Οι δασμοί ταρακουνούν τις αγορές: Πτώση στη Wall, «βουτιά» 2,2% για Nasdaq

Σε πτωτική τροχιά κινήθηκαν την Παρασκευή οι διεθνείς αγορές, με τους επενδυτές, ιδίως στις ΗΠΑ, να εμφανίζονται ιδιαίτερα προβληματισμένοι για τη δασμολογική πολιτική του προέδρου Τραμπ, αλλά και με δεδομένα τα σημάδια οικονομικής επιβράδυνσης, όπως αυτή αποτυπώνεται στην έκθεση για την απασχόληση του Ιουλίου. Στη Wall Street οι κύριοι χρηματιστηριακοί δείκτες παραμένουν σε αρνητικό έδαφος, με τον Nasdaq να σημειώνει απώλειες κοντά στο 2,3%.

Συγκεκριμένα, ο δείκτης Dow Jones κατέγραψε απώλειες κατά 1,23%, διαμορφούμενος στις 43.588,58 μονάδες, ενώ σε πτωτικά κατά 1,60% ολοκλήρωσε την εβδομάδα και ο S&P 500, στις 6.238,01 μονάδες. Αρνητικό πρόσημο και για τον Nasdaq των εταιρειών υψηλής τεχνολογίας στο -2,24% και τις 20.650,13 μονάδες.

Οι δασμοί που επέβαλε ο Τραμπ και όλα όσα γνωρίζουμε μέχρι στιγμής

Η πτώση στις αγορές ήρθε, όπως ήταν φυσικό, ως απότοκο των νέων δασμών που επέβαλε την Παρασκευή ο  ο Ντόναλντ Τραμπ, εδραιώνοντας έτσι τη ριζική του απομάκρυνση από την παραδοσιακή και φιλελεύθερη εμπορική πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών.

Οι υψηλότεροι δασμοί συνεχίζουν την ανατροπή των δεκαετιών παγκοσμιοποίησης από τον Τραμπ που έφεραν την τεράστια οικονομία υπηρεσιών της Αμερικής σε θέση απόλυτης ισχύος – αλλά συνέβαλαν στη μακρά παρακμή της στον τομέα της μεταποίησης.

Ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε ότι οι γενικοί δασμοί για τα προϊόντα που εισέρχονται στις ΗΠΑ θα παραμείνουν στο επίπεδο του 10%, όπως έχει εφαρμοστεί από τις 2 Απριλίου.

Οι χώρες εκείνες που υπέγραψαν συμφωνίες για το εμπόριο πριν από την προθεσμία υπόκεινται στους τελωνειακούς δασμούς που είχαν αναγγελθεί. Έτσι η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα θα δουν τα προϊόντα τους να δασμολογούνται κατά 15%, η Βρετανία κατά 10%.

Οι συμφωνίες που έχουν κλειστεί μέχρι σήμερα υπογράφτηκαν στο πλαίσιο διαπραγματεύσεων οι λεπτομέρειες των οποίων συχνά ήταν αρκετά αόριστες. Αναμένεται να αποσαφηνιστούν αργότερα, με ειδικότερα έγγραφα να επίκειται να δοθούν στη δημοσιότητα.

Εκείνες που δεν κατάφεραν να κλείσουν συμφωνίες με την κυβέρνηση Τραμπ θα δουν τους δασμούς στα προϊόντα τους να κυμαίνονται από το 10% - το επίπεδο «βάσης» - ως το 41%, στην περίπτωση της Συρίας.

Γενικά, οι περισσότερες χώρες από αυτές που αναφέρονται στο παράρτημα του διατάγματος του προέδρου Τραμπ υπόκεινται σε δασμούς 15%, όμως κάποιες χώρες είναι αντιμέτωπες με διπλάσιους ή υψηλότερους, ιδίως η Νότια Αφρική (30%), η Σερβία (35%) και η Ελβετία (39%).

Αναλυτικά, οι χώρες και οι δασμοί που αντιμετωπίζουν, παρατίθενται παρακάτω:

Δασμοί ανά Χώρα

Επιπλέον, το Μεξικό και ο Καναδάς θα συνεχίσουν να αντιμετωπίζουν υψηλότερους δασμούς για αγαθά που δεν εξαιρούνται βάσει του συμφώνου ελεύθερων συναλλαγών ΗΠΑ – Μεξικού – Καναδά.

