Των Katya Kazakina και Hugo Miller
Θα ήταν υποτίθεται μία από τις σημαντικότερες συλλογές τέχνης του 20ού αιώνα στον κόσμο, στηριγμένη σε γυμνά του Αμεντέο Μοντιλιάνι και νούφαρα του Κλωντ Μονέ.
Ο Ρώσος δισεκατομμυριούχος Dmitry Rybolovlev πλήρωσε €54 εκατ. (τότε $85 εκατ.) για ένα τοπίο του Πωλ Γκωγκέν σε μια ιδιωτική συναλλαγή τον Ιούνιο του 2008. Τον περασμένο μήνα δέχτηκε μια ζημία της τάξης του 74% στην επένδυσή του.
Το τοπίο Te Fare (La Maison) (1892) του Γκωγκέν έπιασε £30,3 εκατ., συμπεριλαμβανομένης της προμήθειας, στην απογευματινή δημοπρασία ιμπρεσιονιστικής και μοντέρνας τέχνης στον Christie's στο Λονδίνο. ORybolovlev θα έχει ένα καθαρό κέρδος της τάξης των $22 εκατ. σύμφωνα με την τιμή κατοχύρωσης. Ο οίκος δημοπρασιών είχε εκτιμήσει την αξία του έργου στα $15 με 22,4 εκατ. Ο αγοραστής ήταν ένας πελάτης της Rebecca Wei, προέδρου του Christie's Ασίας.
Ο Rybolovlev, με μια περιουσία περίπου στα $9,8 δισεκ., σύμφωνα με το δείκτη Bloomberg Billionaires, επένδυσε γύρω στα $2 δισεκ. σε 38 έργα, από το Λεονάρντο ντα Βίντσι έως τον Πάμπλο Πικάσο. Τους συγκέντρωσε με ιδιωτικές συναλλαγές ο Ελβετός έμπορος τέχνης Yves Bouvier, γνωστός για τη δημιουργία ενός δικτύου αφορολόγητων αποθηκών τέχνης στη Σιγκαπούρη και το Λουξεμβούργο.
Ο Rybolovlev ήταν ανάμεσα στους νέους αγοραστές από τη Ρωσία, την Κίνα και άλλες ανερχόμενες οικονομίες που έφεραν μια πρωτοφανή επέκταση της αγοράς της τέχνης την περασμένη δεκαετία. Ο αυξανόμενος πλούτος δημιούργησε ένα δίκτυο συλλεκτών πεινασμένων για τρόπαια από κορυφαίους μοντέρνους και σύγχρονους Δυτικούς καλλιτέχνες, και πρόθυμους να πληρώσουν σχεδόν τα πάντα. Μεταξύ του 2003 –τη χρονιά που ο Rybolovlev γνώρισε τον Bouvier- και του 2014, οι πωλήσεις παγκοσμίως τριπλασιάστηκαν στα $68 δισεκ.
Έκτοτε, η αγορά έχει αναδιπλωθεί και μερικά από τα πιο ακριβά κομμάτια του κόσμου της τέχνης ξαναπουλήθηκαν σε μικρότερες τιμές από αυτές που αγοράστηκαν, μπλεγμένα σε μηνύσεις και έρευνες.
Η μεγαλύτερη από αυτές τις διαμάχες ξεκίνησε το Φεβρουάριο του 2015, όταν ο Rybolovlev κατέθεσε μήνυση κατά του Bouvier στο Μονακό, υποστηρίζοντας ότι ο έμπορος με δόλο είπε ψέματα για το κόστος απόκτησης. Ο Rybolovlev, 50 ετών, ξεπουλάει τα έργα που απέκτησε, κάποια από αυτά σε τιμές ρεκόρ. Έχει ήδη πουλήσει ήδη τρία, με απώλεια που φτάνει συνολικά σε ένα εκτιμώμενο ποσό $100 εκατ. Τα πέντε έργα στον Christie's, τα οποία είχαν όλα εκτιμώμενες τιμές μικρότερες των τιμών στις οποίες αγοράστηκαν, αναμενόταν να μεγαλώσουν τη ζημία.
Δύο καταπιστεύματα του Rybolovlev στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους ανέκτησαν “λιγότερα από $50 εκατ.” όταν ο Ρώσος πούλησε το Otahi του Πωλ Γκωγκέν, σύμφωνα με δικαστικά έγγραφα που συμπληρωθήκαν στη Νέα Υόρκη. Πρόκειται για 60% λιγότερο από τα $120 εκατ. που πλήρωσε ο Rybolovlev. Το Νοέμβρη του 2015, πούλησε το WasserschlangenII του Γκούσταφ Κλιμτ έναντι $170 εκατ,, τιμή χαμηλότερη των $183,8 εκατ. που το αγόρασε. Το Μάιο του 2016, το γλυπτό του Ωγκύστ Ροντέν L'Eternel Printemps έπιασε $20,4 εκατ., ένα ρεκόρ πώλησης σε σημοπρασία για τον καλλιτέχνη, αλλά λιγότερα από τα μισά από τα $48,1 εκατ. που πλήρωσε.
“Το χάσμα μεταξύ των εκτιμώμενων τιμών του Christie's και των αρχικών τιμών αγοράς των έργων αποτελεί μια περαιτέρω αποτύπωση της πρωτοφανούς κλίμακας και θράσους της απάτης που οι ενάγοντες ισχυρίζονται διαπράχθηκε από τον κύριο Bouvier”, είπε ο Sergey Chernitsyn, ένας εκπρόσωπος του Οικογενειακού Γραφείου του Rybolovlev, σε μια δήλωση μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Το γραφείο είναι ένας οργανισμός επίβλεψης των καταπιστευμάτων.
