Ως δυναμικό μέσο άσκησης περαιτέρω πίεσης του Τραμπ προς τον Πούτιν, ώστε να σεβαστεί το τελεσίγραφο της 8ης Αυγούστου και να διαπραγματευθεί τη λήξη του πολέμου στην Ουκρανία, χαρακτηρίζει την αποστολή αμερικανικών υποβρυχίων ανοικτά της Ρωσίας ο αντιστράτηγος ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης, σε συνέντευξή του στο Liberal και τον Χρήστο Θ. Παναγόπουλο.
Ο ειδικός στρατιωτικός αναλυτής και συνεργάτης του αμερικανικού Ινστιτούτου αναλύσεων, «Defense & Foreign Affairs», εκτιμά πως οι ΗΠΑ εδραιώνονται πλέον ως κυρίαρχη δύναμη στη γεωστρατηγική σκακιέρα, με τον Ντόναλντ Τραμπ να επιδιώκει να εμφανιστεί ως ο βασικός παράγοντας στη λύση των συγκρούσεων σε διεθνές επίπεδο.
Συνέντευξη στον Χρήστο Θ. Παναγόπουλο
Κύριε Καμπουρίδη, ο Ντόναλντ Τραμπ έδωσε εντολή σε δύο πυρηνικά υποβρύχια να λάβουν θέση κοντά στη Ρωσία το 2020. Ποια είναι η στρατηγική σημασία μιας τέτοιας κίνησης και τι μήνυμα στέλνει;
Νομίζω ότι η κίνηση αυτή του Ντόναλντ Τραμπ εντάσσεται στο πλαίσιο της αντίδρασης του Αμερικανού προέδρου στις απειλές του πρώην Μεντβέντεφ. Μέχρι στιγμής, ο Ντόναλντ Τραμπ διατηρούσε την πρωτοβουλία στο επικοινωνιακό επίπεδο, μιας και φαινόταν ότι ήταν ο κύριος παράγοντας που θα επέλυε το θέμα στην Ουκρανία και θα έφτανε σε μία συμφωνία μεταξύ Ουκρανών και Ρώσων. Τώρα, ο ίδιος βλέπει ότι η Ρωσία παραμένει στους στόχους της, μιας και μετά τις δηλώσεις του Μεντβέντεφ, ο Αμερικανός προέδρος θεώρησε σκόπιμο ότι θα πρέπει να απαντήσει, όχι μόνο σε ρητορικό επίπεδο, αλλά και εμπράκτως, με την προώθηση αυτών των δύο υποβρυχίων ανοικτά της Ρωσίας.
Νομίζω ότι ήταν αναμενόμενο, αλλά τελικά αποδεικνύεται ότι ο Τραμπ κατάλαβε πως ο Πούτιν και η Ρωσία δεν πρόκειται να υποχωρήσουν σε καμία περίπτωση επί του πεδίου, καθώς η Μόσχα φαίνεται ότι όχι μόνο διατηρεί τα εδάφη που έχει καταλάβει αλλά προωθεί έτι περαιτέρω τις θέσεις της και καταλαμβάνει νέα εδάφη. Γι' αυτό έχει τη σημασία της αυτή η κίνηση του προέδρου των ΗΠΑ.
Ωστόσο, υπάρχει αυτή τη στιγμή κι ένα τελεσίγραφο που έχει στείλει εδώ και κάποιες μέρες ο Τραμπ στον Πούτιν, λέγοντάς του να λήξει το θέμα του πολέμου με την Ουκρανία έως τις 8 Αυγούστου. Τι σημαίνει αυτό με βάση και τις τελευταίες εξελίξεις; Μήπως, τελικά, η Ρωσία δείχνει να αγνοεί επιδεικτικά τις προειδοποιήσεις του Αμερικανού προέδρου;
Επί της ουσίας έτσι είναι, γιατί το τελεσίγραφο του Τραμπ επί των κυρώσεων ήταν ένας μηχανισμός άσκησης πίεσης. Τώρα, πλέον, βλέπουμε ότι κλιμακώνεται η κατάσταση, κατ’ αρχάς σε ρητορικό επίπεδο αλλά και σε επιχειρησιακό, μιας και έχουμε προώθηση αμερικανικών υποβρυχίων.
Έχω την αίσθηση ότι μπαίνουμε σε μια νέα περίοδο και σίγουρα αυτός που επιχαίρει απ’ αυτή την κατάσταση είναι ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Σας θυμίζω την εμπειρία που είχε ο ίδιος, όταν ο Τραμπ στο ξεκίνημα της θητείας του είχε πάρει το μέρος του Πούτιν, επιπλήττοντας τον Ουκρανό πρόεδρο μέσα στο Λευκό Οίκο για τη στάση του.
