Κατατέθηκε στη Βουλή το νομοσχέδιο του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών με τίτλο «Διασφάλιση δημοσιονομικής ισορροπίας: Μεταρρύθμιση πλαισίου δημοσιονομικής διαχείρισης - Τροποποίηση ν. 4270/2014 για την ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1265 του Συμβουλίου της 29ης Απριλίου 2024 για την τροποποίηση της Οδηγίας 2011/85/ΕΕ σχετικά με τις απαιτήσεις για τα δημοσιονομικά πλαίσια των κρατών μελών και λοιπές διατάξεις».
Το νομοσχέδιο θα εισαχθεί στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή την ερχόμενη Τρίτη, 1 Ιουλίου 2025, ανακοίνωσε το ΥΠΕΘΟ.
Σύμφωνα με τη σχετική Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης:
Μέρος Α΄: Το προτεινόμενο σχέδιο νόμου τροποποιεί το ισχύον πλαίσιο κανόνων και διαδικασιών για τη δημοσιονομική διαχείριση, όπως αυτό αποτυπώνεται στον ν. 4270/2014 (Α΄ 143) και ενσωματώνει στην εθνική έννομη τάξη την Οδηγία (EE) 2024/1265 του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 2024, για την τροποποίηση της οδηγίας 2011/85/ΕΕ σχετικά με τις απαιτήσεις για τα δημοσιονομικά πλαίσια των κρατών μελών (Σειρά L) (εφεξής Οδηγία (ΕΕ) 2024/1265), καθώς και σειρά μέτρων εφαρμογής του Κανονισμού (ΕΕ) 2024/1263 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 29ης Απριλίου 2024, σχετικά με τον αποτελεσματικό συντονισμό των οικονομικών πολιτικών και την πολυμερή δημοσιονομική εποπτεία και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) 1466/97 του Συμβουλίου (Σειρά L) και του Κανονισμού (ΕΕ) 2024/1264 του Συμβουλίου της 29ης Απριλίου 2024, για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) 1467/97 για την επιτάχυνση και τη διασαφήνιση της εφαρμογής της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος (Σειρά L).
Πρόκειται, ουσιαστικά, για την αποτύπωση στην εθνική έννομη τάξη των αλλαγών που επιφέρει η μεταρρύθμιση του ευρωπαϊκού πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης, η οποία με τη σειρά της αποτυπώθηκε στις προαναφερόμενες πράξεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας.
Τροποποιούνται, ακόμη, ρυθμίσεις του ν. 4270/2014, με τις οποίες δεν ενσωματώνεται η ως άνω Οδηγία αλλά οι οποίες συνέχονται ρυθμιστικά και επιχειρησιακά με λοιπές, τροποποιούμενες λόγω της ενσωμάτωσης, διατάξεις.
Μέρος Β΄: Τροποποιούνται οι προβλέψεις του ν. 4270/2014 που αφορούν στο Δημοσιονομικό Συμβούλιο, προκειμένου να ενσωματωθούν οι προβλέψεις της Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1265 για τους ανεξάρτητους φορείς, οι οποίοι είναι επιφορτισμένοι με την παρακολούθηση των δημοσίων οικονομικών. Η Οδηγία (ΕΕ) 2024/1265 περιλαμβάνει για πρώτη φορά τους εν λόγω φορείς στα δομικά στοιχεία του δημοσιονομικού πλαισίου και αναδεικνύει τον κομβικό ρόλο τους στην εν ευρεία εννοία άσκηση της δημοσιονομικής πολιτικής, με συνέπεια την ανάγκη επαναπροσδιορισμού του ρόλου και του τρόπου λειτουργίας και του Δημοσιονομικού Συμβουλίου. Κατά τούτο, οι προτεινόμενες ρυθμίσεις του Μέρους Β΄ επικαιροποιούν το υφιστάμενο πλαίσιο για το Δημοσιονομικό Συμβούλιο και εισάγουν στην εθνική έννομη τάξη τις νέες απαιτήσεις που προκύπτουν από την Οδηγία (ΕΕ) 2024/1265 και αφορούν ιδίως στις αρμοδιότητες, τα διαθέσιμα εργαλεία, τους πόρους και την εξωστρέφεια του φορέα.
