Μια ημέρα μετά τη συνάντησή του με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, όπου φάνηκε ξεκάθαρα πως πήγε πολύ καλά με εξαίρεση το μεταναστευτικό, ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, ξεκαθάρισε πώς ακριβώς εννοεί τη μετανάστευση η Γερμανία. Στην πρώτη του ομιλία στην Μπούντεσταγκ δήλωσε: «Η Γερμανία είναι χώρα μετανάστευσης - έτσι ήταν και έτσι θα παραμείνει»! Αλλά… κατόπιν διαλογής!
Επαναλαμβάνοντας περίπου το σύνθημα της προηγούμενης γερμανικής κυβέρνησης «Γερμανία, χώρα της μετανάστευσης» ο κ. Μερτς, επαναλαμβάνοντας ότι χρειάζονται περισσότεροι περιορισμοί και περισσότεροι έλεγχοι, πρόσθεσε και κάτι ακόμη. Όπως είπε, «θέλουμε να παραμείνουμε μια φιλική χώρα που σέβεται ειδικά εκείνους που έχουν έρθει εδώ, ζουν και εργάζονται μαζί μας». Έσπευσε ωστόσο να προσθέσει ότι στο παρελθόν η Γερμανία επέτρεπε σε υπερβολικό βαθμό τη μετανάστευση «χαμηλών δεξιοτήτων», κάτι που, όπως επίσης είπε, πρέπει να αλλάξει.
Με λίγα λόγια, η Γερμανία επιθυμεί να υποδέχεται ανθρώπους «υψηλών δεξιοτήτων» (στα νοσοκομεία της εργάζονται 5.000 γιατροί και νοσηλευτές με μεταναστευτικό και προσφυγικό υπόβαθρο), αλλά υπάρχει πρόβλημα με εκείνους που είναι «χαμηλών δεξιοτήτων», που δεν είναι ευπρόσδεκτοι.
Μια μέρα νωρίτερα, στην κοινή συνέντευξη Τύπου, ο κ. Μητσοτάκης μίλησε για την μεγάλη προσπάθεια που καταβάλλει η Ελλάδα όσον αφορά στην φύλαξη των εξωτερικών συνόρων της Ελλάδας που είναι και εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης. Πολύ περισσότερο που τα δικά μας σύνορα είναι κυρίως θαλάσσια και στην θάλασσα δεν γίνονται απορρίψεις, όπως ενδεχομένως στα χερσαία σύνορα.
Και πολύ περισσότερο που όταν κάνεις διάσωση στη θάλασσα δεν ρωτάς ποιος έχει χαμηλές και ποιος υψηλές δεξιότητες…
«Δεν έχουμε συμφωνήσει σε όλα ως προς το πλαίσιο κατανόησης αυτού του προβλήματος, όμως αντιμετωπίζω το ζήτημα αυτό με κατανόηση της γερμανικής πλευράς, όπως ζητώ και την αντίστοιχη κατανόηση από πλευράς Γερμανίας για το τι σημαίνει να βρίσκεσαι στη δύσκολη θέση να φυλάς τα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης. Με καλή διάθεση, όμως, και μέσα από ένα πλαίσιο συνεργασίας των αρμόδιων Υπουργείων μας, πιστεύω ότι θα καταλήξουμε σε λύσεις οι οποίες θα είναι αμοιβαία ωφέλιμες», ξεκαθάρισε ο κ. Μητσοτάκης.
Στο ίδιο θέμα, ο κ. Μερτς ανέδειξε τη σημασία της εξεύρεσης κοινών ευρωπαϊκών λύσεων, υπογραμμίζοντας την σημασία της φύλαξης των εξωτερικών συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και επισημαίνοντας ότι «τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ δεν είναι μόνο εξωτερικά σύνορα των κρατών που βρίσκονται εκεί», αλλά και όλων των κρατών-μελών. Ωστόσο πρόσθεσε:
«Μιλήσαμε και για επιστροφές και συμφωνήσαμε να έχουμε ανταλλαγή απόψεων». Προσθέτοντας ότι «η ελληνική κυβέρνηση γνωρίζει τη σημασία που αποδίδει το Βερολίνο στο θέμα. Γνωρίζει ότι το θεωρούμε μεγάλο πρόβλημα. Ότι οι αριθμοί είναι πολύ υψηλοί». Υπογράμμισε, όμως, ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα επιδιώξει κοινές λύσεις. «Είμαστε δεσμευμένοι να λύσουμε από κοινού το μεταναστευτικό- και το πώς η Ελλάδα θα μπορέσει να διασφαλίσει τα εξωτερικά σύνορα αποτελεί και δικό μας συμφέρον», κατέληξε ο κ. Μερτς.