Ο Bouvier, 53 ετών, συνελήφθη και κρατήθηκε για ένα βράδυ από την αστυνομία του Μονακό μετά την καταγγελία του Rybolovlev το 2015. Ο δικηγόρος του πρώτου, Ron Soffer, είπε ότι πιστεύει πως ο Morgan Raymond, ο τακτικός ανακριτής του Μονακό που ερευνά τη μήνυση, θα αποφασίσει να μην χρεώσει επίσημα τις κατηγορίες στον Bouvier και να απορρίψει την υπόθεση. Ο Raymond αρνήθηκε να σχολιάσει μέσω του υπαλλήλου του.
“Όπως είπε το ανώτατο δικαστήριο της Σιγκαπούρης, οι αγοραστές σε αυτήν την περίπτωση 'αγόρασαν τα αριστουργήματα, που ήταν ακριβώς αυτό που ήθελαν, και αυτλές οι συναλλαγές έγιναν σε τιμές που είχαν συμφωνήσει να πληρώσουν”, είπε ο RonSoffer, δικηγόρος του Bouvier, σε μια συνέντευξη, αναφερόμενος σε μια δικαστική απόφαση μιας συγγενικής αστικής υπόθεσης.
Ο Bouvier είπε ότι απορεί που ο δισεκατομμυριούχος αποφάσισε να πουλήσει τώρα. “Δεν έχω ιδέα, πρέπει να ρωτήσετε τον κύριο Rybolovlev”, είπε σε μια τηλεφωνική συνέντευξη. “Είναι γεγονός ότι δεν υπάρχει αντικειμενική τιμή αγοράς για αυτά τα αριστουργήματα.”
Ο Ελβετός έμπορος λέει ότι έχασε “πολλές εκατοντάδες εκατομμύρια” τα τελευταία δύο χρόνια σε διαφυγόντα έσοδα από συναλλαγές τέχνης, επειδή οι πελάτες δεν τον εμπιστεύονται πια ως αποτέλεσμα του δικαστικού αγώνα.
Η πώληση έχει νόημα “από μια νομική οπτική γωνία”, σύμφωνα με την Annabelle Gauberti, ιδρυτικό μέλος του δικηγορικού γραφείου τέχνης Crefovi στο Λονδίνο. Μέχρι να πουλήσει τα έργα, ο Rybolovlev “δεν μπορεί να πει ότι έχει θιγεί οικονομικά.”
Ενδέχεται, επίσης, να αντιμετωπίσει και ένα ακριβό διαζύγιο: ένα δικαστήριο της Γενεύης του επέβαλε το 2015 να πληρώσει την πρώην σύζυγό του $605 εκατ. ως μέρος των διαδικασιών διαζυγίου. Αφού οι δικηγόροι της άσκησαν έφεση, το ζευγάρι κατέληξε σε φιλικό διακανονισμό την ίδια χρονιά. Οι οικονομικοί όροι δεν αποκαλύφθηκαν.
Είναι, επίσης, πιθανό να κλονίστηκε η εκτίμηση που είχε ο Rybolovlev για την συλλογή του και να θέλει να την ξεφορτωθεί.
“Είναι απολύτως κατανοητό γιατί κάποιος μπορεί να θέλει να πουλήσει τα έργα του, ειδικά αν περιβάλλεται από τέχνη που του φέρνει κακές αναμνήσεις”, είπε ο BrettGorvy, συνιδρυτής της γκαλερί LevyGorvy και πρώην επικεφαλής μεταπολεμικής και σύγχρονης τέχνης του Christie's. “Θέλεις να προχωρήσεις μπροστά.”
Η βιομηχανία της τέχνης παρακολουθεί στενά τις δημοπρασίες του Λονδίνου, μιας και αποτελούν την πρώτη δοκιμασία της παγκόσμιας αγοράς, μετά από μια σημαντική αναδίπλωση το 2016. Οι πωλήσεις στον οίκο Christie's έπεσαν κατά 17% σε £4 δισεκ. ($5,4 δισεκ.) πέρσι, ενώ ο οίκος Sotheby's είχε μια πτώση της τάξης των $4,9 δισεκ. Και οι δύο οίκοι είδαν έντονες πτώσεις στις δύο μεγαλύτερές τους κατηγορίες: τον Ιμπρεσιονισμό και μοντέρνα τέχνη, και την μεταπολεμική και σύγχρονη τέχνη.
Ένα μπρούντζινο γλυπτό, σε πραγματικό μέγεθος, ενός ζευγαριού που φιλιέται του Ωγκύστ Ροντέν, το Lebaiser, grand modele, το οποίο χυτεύθηκε από το αρχικό εκμαγείο το 2010, δε βρήκε αγοραστές. Ο Christie's είχε εκτιμήσει ότι θα πωλείτο έναντι $4,9 με 7,5 εκατ. Ο Rybolovlev είχε αγοράσει το έργο έναντι €7,5 εκατ. ($10,4 εκατ. τότε) το 2011.
Το έργο του Πικάσο Joueur de flute et femme nue του 1970 πουλήθηκε έναντι $5,8 εκατ. με την προμήθεια, πέφτοντας αρκετά κάτω από τη χαμηλότερη εκτιμώμενη τιμή των $8,1 εκατ. Ο Rybolovlev το είχε αγοράσει έναντι €25 εκατ. ($35 εκατ. τότε) το 2010.
Το Le domaine d 'Arnheim (1938) του Ρενέ Μαγκρίτ έπιασε $12,7 εκατ., με προμήθεια, ξεπερνώντας την ανώτερη εκτιμώμενη τιμή των $10,6 εκατ. Βέβαια, ο Rybolovlev είχε πληρώσει $43,5 εκατ. για να το αποκτήσει.
Πηγή: bloomberg.com
Απόδοση: Χρόνης Μούγιος