Μέρος Γ΄: Τροποποιούνται οι προβλέψεις του ν. 4270/2014 που αφορούν σε θεσμικά όργανα και στις αρμοδιότητές τους αναφορικά με τα δημόσια οικονομικά, ήτοι σε δομικές συνιστώσες του δημοσιονομικού πλαισίου. Οι τροποποιήσεις αποσκοπούν στην επικαιροποίηση των υφιστάμενων αρμοδιοτήτων ή στην απονομή νέων και τη σύνδεσή τους με τα θεσμικά όργανα που θα τις ασκήσουν, καθώς και στην αναγκαία επαναφορά στο θεσμικό πλαίσιο οργάνων που συμμετέχουν στην εν ευρεία έννοια άσκηση δημοσιονομικής πολιτικής ή στην παρακολούθηση των δημοσίων οικονομικών.
Μέρος Δ΄: Στο Μέρος Δ΄ αποτυπώνονται οι δομικές αλλαγές που επέρχονται στον κύκλο της δημοσιονομικής διαχείρισης σε συνέχεια της μεταρρύθμισης του πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης σε ενωσιακό επίπεδο. Επαναδιατυπώνονται οι αρχές του δημοσιονομικού σχεδιασμού, με τη συμπερίληψη για πρώτη φορά αμιγώς εθνικού κανόνα για τη διατήρηση και ενίσχυση της δημοσιονομικής σταθερότητας, ότι δηλαδή η δημοσιονομική θέση του πρωτογενούς ισοζυγίου της Γενικής Κυβέρνησης πρέπει να είναι πλεονασματική. Αποτυπώνεται, επίσης, ο κανόνας για τη μεταβολή των καθαρών δαπανών ως μέσο για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους και της διατήρησης μεσοπρόθεσμα του ελλείμματος σε επίπεδα κάτω από την τιμή αναφοράς του τρία τοις εκατό (3%) του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (Α.Ε.Π.). Προβλέπονται, ακόμη, οι ρήτρες διαφυγής που επιτρέπουν κατ' εξαίρεση αποκλίσεις από τους ανωτέρω κανόνες. Περαιτέρω, ρυθμίζεται η διαδικασία ενεργοποίησης και εφαρμογής του διορθωτικού μηχανισμού. Με τις προτεινόμενες διατάξεις ρυθμίζονται, επίσης, βασικά διαδικαστικά ζητήματα κατάρτισης και υλοποίησης του Μεσοπρόθεσμου Δημοσιονομικού Διαρθρωτικού Σχεδίου (Μ.Δ.Σ.), ενώ ταυτόχρονα θεσπίζεται ο θεμελιώδης κανόνας της δεσμευτικότητας του στόχου που αυτό περιλαμβάνει για τον ετήσιο και πολυετή δημοσιονομικό προγραμματισμό. Στο πλαίσιο της αντικατάστασης του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ΜΠΔΣ) συνδυαστικά από τον Πολυετή Δημοσιονομικό Προγραμματισμό (Π.Δ.Π.) και το Μ.Δ.Σ. επέρχονται ευρείες τροποποιήσεις στις επιχειρησιακές παραμέτρους της μεσοπρόθεσμης δημοσιονομικής στρατηγικής και επαναπροσδιορίζονται οι δεσμευτικότητες που απορρέουν από αυτήν.
Μέρος Ε΄: Σε συνέχεια των προαναφερόμενων αλλαγών και της τροποποίησης των σχετικών διαδικασιών, με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις του Μέρους Ε΄ επέρχονται αναγκαίες τροποποιήσεις σε σειρά άρθρων του ν. 4270/2014 που διέπουν τις διαδικασίες κατάρτισης, εκτέλεσης και παρακολούθησης του ετήσιου Κρατικού Προϋπολογισμού και των προϋπολογισμών των λοιπών φορέων της Γενικής Κυβέρνησης. Μεταξύ άλλων, αναμορφώνεται και ορίζεται το ελάχιστο περιεχόμενο της εισηγητικής έκθεσης του ετήσιου Κρατικού Προϋπολογισμού, προκειμένου να ενσωματωθούν ως περιεχόμενο αυτής τα μεγέθη και τα γενικότερα στοιχεία που συνδέονται με τους νέους κανόνες και απαιτήσεις του κύκλου της δημοσιονομικής διαχείρισης. Επιπλέον, επικαιροποιείται η διαδικασία κατάρτισης για το σύνολο των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης, καθώς και η κρίσιμη για την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων διαδικασία έγκρισης των πολυετών υποχρεώσεων.