Την επομένη, στην γερμανική Βουλή, αποκάλυψε ότι το πρόβλημα δεν είναι οι «αριθμοί», αλλά οι αριθμοί των «χαμηλών δεξιοτήτων».
Κάπως έτσι, η Γερμανία βρέθηκε σε σύγκρουση με όλους τους γείτονές της. Αλλά και σε διαφωνία μεταξύ των κυβερνητικών εταίρων.
Σύγκρουση με τους γείτονες για το μεταναστευτικό
Την επομένη κιόλας της εκλογής του στην Μπούντεσταγκ, ο κ. Μερτς, δια του νέου υπουργού των Εσωτερικών Αλεξάντερ Ντόμπριντ (CSU), με προφορική εντολή, ανακοίνωσε την ενίσχυση των συνοριακών ελέγχων στην εκτεινόμενη σε 4.000 χιλιόμετρα χερσαία συνοριακή γραμμή της χώρας.
Παράλληλα, έγινε γνωστό ότι ο αριθμός των αστυνομικών που υπηρετούν στα σύνορα θα αυξηθεί από 11.000 σε 14.000, ενώ, όπως ανέφερε ο Spiegel, δεν αποκλείεται να ζητηθεί από τους αστυνομικούς στα σύνορα να υπηρετούν σε 12ωρες αντί για 8ωρες βάρδιες. Παρά το γεγονός ότι και οι 11.000 αστυνομικοί είναι πολλοί, με αποτέλεσμα να υπάρχει ελλιπής αστυνομική παρουσία στην υπόλοιπη χώρα.
Παρά δε το γεγονός ότι η συμφωνία μεταξύ των κυβερνητικών εταίρων προβλέπει πως η (αμφιλεγόμενη) απόρριψη στα σύνορα θα εφαρμοστεί σε «συντονισμό» με τις γειτονικές χώρες, ο επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας της Χριστιανικής Ένωσης (CDU/CSU) Γενς Σπαν δήλωσε ότι το μέτρο θα εφαρμοστεί ακόμη και παρά τη θέληση των γειτονικών χωρών.
Το γεγονός προκάλεσε αμέσως την αντίδραση της Πολωνίας, της Ελβετίας, του Λουξεμβούργου και της Αυστρίας, ενώ η Τσεχία επέλεξε στάση αναμονής. Το αυστριακό υπουργείο Εσωτερικών έσπευσε να ανακοινώσει: «Υποθέτουμε ότι η Γερμανία θα τηρήσει το ευρωπαϊκό δίκαιο σε όλα τα μέτρα που λαμβάνει. Μέτρα των γερμανικών αρχών που αποκλίνουν από αυτό, δεν θα γίνουν αποδεκτά».
Στις 7 Μαΐου, αμέσως μετά την εκλογή του, ο κ. Μερτς επισκέφθηκε την Πολωνία και βρέθηκε απέναντι σε έναν μάλλον εκνευρισμένο Ντόναλντ Τουσκ, ο οποίος ξεκαθάρισε: «Η Γερμανία θα επιτρέψει την είσοδο στο έδαφός της σε όποιον θέλει. Η Πολωνία θα επιτρέψει την είσοδο στο έδαφός της μόνο σε όσους δέχεται».
Λίγες μέρες αργότερα, η Πολωνία πέρασε από τα λόγια στην πράξη. Σύμφωνα με τον Spiegel, δύο νεαροί Αφγανοί άνδρες φέρεται να συνελήφθησαν όχι μακριά από τα σύνορα με την Πολωνία. Δήλωσαν ότι ήθελαν να υποβάλουν αίτηση για άσυλο. Ωστόσο, όταν η γερμανική αστυνομία προσπάθησε να τους απελάσει πίσω στην Πολωνία, οι Πολωνοί συνοριοφύλακες αρνήθηκαν να δεχτούν πίσω τους δύο άνδρες. Με αποτέλεσμα αυτοί να μεταφερθούν σε γερμανικό κέντρο υποδοχής.