Το Μεξικό συμφώνησε χθες, Πέμπτη, σε μια τρίμηνη συνέχιση του τρέχοντος δασμολογικού συντελεστή 25% που επιβάλλουν οι ΗΠΑ.

Τα μη εξαιρούμενα καναδικά προϊόντα που εισάγονται στις Ηνωμένες Πολιτείες θα υπόκεινται σε δασμό 35% από σήμερα – αυξημένο από τον προηγούμενο δασμό 25%.

Πότε τίθενται σε ισχύ οι δασμοί;

Το νέο δασμολογικό καθεστώς δεν θα τεθεί σε ισχύ σήμερα, όπως αναμενόταν. Αντίθετα, οι δασμοί θα εφαρμοστούν στις 7 Αυγούστου, για να δοθεί στην αμερικανική υπηρεσία τελωνειακής και συνοριακής προστασίας επαρκής χρόνος για να κάνει τις απαραίτητες αλλαγές για την είσπραξη των νέων δασμών. Οι δασμοί του Καναδά αποτελούν εξαίρεση – αυτοί τίθενται σε ισχύ σήμερα.

Οι εμπορικές συμφωνίες εμπόδισαν την επιβολή δασμών σε ακόμη υψηλότερο επίπεδο. Οι μόνοι σημαντικοί εμπορικοί εταίροι που δεν είδαν τους δασμολογικούς συντελεστές να αλλάζουν την Παρασκευή ήταν το Ηνωμένο Βασίλειο, η Κίνα και το Μεξικό. Ο Τραμπ υπέγραψε ένα εμπορικό πλαίσιο με το Ηνωμένο Βασίλειο και την Κίνα.

Ωστόσο, η συμφωνία που υπογράφηκε με την Κίνα λήγει σε λιγότερο από δύο εβδομάδες, πράγμα που σημαίνει ότι αυτοί οι δασμοί θα μπορούσαν σύντομα να αυξηθούν.

Όσον αφορά το Μεξικό, ο Τραμπ είχε απειλήσει να αυξήσει τους δασμούς στο 30% στις 12.01 π.μ. σήμερα (7.01 π.μ. Ελλάδος). Αλλά μετά από χθεσινή συνομιλία με την πρόεδρο του Μεξικού, Κλαούντια Σέινμπαουμ, παρέτεινε τον προηγούμενο δασμολογικό συντελεστή του Μεξικού για άλλες 90 ημέρες.

Είναι νόμιμοι αυτοί οι δασμοί;

Αυτό είναι ένα ερώτημα που συζητείται έντονα. Ο Τραμπ επικαλέστηκε τον νόμο περί διεθνών οικονομικών εξουσιών έκτακτης ανάγκης για να επιβάλει δασμούς ανά χώρα.

Τον Μάιο, το Δικαστήριο Διεθνούς Εμπορίου διαπίστωσε ότι ο Τραμπ υπερέβη τη νόμιμη εξουσία του με αυτή την κίνηση. Οι προφορικές συζητήσεις για την έφεση της κυβέρνησης ξεκίνησαν, χθες και μια ομάδα δικαστών φαίνεται πως διατηρεί αμφιβολίες ως προς το αν ο Τραμπ είχε την εξουσία να επιβάλει δασμούς χρησιμοποιώντας αυτές τις εξουσίες έκτακτης ανάγκης.

Ιδιαίτερο ζήτημα ήταν η άνευ προηγουμένου χρήση του νόμου περί έκτακτης παρέμβασης για τη διεθνή οικονομία (IEEPA) για την επιβολή δασμών, ειδικά επειδή ο νόμος δεν κάνει καμία αναφορά σε δασμούς.

Αρκετοί δικαστές αμφισβήτησαν επίσης τη λογική του Τραμπ πίσω από την κήρυξη οικονομικής έκτακτης ανάγκης. Ο πρόεδρος έχει δηλώσει προηγουμένως ότι τα εμπορικά ελλείμματα των ΗΠΑ με άλλες χώρες, δηλαδή όταν οι ΗΠΑ εισάγουν περισσότερα από όσα εξάγουν, δικαιολογούν μια εθνική οικονομική έκτακτη ανάγκη που απαιτεί διόρθωση των δασμών.

Ο δικαστής Ρέιμοντ Τσεν, ωστόσο, ρώτησε: «Μπορεί το εμπορικό έλλειμμα να αποτελέσει μια εξαιρετική και ασυνήθιστη απειλή όταν είχαμε εμπορικά ελλείμματα για δεκαετίες;».