Άρα, εισερχόμαστε σε μια νέα περίοδο αντιπαράθεσης ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ρωσία, καθώς δεν έχουν αποδώσει τα στρατιωτικά μέτρα και ιδίως η στρατιωτική βοήθεια της Δύσης προς την Ουκρανία. Από την άλλη πλευρά, η αμετακίνητη στάση του Πούτιν πηγάζει από δύο βασικά σημεία. Πρώτον, από το γεγονός ότι αυτή είναι η πολιτική της Ρωσίας δηλαδή η διαχείριση κρίσεων μέσα από ένα θα λέγαμε πλαίσιο ψυχολογικού πολέμου που πάντα δείχνει να έχει μία συγκεκριμένη στρατηγική Ρωσία σε αυτό το κομμάτι. Και δεύτερον, δεδομένου ότι ο Πούτιν κατέχει ήδη εδάφη επί του πεδίου και κάθε μέρα προσθέτει και νέα.
Ωστόσο, εκτιμώ πως αυτή η προώθηση των υποβρύχιων δεν σημαίνει απαραίτητα, στην προκειμένη φάση, μια δυναμική στρατιωτική σύγκρουση ΗΠΑ – Ρωσίας ή ΝΑΤΟ – Ρωσίας. Αυτή η κίνηση γίνεται στο πλαίσιο κυρίως της άσκησης πίεσης και εκφοβισμού της Ρωσίας, προκειμένου ο Τραμπ να αναγκάσει τον Πούτιν να συζητήσει με τον Ζελένσκι, ώστε να φτάσουμε σε μια συμφωνία για το τέλος του πολέμου.
Αν κρίνουμε από τις πρόσφατες εξελίξεις, οι Ηνωμένες Πολιτείες μοιάζουν να εδραιώνονται εκ νέου ως κυρίαρχη παγκόσμια υπερδύναμη. Αυτό πού οφείλεται; Είναι περισσότερο θέμα στρατιωτικής παρουσίας, τεχνολογικής υπεροχής ή διπλωματικής ικανότητας;
Νομίζω ότι το σύνθημα του Τραμπ «MAGA - Make America Great Again» (σ.σ. «Να ξανακάνουμε μεγάλη την Αμερική») δείχνει, ακριβώς, ότι αυτή είναι η στόχευση και αυτός είναι ο σκοπός. Βλέπουμε ότι ο Τραμπ μπορεί από τη μία πλευρά να εκφράζει, ακόμη και πριν από την ανάληψη της προεδρίας των ΗΠΑ, ότι θέλει να εμφανιστεί ως ο βασικός παράγοντας στη λύση των συγκρούσεων. Και μάλιστα, σας θυμίζω ότι κατά την πολύ πρόσφατη σύγκρουση Ινδίας - Πακιστάν υπήρξε παρεμβολή του Τραμπ και στις δύο πλευρές.
Από την άλλη πλευρά, βλέπουμε και μία άλλη τακτική που εφαρμόζει ο Αμερικανός πρόεδρος. Δηλαδή, απ’ όλες αυτές τις συγκρούσεις να κερδίζουν οι ΗΠΑ, μέσα από μία σειρά συμφωνιών πάνω σε θέματα επενδύσεων στις περιοχές όπου παρεμβαίνει. Θυμίζω τη συμφωνία των ΗΠΑ για τις ουκρανικές σπάνιες γαίες, όπως επίσης και την επίσκεψη Τραμπ στη Μέση Ανατολή, μετά την οποία ακολούθησαν συμφωνίες των ΗΠΑ διάφορες χώρες όπως Σαουδική Αραβία, Συρία και λοιπές.
Δηλαδή, έχουμε, στην ουσία, μια στρατηγική στόχευση του Τραμπ να δείξει ότι είναι η μοναδική υπερδύναμη, χρησιμοποιώντας κατ’ αρχάς το μέτρο των κυρώσεων, το μέτρο των δασμών, των επενδύσεων αλλά και του εκφοβισμού, με την χρήση στρατιωτικής ισχύος.
Από την άλλη πλευρά, η Ρωσία δείχνει να αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις τόσο στο ουκρανικό μέτωπο όσο και στη Συρία. Βλέπουμε μία σχετική αναδίπλωση ή αποδυνάμωση της ρωσικής ισχύος; Ποιοι είναι οι παράγοντες που οδηγούν σε αυτή την εξέλιξη;
Ειδικά για τη Συρία θα πρέπει να πούμε ότι η ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ στις 8 Δεκεμβρίου 2024 από τις τρομοκρατικές δυνάμεις του Τζολάνι, αν και στην αρχή έδειξαν ότι η Ρωσία αποχωρεί εντελώς από τη Συρία, μπορώ να πω ότι τον τελευταίο μήνα περίπου, ίσως και δίμηνο, βλέπουμε μία επανεμφάνιση της Ρωσίας στη Συρία, με υποστήριξη των Αλαουιτών ή και με τη στρατιωτική της παρουσία στην περιοχή και κυρίως στη παραλιακή ζώνη της δυτικής Συρίας. Δηλαδή, ναι, υπήρξε μία αρχική, θα λέγαμε, μείωση της ρωσικής παρουσίας στη Συρία, όμως τελευταία βλέπουμε ότι υπάρχει μα δυναμική επανεμφάνισή της. Η Μόσχα μιλάει πλέον και με τους Κούρδους, υποστηρίζει τους Αλαουίτες και εμπράκτως πλέον στο συριακό μέτωπο.