Καθώς οι δύο άνδρες ήθελαν να υποβάλουν αίτηση ασύλου στη Γερμανία, η Πολωνία επικαλέστηκε την συμφωνία του Δουβλίνου, σύμφωνα με την οποία η Γερμανία όφειλε να διευκρινίσει ποια χώρα της ΕΕ είναι υπεύθυνη για την αίτηση ασύλου.
Όλα αυτά δείχνουν ότι η Γερμανία του Μερτς θα χρειαστεί να καταναλώσει πολύ μεγάλο κεφάλαιο εξωτερικής πολιτικής και μάλιστα με αμφίβολο αποτέλεσμα. Και χωρίς λόγο αφού, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, πέρσι, 229.751 άτομα υπέβαλαν αίτηση ασύλου στη Γερμανία για πρώτη φορά. Δηλαδή περίπου 100.000 λιγότερες αρχικές αιτήσεις ασύλου από ό,τι το προηγούμενο έτος. Οι κύριες χώρες προέλευσης είναι η Συρία, το Αφγανιστάν και η Τουρκία. Μάλιστα, σύμφωνα με τον επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Μετανάστευσης και Προσφύγων (Bamf), Χανς-Έκχαρντ Σόμερ, βασικός λόγος είναι ότι η Σερβία ουσιαστικά έκλεισε, τον Νοέμβριο του 2023, την διαδρομή προς την Ουγγαρία.
Οπισθοχώρηση με το καλημέρα σας
Οι αντιδράσεις οδήγησαν σε νέες διευκρινίσεις, με τον Ντόμπριντ να εξηγεί πως «δεν πρόκειται να απομακρύνουμε τους πάντες από αύριο, αλλά για μείωση του αριθμού. Οι έγκυες γυναίκες, τα παιδιά και άλλα μέλη ευάλωτων ομάδων δεν θα απορρίπτονται». Αυτό προφανώς σημαίνει πως δεν θα απομακρύνονται και οι άνδρες μέλη και προστάτες οικογενειών.
Με το καλημέρα σας αποδείχθηκε (και πάλι) πως δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις για δύσκολα προβλήματα.
Πολύ περισσότερο που το νομικό καθεστώς σε σχέση με την ευρωπαϊκή νομοθεσία προσφέρεται για διαφορετικές ερμηνείες. Πολλοί ειδικοί υποστηρίζουν ότι απορρίψεις στα σύνορα γενικά δεν επιτρέπονται, καθώς οι συνοριακοί έλεγχοι δεν διεξάγονται ακριβώς στη συνοριακή γραμμή, αλλά συχνά κάπως πίσω από αυτήν.
Και σίγουρα δεν επιτρέπεται σε όσους έχουν ήδη λάβει το καθεστώς του πρόσφυγα, αφού οι πρόσφυγες νομίμως ταξιδεύουν σε όποια ευρωπαϊκή χώρα επιθυμούν για διάστημα 90 ημερών.
Επιπλέον, προβλέπεται ότι πρέπει να διενεργηθεί τουλάχιστον μια σύντομη διαδικασία που να περιλαμβάνει διαδικασίες συνέντευξης και ταυτοποίησης, προκειμένου να προσδιοριστεί ποιο κράτος μέλος είναι υπεύθυνο για την διαδικασία ασύλου.
Υπάρχει, όμως, και το άρθρο 72 της Συνθήκης για την Λειτουργία της ΕΕ, που επιτρέπει παρεκκλίσεις υπό ορισμένες προϋποθέσεις – συγκεκριμένα όταν απειλείται η δημόσια τάξη ή η εθνική ασφάλεια, όπως συνέβη, για παράδειγμα, το 2020 στον Έβρο.
Πρόκειται για την λεγόμενη ρήτρα έκτακτης ανάγκης και πιθανόν γι’ αυτό να δημοσιεύθηκε ότι ο Μερτς κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, κάτι που αμέσως διαψεύστηκε από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο – προφανώς επειδή δεν φαίνεται να υπάρχει τέτοια έκτακτη ανάγκη στα γερμανικά σύνορα και επί του θέματος το Δικαστήριο της ΕΕ είναι πολύ αυστηρό όσον αφορά αυτές τις εξαιρέσεις.