Περαιτέρω, και σε εναρμόνιση με την υπό ενσωμάτωση Οδηγία, προτείνεται πρόσθετη ρύθμιση περί δημοσίευσης δημοσιονομικών δεδομένων από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛ.ΣΤΑΤ.), ενώ καθορίζεται νέο πλέγμα κυρώσεων στο πλαίσιο ενίσχυσης της εποπτείας και επιβολής των κανόνων δημοσιονομικής διαχείρισης.
Μέρος ΣΤ': Συστήνεται ηλεκτρονικό μητρώο με την επωνυμία «Εθνικό Μητρώο Παροχών και Ενισχύσεων» (εφεξής «Μητρώο»), στο Αυτοτελές Τμήμα Επιχειρησιακής Ανάλυσης και Υποστήριξης του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, το οποίο υλοποιείται από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) και είναι προσβάσιμο σε αυθεντικοποιημένους χρήστες μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης (gov.gr-ΕΨΠ) και με χρήση Κωδικών Δημόσιας Διοίκησης.
Στο Μητρώο τηρούνται στοιχεία ανά φυσικό πρόσωπο για κάθε παροχή σε χρήμα και σε είδος και για κάθε ενίσχυση που αυτό λαμβάνει από φορείς του δημοσίου 115τομέα κατά την έννοια της περ. α΄ της παρ. 1 του άρθρου 14 του ν. 4270/2014.
Σκοπός του Μητρώου είναι:
α) η συγκέντρωση σε ένα ενιαίο και συνεκτικό μητρώο των παροχών και ενισχύσεων σε χρήμα και σε είδος που χορηγούνται από το Δημόσιο προς φυσικά πρόσωπα,
β) η αποτελεσματικότερη παρακολούθηση από το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών της δημοσιονομικής επίπτωσης των παροχών και ενισχύσεων που χορηγούνται από φορείς του δημοσίου τομέα,
γ) η υποστήριξη σε πληροφοριακό και στατιστικό επίπεδο, του σχεδιασμού και της άσκησης δημόσιων πολιτικών, μέσω παραγωγής ανωνυμοποιημένων αναφορών επί των ποσοτικών και ποιοτικών χαρακτηριστικών των χορηγούμενων παροχών και ενισχύσεων στη χώρα,
δ) η παροχή πληροφοριών στο πλαίσιο ελεγκτικών διαδικασιών σχετικά με το σύνολο των χορηγούμενων παροχών και ενισχύσεων και την εξασφάλιση των εισοδηματικών κριτηρίων που συνδέονται με τις εν λόγω παροχές ανά φυσικό πρόσωπο,
ε) η αξιοποίηση της συνολικής πληροφόρησης των χορηγούμενων παροχών και ενισχύσεων ανά φυσικό πρόσωπο για λόγους ελέγχου της σώρευσης παροχών, όταν αυτός προκύπτει ως υποχρέωση από την οικεία νομοθεσία κάθε παροχής,
στ) η πληροφόρηση των φυσικών προσώπων για το σύνολο των παροχών και ενισχύσεων που λαμβάνουν από φορείς του δημοσίου και τα προσωπικά δεδομένα που αυτοί τηρούν στο πλαίσιο άσκησης των αρμοδιοτήτων τους.
Στο πλαίσιο αυτό συμπληρώνονται αναγκαία οι αρμοδιότητες του Αυτοτελούς Τμήματος Επιχειρησιακής Ανάλυσης και Υποστήριξης του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, το οποίο είναι υπεύθυνο για τη διαχείριση του Μητρώου.