Αυτό το comeback των Ρώσων στη Συρία φαίνεται ότι προήλθε πρώτον από το θέμα λόγω της εμπλοκής στο Ουκρανικό. Ωστόσο, έχουμε μία Ρωσία, η οποία δείχνει ότι, αφού έχει πατήσει σταθερά έδαφος στα ουκρανικά εδάφη, δεν αφήνει το στρατηγικό της στόχο που είναι η ενεργή παρουσία της στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και ιδιαίτερα στη Συρία που ήταν μία χώρα, με την οποία είχε άριστες σχέσεις με το προηγούμενο καθεστώς του Άσαντ, αλλά και στρατηγική παρουσία σε δύο βάσεις στη Συρία.
Ναι, αλλά η Ρωσία φαίνεται να έχει ανοίξει πάρα πολλά μέτωπα, δηλαδή έχει ήδη την Ουκρανία, έχει και τη Συρία. Τώρα γίνεται αυτό το επεισόδιο με τον Τραμπ στέλνει τα πυρηνικά υποβρύχια πολύ κοντά στις ακτές της. Μήπως, τελικά διευρύνει κατά πολύ τις συγκρούσεις της;
Θα το αντέξει κάτι τέτοιο η Ρωσία. Κύριος αντικειμενικός σκοπός της Ρωσίας είναι κατ’ αρχάς η επιτυχία της στην Ουκρανία, ήτοι ο στρατηγικός στόχος που έχει θέση επί των ουκρανικών εδαφών.
Στα άλλα μέτωπα η Ρωσία είναι πολύ επιφυλακτική και προσεκτική στην «καλή σχέση» της με την Τουρκία και είναι πάρα πολύ προσεκτική. Από εκεί και πέρα, διαχειρίζεται με προσοχή τα θέματα στην Συρία. Είδαμε τον τρόπο, με τον οποίο συζήτησε με τον Τζολάνι την επομένη της ανατροπής Άσαντ, καθώς επίσης και την παρουσία της στη Λιβύη.
Δεν μπορώ να πω ότι η Ρωσία έχει ανοιχτά άλλα μέτωπα στο βαθμό που να επηρεάζουν την επιχειρησιακή δυναμική της. Κι αυτό γιατί το κύριο μέτωπο το οποίο είναι ενδιαφέρον και έχει εστιάσει εξαρχής είναι το Ουκρανικό. Νομίζω ότι δεν μπορούμε να μιλάμε για άλλα ανοιχτά μέτωπα.
Σας θυμίζω, κύριε Παναγόπουλε, ότι ακόμη και στην πρόσφατη στρατιωτική σύγκρουση ανάμεσα στο Ισραήλ και το Ιράν, η Ρωσία υπήρξε πάρα πολύ προσεκτική. Όλοι θα περίμεναν μια πολύ πιο ενεργή και στρατιωτική υποστήριξη του Ιράν από την Ρωσία, όχι μόνο σε επίπεδο δηλώσεων ρητορικής και πολιτικής, αλλά είδαμε ότι η Μόσχα δεν παρείχε καμία στήριξη στρατιωτική, εννοώ από εξοπλιστικής πλευράς στο Ιράν.
Πώς εκτιμάτε ότι θα διαμορφωθεί η ισορροπία ισχύος τα επόμενα χρόνια ανάμεσα σε ΗΠΑ, Ρωσία και Κίνα; Θα έχουμε επιστροφή στον διπολισμό ή είσοδο σε μια νέα πολυπολική τάξη με απρόβλεπτες ισορροπίες;
Φαίνεται ότι, πράγματι, μπαίνουμε σε μία πολυπολική τάξη, αλλά νομίζω αυτό θα κριθεί και από το κατά πόσο θα κλείσει το μέτωπο στην Ουκρανία. Δηλαδή, αν έχουμε μία γρήγορη - που δεν το βλέπω - συμφωνία που θα κλείσει η ΕΕ με τη Ρωσία για το Ουκρανικό, νομίζω μετά αυτό που θα δούμε, είναι οι ΗΠΑ πλέον να στρέφουν το ενδιαφέρον τους προς την Κίνα.
Μπορεί να μιλάμε για μία πολυπολική τάξη, αλλά αν θα κλείσει το μέτωπο με τη Ρωσία, νομίζω ότι πλέον θα μιλάμε για ένα περιβάλλον γεωπολιτικό, όπου θα κυριαρχεί η σύγκρουση ΗΠΑ - Κίνας.
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης είναι απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Άμυνας, κάτοχος MBA από το Nottingham Trend University, Πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας & Εθνολογίας του ΔΠΘ, και υποψήφιος Διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ διετέλεσε μέλος της Ελληνικής Διπλωματικής Αντιπροσωπείας στην Κωνσταντινούπολη την περίοδο 1995-1999, Ακόλουθος Άμυνας στην Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα/παράλληλη διαπίστευση στο Μπακού την περίοδο 2013-2017. Είναι συνεργάτης του αμερικανικού Ινστιτούτου αναλύσεων, «Defense & Foreign Affairs». Αποστρατεύθηκε τον Μάρτιο του 2022.