Μια ακόμη χλιαρή συμφωνία που παραπέμπει στο μέλλον
Διαφωνία υπήρξε αμέσως και στο εσωτερικό της νέας κυβέρνησης συνεργασίας: Την ώρα που οι εκπρόσωποι της Χριστιανικής Ένωσης ανακοίνωναν απορρίψεις στα σύνορα, ο αντιπρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του SPD, Ντιρκ Βίζε, δήλωνε στο NTV ότι οι αιτήσεις ασύλου πρέπει να συνεχίσουν να εξετάζονται σύμφωνα με το Σύνταγμα. Όπως υπογράμμισε, «στην πραγματικότητα αυτό συζητήθηκε στη συμφωνία συνασπισμού».
Και επειδή πολύς θόρυβος έχει γίνει σχετικά με την αυστηροποίηση της γερμανικής μεταναστευτικής πολιτικής, μια ματιά στην συμφωνία αρκεί για να καταλάβουμε ότι και πάλι έγιναν υποχωρήσεις:
Ως προς την οικογενειακή επανένωση των δικαιούχων επικουρικής προστασίας, προβλέπεται ότι θα ανασταλεί για δύο χρόνια μέχρι το… 2027! Και μετά (το… 2027) θα επανεξεταστεί! Βάσει μιας διάταξης του 2018, επιτρέπονται 1.000 οικογενειακές επανενώσεις τον μήνα. Βάσει της τελευταίας κυβερνητικής συμφωνίας το ζήτημα θα επανεξεταστεί το 2027, οπότε και θα αποφασιστεί αν το μέτρο θα επεκταθεί ή θα παραμείνει το παρόν καθεστώς. Δηλαδή, απλά βρήκαν τρόπο να πάρουν μια κυβερνητική ανάσα δύο χρόνων.
Ως προς την απονομή ιθαγένειας μετά από 3 χρόνια παραμονής στη χώρα, θα είναι δυνατή μόνο για συζύγους Γερμανών πολιτών. Όπως φαίνεται πολλοί γάμοι θα τελεστούν στην Γερμανία…
Ως προς την απονομή ιθαγένειας μετά από 5 χρόνια παραμονής στη χώρα (όπως προβλέπεται από τον ισχύοντα νόμο), δεν θα αλλάξει. Άρα, η Γερμανία παραμένει πόλος έλξης μέσω του δώρου της ιθαγένειας. Θα παρέχεται επίσης και η δυνατότητα της διπλής ιθαγένειας για εκείνους που αυτό επιτρέπεται από τις χώρες προέλευσης.
Ως προς το πρόγραμμα αποδοχής Αφγανών «θα σταματήσει στο μέλλον»!
Σύνδεση της εργασίας με την παραμονή στη χώρα
Ως προς τις άδειες διαμονής για καλά ενταγμένους, θα δημιουργηθεί μια νέα προσωρινή άδεια διαμονής που θα ισχύει επίσης ως το 2027!
Θα εφαρμόζεται στους μετανάστες που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για παραμονή στη χώρα, υπό την προϋπόθεση να γνωρίζουν επαρκώς την γλώσσα, να διατηρούν ενεργό συμβόλαιο με εργοδότη για πάνω από 12 μήνες, να μπορούν να στηρίζουν τις οικογένειές τους χωρίς κρατική επιδότηση, να έχουν ταυτοποιηθεί, να κατοικούν στη Γερμανία για τουλάχιστον τέσσερα χρόνια ως τις 31 /12/2024, να βρίσκονται σε κατάσταση εκπαίδευσης (Ausbildungsduldung – κατάσταση ανοχής). Αυτή η νέα άδεια διαμονής θα ισχύει ως τις 31/12/2027.
(Στην Ελλάδα έχει ήδη από το 2023 θεσμοθετηθεί αυτό το είδος της προσωρινής άδειας με συμβόλαιο εργοδότη).
Η συμφωνία προβλέπει επίσης την διεύρυνση της λίστας ασφαλών χωρών. Θα περιληφθούν χώρες οι πολίτες των οποίων έχουν λάβει άσυλο στην Γερμανία σε ποσοστό κάτω του 5% κατά τα τελευταία 5 χρόνια.
Όσον αφορά στις απελάσεις, η συμφωνία Χριστιανοδημοκρατών και Σοσιαλδημοκρατών προβλέπει πως θα απελαύνονται εκείνοι που έχουν καταδικαστεί για βαριά ποινικά αδικήματα, ενώ σχετικά με εκείνους των οποίων το αίτημα ασύλου απορρίπτεται προβλέπεται ενίσχυση των οικειοθελών επιστροφών, των κινήτρων και της συμβουλευτικής προκειμένου να επιτυγχάνεται μια εθελούσια επιστροφή.
