Παρατηρώντας ως πολίτης με ισχυρή ευρωπαϊκή συνείδηση τα πεπραγμένα της Αμερικής του Τραμπ βλέπω να διαμορφώνεται μια εντελώς νέα κατάσταση για το μέλλον της Ευρώπης μας. Είναι πλέον περισσότερο από εμφανές ότι η Ευρώπη αντιμετωπίζει κινδύνους που προέρχονται από δύο απολυταρχικά καθεστώτα που μοιάζουν όλο και περισσότερο, όπως οι ηγέτες τους Πούτιν και Τραμπ. Είναι επίσης εμφανές ότι τουλάχιστον σήμερα η Κίνα δεν αποτελεί σημαντικό κίνδυνο για την Ευρώπη όπως οι δύο προηγούμενοι.
Στην Ουκρανία διακυβεύεται η αξιοπρέπεια, η αξιοπιστία της Ευρώπης ως μεγάλης διεθνούς δύναμης αλλά και η μελλοντική ελευθερία και η δημοκρατία της. Εάν η απολυταρχική Ρωσία πετύχει τους στόχους της όχι στο πεδίο της μάχης αλλά με εκβιασμό και επιβολή μιας άδικης λύσης από την εκκολαπτόμενη απολυταρχία της Αμερικής το ιστορικό προηγούμενο θα μοιάζει με αυτό της επιβολής τετελεσμένων του Γ’ Ράιχ στην Ευρώπη του μεσοπολέμου. Η Αμερική δεν συμπεριφέρεται σήμερα ως ευρωπαϊκός σύμμαχος, το ΝΑΤΟ είναι κλινικά νεκρό και στην ουσία μια χίμαιρα στο μυαλό των σήμερα αδύναμων και ανασφαλών Ευρωπαίων.
Η ευθύνη των Ευρωπαίων ηγετών τις τελευταίες δεκαετίες να στηριχτούν αποκλειστικά στην προστασία των Αμερικάνων αποδείχθηκε επικίνδυνη και ανεύθυνη για το μέλλον της ηπείρου μας και των λαών της. Ποιος πιστεύει σοβαρά σήμερα ότι η Αμερική θα συνδράμει την Ευρώπη σε μια πολεμική ρήξη της με την απολυταρχική Ρωσία; Η Ουκρανία το δείχνει περίτρανα. Η Αμερική την εκβιάζει προς όφελος της Ρωσίας, ενώ η παροχή αμερικανικού οπλισμού στους Ουκρανούς που υπερασπίζονται την πατρίδα τους πληρώνεται κατεξοχήν από τους Ευρωπαίους. Την ίδια στιγμή η Αμερική εκμεταλλεύεται κυνικά την αιμάσσουσα ευρωπαϊκή Ουκρανία, εξασφαλίζοντας κοψοχρονιά τις πλούσιες σπάνιες γαίες της.
Η απολυταρχική Αμερική στοχεύει στην νίκη στην αντιπαράθεση της με την ανερχόμενη Κίνα. Προσπαθεί να απομακρύνει την Ρωσία από την επιρροή της τελευταίας παρέχοντας τις αφανείς και κάποιες πλέον εμφανείς υπηρεσίες της στη νέα ‘σύμμαχο’ της. Ή σχέση αυτή ξεκίνησε στην πρώτη θητεία του Αμερικάνου προέδρου αλλά και πολύ πριν από αυτήν με την ρωσική στήριξη στον επιχειρηματία Τραμπ που για χρόνια παρέπαιε οικονομικά.
Πιστεύεται πλέον παγκοίνως ότι η οικονομική και δικτυακή ρωσική παρέμβαση στην πρώτη εκλογή του Τραμπ ήταν σημαντική, ίσως καθοριστική. Οι δύο ηγέτες έχουν χτίσει μια αμοιβαία οικονομική και πολιτική αλληλεξάρτηση, το ακριβές μέγεθος της οποίας θα αναδείξει στο μέλλον η ιστορική έρευνα. Είναι τυχαίο ότι ο Τραμπ ανακοινώνει κυρώσεις κατά της Ρωσίας τις οποίες μετά ανακαλεί; Τι μέσα πίεσης έχουν οι Ρώσοι στον Αμερικανό πρόεδρο ώστε να συμπεριφέρεται έτσι;
Η Αμερική λειτουργεί πλέον κυνικά προς την Ευρώπη. Με την μετάθεση της ενεργειακής εξάρτησης της από την Ρωσία στην ίδια, γεγονός βέβαια εξαιρετικά ωφέλιμο για την χώρα μας ως μία από τις εισόδους των αμερικανικών υδρογονανθράκων στην Ευρώπη. Η επιβολή αυξημένων δασμών στα ευρωπαϊκά προϊόντα περιορίζουν την είσοδο τους στην αμερικανική αγορά. Η προσπάθεια των Ευρωπαίων να επιβάλουν δασμούς στις μεγάλες αμερικανικές εταιρίες οδηγεί την τελευταία στην ακόμη επιθετικότερη αύξηση των δασμών.
Η Ευρώπη βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με πραγματικό κίνδυνο επιβίωσης. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες φαίνεται να αφυπνίζονται, όμως αντιμετωπίζουν δυσκολίες να πείσουν τους πολίτες τους για την αναγκαιότητα της ιστορικής αλλαγής που απαιτείται που θα στερήσει πόρους από τις κοινωνικές παροχές στις οποίες οι Ευρωπαίοι πολίτες είναι συνηθισμένοι. Σε αυτό βοηθούν και οι δύο απολυταρχικοί ανταγωνιστές της.
Συζητείται ανοιχτά πλέον ότι η Ρωσία χρηματοδοτεί σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και στη χώρα μας ακραία αντιευρωπαϊκά κόμματα που πιστεύουν στην απολυταρχία, ενώ έχει αναδυθεί σε λανθάνοντα ηλεκτρονικό υβριδικό πόλεμο αποσταθεροποίησης κρίσιμων ευρωπαϊκών υποδομών ενέργειας και μεταφορών. Η σημερινή απολυταρχική Αμερική συνηγορεί στις προσπάθειες της πρώτης λειτουργώντας ως παράδειγμα πολιτικής (τραμπισμός) για τα αντιευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα που απεργάζονται την διάλυση της ευρωπαϊκής ένωσης με τα πιο εμφανή παραδείγματα σε Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία. Ήδη δύο χώρες μέλη της Ένωσης (Ουγγαρία, Σλοβακία) κοιτούν περισσότερο προς τις δύο απολυταρχίες παρά προς την Ευρώπη.
Θα βρει η Ευρώπη την δύναμη να παραμείνει ένας διεθνής πόλος δημοκρατίας και ελευθερίας, να διατηρήσει ανεξάρτητη διεθνή φωνή; Δύσκολο εάν δεν αποφασίσει και πληρώσει το τίμημα αυτοδύναμης αμυντικής και ενεργειακής επάρκειας, παρότι αποτελεί την πιο πλούσια διεθνώς αγορά 500 εκατομμυρίων πολιτών. Η χώρα μας μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο σε αυτήν την ευρωπαϊκή προσπάθεια. Χρειάζεται όμως πολιτική σταθερότητα με σαφείς στόχους ως αποτέλεσμα μελέτης και σχεδιασμού και όχι του συγγνωστού ‘βλέπουμε και κάνουμε’.
*O Αχιλλέας Γραβάνης είναι Καθηγητής Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης
