουν το ενδιαφέρον καθώς διαμορφωνόταν ένα πλαίσιο τεράστιων κρατικών επενδύσεων και σοβαρών δημοσιονομικών αλλαγών, μέσω των οποίων το ευρώ θα αναβαθμιζόταν σημαντικά.
Λίγους μήνες μετά η… μιζέρια επιστρέφει καθώς η Ευρώπη είναι και πάλι βυθισμένη στην αβεβαιότητα. Οι επενδυτές διατηρούν τις επιφυλάξεις τους για το κατά πόσο θα γίνουν όλα αυτά που έχουν υποσχεθεί οι Ευρωπαίοι πολιτικοί, την ώρα που βλέπουν τη Γαλλία να βιώνει μία νέα κρίση και το γερμανικό ΑΕΠ να μην μπορεί να ανακάμψει δυναμικά.
Ποιος να το έλεγε πριν από δέκα χρόνια ότι το 2025 Γερμανία και Γαλλία θα αποτελούσαν τους «ασθενείς» της Ευρώπης και ότι οι χώρες του Νότου θα ξεχώριζαν για τις επιδόσεις τους;
Για του λόγου το αληθές, ο Γενικός Δείκτης του Χρηματιστηρίου της Αθήνας καλπάζει με απόδοση 38% μέσα στο 2025 και ακολουθεί η Μαδρίτη με +31%, το Μιλάνο με +24% και η Λισαβόνα με +20%. Την ίδια ώρα, ο DAX στη Φρανκφούρτη ενισχύεται φέτος κατά 19% αλλά ο CAC στο Παρίσι κερδίζει μόλις 6,87% και ο πανευρωπαϊκός Stoxx 600 βρίσκεται στο +9,4%.
Στο μέτωπο της οικονομίας, οι συνθήκες δεν είναι οι καλύτερες δυνατές και το ΑΕΠ της Ευρωζώνης σε καμία περίπτωση δεν εντυπωσιάζει. Μετά το +0,6% στο α’ τρίμηνο του έτους, ήρθε η… προσγείωση στο +0,1% στο β’ τρίμηνο και όλοι πλέον εκτιμούν ότι το 2025 θα είναι ένα ακόμα έτος αναιμικής ανάπτυξης.
Τα… μαντάτα δεν είναι καλά ειδικά για τη Γερμανία. Η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη προέρχεται από διετή ύφεση 0,3% το 2023 και 0,2% το 2024 και ενώ όλοι νόμιζαν ότι θα ανακάμψει, τα στοιχεία απογοητεύουν. Τα κορυφαία οικονομικά ινστιτούτα της
Γερμανίας έχουν υποβαθμίσει τις προβλέψεις για την ανάπτυξη, επικαλούμενα τόσο τις επιπτώσεις των υψηλότερων δασμών, όσο και τις καθυστερήσεις στην υλοποίηση επενδύσεων στη χώρα.
Το ινστιτούτο Ifo προειδοποιεί ότι η χώρα κινδυνεύει να χάσει το κύρος της ως επενδυτικός κόμβος, ενώ θα μπορούσε – αν δεν επιταχυνθούν οι πολιτικές που έχουν εξαγγελθεί – θα εγκλωβιστεί σε μακρά περίοδο ύφεσης. Προβλέπει ανάπτυξη 0,2% το 2025 και 1,3% το 2026, χαμηλότερα από τις καλοκαιρινές του εκτιμήσεις.
Το ινστιτούτο IfW αναθεώρησε επί τα χείρω την πρόβλεψη για το 2025 στο 0,1% από 0,3% και για το 2026 στο 1,3% από 1,6%, ενώ το ινστιτούτο Leibniz «βλέπει» οριακή ανάπτυξη 0,2% φέτος και μόλις 1,1% το 2026.
Όσο για τη Γαλλία, τι να πει κανείς. Τα προβλήματα είναι παντού. Δεν είναι τυχαίο ότι την περασμένη εβδομάδα η Fitch υποβάθμισε το αξιόχρεο της Γαλλίας, καθιστώντας ακριβότερο τον δανεισμό για το δημόσιο και αντανακλώντας τις αυξημένες αμφιβολίες για τη σταθερότητα της χώρας αλλά και για την ικανότητά της να αποπληρώσει το χρέος της.
Οι ανάγκες εξυπηρέτησης του γαλλικού δημοσίου χρέους ξεπερνούν φέτος τα 60 δισ. ευρώ και αναμένεται να φτάσουν στα 100 δισ. ευρώ στο τέλος της δεκαετίας. Επιπλέον, η Fitch προβλέπει ότι ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ από το 113,2% το 2024 θα ανέλθει στο 121% το 2027.
Λαμβάνοντας, μάλιστα, υπόψη το γεγονός ότι δεν αναμένεται το χρέος να σταθεροποιηθεί στα επόμενα χρόνια, είναι εύλογο να θεωρείται μη βιώσιμο.
Ταυτόχρονα, με έλλειμμα στο 6%, είναι επιτακτική η ανάγκη δημοσιονομικής προσαρμογής, η οποία ωστόσο μπορεί να επιτευχθεί μόνο με σκληρά μέτρα. Έτσι όπως έχει διαμορφωθεί το πολιτικό σκηνικό στη Γαλλία, θεωρείται σχεδόν απίθανο να βρεθεί η απαιτούμενη πολιτική συναίνεση, την ώρα που οι αντιδράσεις του κόσμου θα μπορούσαν να παραλύσουν το κράτος.
Υπό αυτό το πρίσμα, εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν ούτε για τη Γαλλία, ούτε για τη Γερμανία. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι ο χρόνος δεν έχει εξανλτηθεί αλλά τα περιθώρια στενεύουν ασφυκτικά.
Μία νέα κρίση είναι πολύ πιθανό να χτυπήσει την πόρτα της Ευρώπης και μάλιστα στη Γαλλία που είναι «πολύ μεγάλη για να διασωθεί». Κανένας ESM και καμία ευρωπαϊκή διευκόλυνση δεν μπορεί καν να… κλωτσήσει το τενεκεδάκι της κρίσης παραπέρα.