Ξεχωριστή θέση για την Ένταξη
Ξεχωριστή θέση στην Συμφωνία κατέχει η Ένταξη με σκοπό την «βελτίωση της κοινωνικής συνοχής στην Γερμανία». Προβλέπεται η σύνδεση των ενταξιακών δράσεων με την παραμονή στη χώρα, με έμφαση στις νεαρές ηλικίες και με προσδιορισμό δικαιωμάτων και υποχρεώσεων (κάτι που ήδη κάνει η Ελλάδα).
Ξεκάθαρη ευθυγράμμιση με την Συνθήκη της Γενεύης
Ένα άλλο ζήτημα ήταν πάντα τα υπερβολικά επιδόματα που παρέχονται στην Γερμανία.
Με τη νέα συμφωνία, τα επιδόματα θα περικόπτονται όταν κάποιος (αλλοδαπός ή όχι) αρνείται επανειλημμένα και συστηματικά κάθε προσφορά εργασίας.
Καθώς η Συνθήκη της Γενεύης προβλέπει ότι η χώρα που παρέχει την διεθνή της προστασία σε πρόσφυγες οφείλει να τους παρέχει ό,τι και στους υπηκόους της, η συμφωνία προβλέπει πλέον πως όποιος (ανεξαρτήτως προέλευσης) αρνείται συστηματικά εργασία θα παύει να απολαμβάνει το προνόμιο.
Όσον αφορά στο ασφαλιστικό, το ύψος των συντάξεων δεν θα αλλάξει μέχρι το 2031 και αυτές θα συνεχίσουν να χρηματοδοτούνται από τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό.
Επίσης θα εισαχθεί μια νέα σύνταξη για όλες τις μητέρες, ανεξαρτήτως του έτους γέννησης των παιδιών, ενώ θα εισαχθεί και ένα νέο είδος σύνταξης για εκείνους που εργάζονται μετά την συνταξιοδότησή τους και στους οποίους θα επιτρέπεται να κερδίζουν επιπλέον 2.000 ευρώ τον μήνα.
Όσον αφορά στους φόρους αυτοί θα μειωθούν για τους ανθρώπους με χαμηλά και μεσαία εισοδήματα μετά από δύο χρόνια. Η φορολογία των επιχειρήσεων επίσης θα μειωθεί. Στις συγκοινωνίες, το εισιτήριο πολλαπλών διαδρομών (58 ευρώ τον μήνα) θα αυξηθεί μετά το 2029.
Στον δημόσιο τομέα θα μειωθεί κατά 8% ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων (εξαιρουμένων των εργαζόμενων στην ασφάλεια).
Επίσης θα εξοικονομηθεί 1 δις ευρώ από την μείωση στην χρηματοδότηση προγραμμάτων και διεθνών οργανισμών, ενώ δήμοι με παλαιά χρέη θα στηριχθούν από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση με 250 εκ. ευρώ τον χρόνο.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν το σχέδιο για δημιουργία εθελοντικής στρατιωτικής υπηρεσίας και η αναθεώρηση της νομιμοποίησης της κάνναβης, όπως και των μέτρων για την πανδημία.
Ιδιαίτερη θέση στην συμφωνία μεταξύ των κομμάτων κατέχει και η ενίσχυση του αναπτυξιακού προγράμματος της Ανατολικής Γερμανίας, με επενδύσεις και αύξηση των θέσεων εργασίας, προφανώς για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της ακροδεξιάς που στην περιοχή πρωτεύει.
Χωρίς αμφιβολία πάντως, με την γερμανική οικονομία να παραμένει στάσιμη για τρίτη συνεχή χρονιά, θα χρειαστεί να γίνουν πολλά.
Μόνο τον περασμένο Μάρτιο η Deutsche Bank ανακοίνωσε την κατάργηση σχεδόν 2.000 θέσεων εργασίας, ενώ η Postbank θα μειώσει στο μισό σχεδόν τα 550 υποκαταστήματά της. Η Siemens περικόπτει παγκοσμίως 6.000 θέσεις εργασίας και ανάλογες περικοπές ανακοινώνουν εδώ και καιρό οι πιο εμβληματικές γερμανικές βιομηχανίες.
Συμπέρασμα: Η Γερμανία αντιμετωπίζει πολύ περισσότερα προβλήματα από το μεταναστευτικό…
*Βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών, πρώην υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, δημοσιογράφος