Μπορεί να χρειαστούν εβδομάδες, ή και μήνες, πριν το εφετείο καταλήξει σε ετυμηγορία. Μετά από αυτό, θα μπορούσε να αμφισβητηθεί ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Ανεξάρτητα από το τελικό αποτέλεσμα, ο Τραμπ έχει πολλά μέσα να χρησιμοποιήσει για να επιβάλει νέους δασμούς και να διατηρήσει πολλούς σε ισχύ. 

Θα παρατείνει ξανά ο Τραμπ την προθεσμία επιβολής δασμών;

Τεχνικά, το έκανε. Οι νέοι δασμολογικοί συντελεστές επρόκειτο να τεθούν σε ισχύ σήμερα – και τώρα θα τεθούν σε ισχύ ως επί το πλείστον στις 7 Αυγούστου.

Προσώρας, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι ο Τραμπ θα αναστείλει περαιτέρω αυτούς τους δασμούς. Ωστόσο, το έχει πει αυτό και για προηγούμενες δασμολογικές προθεσμίες – μόνο για να τις παρατείνει αργότερα. Εν ολίγοις, όλα, συμπεριλαμβανομένων των δασμολογικών συντελεστών που μόλις τέθηκαν σε ισχύ, υπόκεινται σε αλλαγές κατά τη δημοσίευση μιας ανάρτησης στο Truth Social.

«Déjà vu»;

Οι δασμολογικές αλλαγές θυμίζουν την «Ημέρα Απελευθέρωσης» του Τραμπ τον Απρίλιο, όταν αύξησε ομοίως τους φόρους εισαγωγής σε όλους τους τομείς. Η κίνηση αυτή έριξε τις χρηματοπιστωτικές αγορές στο χάος και τροφοδότησε φόβους για παγκόσμια ύφεση.

Τελικά, ο Τραμπ καθυστέρησε τους «αμοιβαίους» δασμούς του Απριλίου ώρες μετά την έναρξη ισχύος τους, ορίζοντας αργότερα την 1η Αυγούστου ως τη νέα προθεσμία για εμπορικές συμφωνίες υπό την απειλή υψηλότερων δασμολογικών συντελεστών.

Ο πρόεδρος ενημέρωσε ορισμένες χώρες για τους δασμούς που θα αντιμετώπιζαν εκείνη την ημέρα ελλείψει νέων συμφωνιών, αλλά φάνηκε να αφήνει άλλα έθνη στο σκοτάδι.

Προκαλούν οι δασμοί πληθωρισμό;

Ο πληθωρισμός παρέμεινε σχετικά ήπιος κατά τους προηγούμενους γύρους δασμών του Τραμπ, αλλά αυτό θα μπορούσε να αλλάξει καθώς θα τεθούν σε ισχύ υψηλότεροι συντελεστές. Ηδη, μεγάλες εταιρείες όπως η Procter & Gamble και η Walmart, έχουν δηλώσει ότι οι αυξήσεις τιμών που σχετίζονται με τους δασμούς βρίσκονται σε εξέλιξη.

Ποιες οι αντιδράσεις έως τώρα; 

Καναδάς

Ο Μαρκ Κάρνεϊ δήλωσε απογοητευμένος από την απόφαση του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ να αυξήσει τους δασμούς στα καναδικά προϊόντα στο 35% από το 25%. 

My statement on Canada-U.S. trade: pic.twitter.com/0PSG9kKtiO

— Mark Carney (@MarkJCarney) August 1, 2025

Ο πρωθυπουργός του Καναδά δήλωσε ότι η καναδική κυβέρνηση «θα αναλάβει δράση για να προστατεύσει τις θέσεις εργασίας της χώρας, να επενδύσει στην ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας μας, να αγοράζει καναδικά προϊόντα και να διαφοροποιήσει τις εξαγωγικές μας αγορές».

Ανέφερε ότι τμήματα της καναδικής οικονομίας, όπως η ξυλεία, ο χάλυβας, το αλουμίνιο και τα αυτοκίνητα, επηρεάστηκαν έντονα από τους αμερικανικούς δασμούς. Ωστόσο, παρά την κίνηση των ΗΠΑ, ο Καναδάς παραμένει δεσμευμένος στη συμφωνία εμπορίου ΗΠΑ-Μεξικού-Καναδά (CUSMA).

Στην ανακοίνωσή του, δήλωσε ότι οι ΗΠΑ δικαιολόγησαν τους δασμούς 35% με βάση τη διασυνοριακή διακίνηση φαιντανύλης, «παρά το γεγονός ότι ο Καναδάς αντιπροσωπεύει μόνο το 1% των εισαγωγών φαιντανύλης στις ΗΠΑ και εργάζεται εντατικά για να μειώσει περαιτέρω αυτές τις ποσότητες».

«Θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε με τις Ηνωμένες Πολιτείες για να σταματήσουμε τη μάστιγα της φαιντανύλης και να σώσουμε ζωές και στις δύο χώρες μας», τόνισε ο Κάρνεϊ.

Και ανέφερε ότι ο Καναδάς εργάζεται εσωτερικά για να «μειώσει τα εμπορικά εμπόδια ώστε να οικοδομήσουμε μία ενιαία καναδική οικονομία».

«Οι Καναδοί θα είμαστε οι καλύτεροι πελάτες του εαυτού μας, δημιουργώντας περισσότερες καλά αμειβόμενες καριέρες στο εσωτερικό, καθώς ενισχύουμε και διαφοροποιούμε τις εμπορικές μας συνεργασίες σε ολόκληρο τον κόσμο. Μπορούμε να προσφέρουμε στους εαυτούς μας περισσότερα απ’ όσα μπορεί ποτέ να μας αφαιρέσει οποιαδήποτε ξένη κυβέρνηση, χτίζοντας με Καναδούς εργαζόμενους και αξιοποιώντας καναδικούς πόρους προς όφελος όλων των Καναδών», κατέληξε. 

Ελβετία

Η κυβέρνηση της Ελβετίας δήλωσε την Παρασκευή ότι αξιολογεί την κατάσταση, μετά την ανακοίνωση του Λευκού Οίκου για την επιβολή αυξημένου δασμού 39% στις ελβετικές εισαγωγές στις Ηνωμένες Πολιτείες, στο πλαίσιο μιας κλιμακούμενης εμπορικής διαμάχης μεταξύ των δύο χωρών.

«Η Ελβετία βρίσκεται - και συνεχίζει να βρίσκεται - σε επαφή με τις αρμόδιες αρχές των ΗΠΑ», ανέφερε το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα X, προσθέτοντας ότι «συνεχίζει να επιδιώκει μια διαπραγματευτική λύση».

Η κυβέρνηση δήλωσε ότι θα αναλύσει τη νέα κατάσταση και θα αποφασίσει πώς θα προχωρήσει.

Σερβία

Η σερβική πολιτική ηγεσία δηλώνει «απογοητευμένη» μιας και είχε υποστηρίξει ανοιχτά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ. Παρόλα αυτά, οι εμπορικές συναλλαγές της με την Αμερική δεν είναι τόσο μεγάλες ώστε να απειλείται σοβαρά η οικονομία της.

Το εμπορικό ισοζύγιο είναι σχετικά ισορροπημένο και το 2024 οι εξαγωγές σερβικών προϊόντων στην αμερικανική αγορά ανήλθαν σε 734,5 εκατομμύρια δολάρια ενώ οι εισαγωγές ήταν λίγο υψηλότερες φτάνοντας τα 739,4 εκατομμύρια δολάρια.

Η αύξηση των αμερικανικών δασμών θα πλήξει ωστόσο δύο τομείς της σερβικής οικονομίας που αφορούν την παραγωγή ελαστικών και την στρατιωτική βιομηχανία.

Η εξαγωγές στις ΗΠΑ σερβικών ελαστικών για βαρέα οχήματα και αυτοκίνητα το προηγούμενο έτος έφτασαν τα 200 εκατομμύρια δολάρια.

Οι εξαγωγές πυρομαχικών για μη στρατιωτική χρήση ξεπέρασαν τα 46 εκατομμύρια δολάρια. Πρόκειται για βλήματα μικρού διαμετρήματος για πιστόλια, πυροβόλα όπλα και κυνηγητικές καραμπίνες.

Η σερβική βιομηχανία προμήθευε επίσης την αγορά των ΗΠΑ και με τη γιουγκοσλαβική εκδοχή του σοβιετικού ημιαυτόματου πυροβόλου όπλου «Καλασνίκοφ».

Εικάζεται δε ότι οι ΗΠΑ προμηθεύονται από την Σερβία και πολεμικό υλικό, κυρίως πυρομαχικά πυροβολικού τα οποία στην συνέχεια προωθούν σε συμμαχικές χώρες.

Οικονομική επιβράδυνση στις ΗΠΑ

Την ίδια στιγμή, η έκθεση για την απασχόληση του Ιουλίου έδειξε ότι οι θέσεις εργασίας εκτός του αγροτικού τομέα αυξήθηκαν κατά 73.000 τον περασμένο μήνα, πολύ κάτω από τις εκτιμήσεις των οικονομολόγων που συμμετείχαν σε δημοσκόπηση της Dow Jones, οι οποίοι προέβλεπαν αύξηση 100.000 θέσεων εργασίας. Οι προηγούμενοι μήνες αναθεωρήθηκαν σημαντικά προς τα κάτω. Η αύξηση της απασχόλησης τον Ιούνιο ανήλθε σε μόλις 14.000, από 147.000. Ο αριθμός για τον Μάιο μειώθηκε σε 19.000 από 125.000, σηματοδοτώντας ότι η αγορά εργασίας έχει αποδυναμωθεί εδώ και αρκετό καιρό.

Οι μετοχές των τραπεζών σημείωσαν απότομη πτώση λόγω των φόβων ότι η επιβράδυνση της οικονομίας θα μπορούσε να πλήξει την αύξηση των δανείων. Οι μετοχές της JPMorgan Chase υποχώρησαν κατά περίπου 4%, ενώ η Bank of America και η Wells Fargo σημείωσαν πτώση άνω του 3% η καθεμία. Η GE Aerospace και η Caterpillar σημείωσαν πτώση 3%.

«Αυτό δίνει στην Fed τα όπλα που χρειάζεται τώρα για να προχωρήσει σε μείωση τον Σεπτέμβριο, αλλά δυστυχώς τώρα φαίνεται πολύ λίγα και πολύ αργά», δήλωσε ο Jay Woods, επικεφαλής παγκόσμιος στρατηγικός αναλυτής της Freedom Capital Markets.

Τα στοιχεία αύξησαν τις πιθανότητες η Fed να προχωρήσει νωρίτερα από το αναμενόμενο σε μείωση των επιτοκίων και στήριξη της οικονομίας, μια ιδέα που συνέβαλε στην ανάσχεση των απωλειών των μετοχών. Οι επενδυτές εκτιμούν ότι η πιθανότητα μείωσης των επιτοκίων τον Σεπτέμβριο ανέρχεται σε 66% μετά τα στοιχεία για την απασχόληση, σύμφωνα με την CME fed futures trading. Αυτό αποτελεί αναστροφή της τάσης της Τετάρτης, όταν οι πιθανότητες μειώθηκαν κατακόρυφα μετά την δήλωση του προέδρου της Fed Jerome Powell ότι η κεντρική τράπεζα πρέπει να περιμένει και να αξιολογήσει τον αντίκτυπο των δασμών στον πληθωρισμό πριν προχωρήσει σε μείωση.

Οι μετοχές της Amazon έπεσαν περισσότερο από 7% μετά την ανακοίνωση των χαμηλών προβλέψεων για τα λειτουργικά έσοδα του τρέχοντος τριμήνου από τον «κολοσσό» του ηλεκτρονικού εμπορίου. Δεν ήταν όλες οι ειδήσεις για τον τομέα της τεχνολογίας αρνητικές, καθώς οι μετοχές της Apple σημείωσαν άνοδο 2% μετά την ανακοίνωση καλύτερων από τα αναμενόμενα κερδών και εσόδων.

Σημειώνεται, τέλος, ότι νωρίτερα, την Παρασκευή, το Χρηματιστήριο Αθηνών, ακολουθώντας το διεθνές κλίμα, έκλεισε με πτώση 1,73%, στις 1.960,06 μονάδες. Παράλληλα, με αρνητικά πρόσημα έκλεισαν και οι ευρωαγορές, καθώς ο πανευρωπαϊκός δείκτης STOXX600 κατέγραψε πτώση 1,89% στις 535,79 μονάδες, ενώ και στη Φρανκφούρτη ο δείκτης DAX σημείωσε απώλειες 2,66%, διαμορφωμένος στις 23.425,97 μονάδες. Μεγάλη πτώση κατά 2,91% στις 7.546,16 μονάδες κατέγραψε ο δείκτης CAC στο Παρίσι, ενώ στην κόκκινη πλευρά του ταμπλό βρέθηκε και ο δείκτης FTSE του Λονδίνου, με απώλειες 0,70%, στις 9.068,58 μονάδες.