Μέρος Ζ': Αποτυπώνεται μέρος των μέτρων στήριξης που αφορούν ειδικότερα στην αντιμετώπιση του προβλήματος στέγασης αλλά και στη μόνιμη ενίσχυση του εισοδήματος χαμηλοσυνταξιούχων και άλλων ευάλωτων κοινωνικών ομάδων. Οι προτεινόμενες παρεμβάσεις καταδεικνύουν τη σταθερή κυβερνητική προσπάθεια για βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών και για διασφάλιση αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης. Πρόκειται για μέτρα που εστιάζουν στη μόνιμη ενίσχυση δυο εκατομμυρίων επτακοσίων χιλιάδων (2.700.000) πολιτών με χαμηλά και μεσαία εισοδήματα. Στο επίκεντρο είναι οι οικογένειες που καταβάλλουν ενοίκιο για την κατοικία τους, οι συνταξιούχοι, οι ανασφάλιστοι υπερήλικες και τα άτομα με αναπηρία. Η υιοθέτηση των εν λόγω μέτρων εδράζεται στην υπεραπόδοση της οικονομίας για το 2024, που επέτρεψε στην κυβέρνηση να εφαρμόσει ένα μετρημένο και κοστολογημένο σχέδιο, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η δημοσιονομική σταθερότητα και ισορροπία, καθώς τις βάσεις για την αύξηση των κρατικών εσόδων έθεσαν η μείωση της φοροδιαφυγής, η αύξηση των μισθών και της απασχόλησης και ο εξορθολογισμός των κρατικών δαπανών.
Μέρος Η': Ρυθμίζεται σειρά ζητημάτων αρμοδιότητας της Γενικής Γραμματείας Δημοσιονομικής Πολιτικής του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, όπως ιδίως:
α) η διασφάλιση των αναγκαίων πόρων και η επικαιροποίηση της μεθοδολογίας και των διαδικασιών που ακολουθούνται για την εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία των ελεγκτικών υπηρεσιών, καθώς και φορέων με κρίσιμες αρμοδιότητες επί των δημοσίων οικονομικών,
β) η επέκταση των δικαιούχων του Κινήτρου Επίτευξης Δημοσιονομικών Στόχων στους υπηρετούντες στο Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο, 1162,
γ) η κάλυψη του νομοθετικού κενού που αφορά σε μετακινήσεις υπαλλήλων του δημοσίου με αναπηρία που χρήζουν συνοδού ή/και σκύλου βοηθείας, καθώς και σε μετακινήσεις συνοδών ασφαλείας,
δ) ο συμπληρωματικός προϋπολογισμός του τρέχοντος οικονομικού έτους, στο πλαίσιο της εξαγγελθείσας αύξησης του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων κατά πεντακόσια εκατομμύρια (500.000.000) ευρώ από το 2025 και για κάθε έτος εφεξής,
ε) η συμπλήρωση της αρμοδιότητας για το πρόγραμμα «Μίτος» και
στ) η παράταση εφαρμογής του μηχανισμού αυτόματης επιστροφής (clawback) φαρμακευτικής δαπάνης και δαπάνης υπηρεσιών υγείας του Εθνικού Οργανισμού Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (Ε.Ο.Π.Υ.Υ.), των νοσοκομείων του Εθνικού Συστήματος Υγείας (Ε.Σ.Υ.) και του Γενικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης (ΓΝΘ) Παπαγεωργίου, με στόχο τη συγκράτηση του ύψους των εν λόγω δαπανών, σε συνδυασμό ωστόσο με τη διατήρηση των αντισταθμισμάτων που είχαν προβλεφθεί με τον ν. 4837/2021 (Α΄ 178) προς όφελος της αναπτυξιακής προοπτικής της φαρμακοβιομηχανίας.
Μέρος Θ': Ρυθμίζεται η διαγραφή των οφειλών από δάνεια που χορήγησε το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων σε σοβαρά πληγέντες κατά το σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών της 28ης Φεβρουαρίου 2023 και στους στενούς τους συγγενείς, ως πρόσθετο μέτρο στήριξης των τραυματιών και των συγγενών τους.
Τροποποιούνται υφιστάμενες διατάξεις της φορολογίας περιουσίας, προκειμένου να δημιουργηθεί το κατάλληλο πλαίσιο για την κωδικοποίηση των ρυθμίσεων που αφορούν τη φορολογία της περιουσίας.
Η οργανωτική αναδιάρθρωση της Ελληνικής Αστυνομίας απαιτεί την ομαλή εκτέλεση του προϋπολογισμού του έτους 2025.
Αντιμετωπίζεται το ζήτημα της δυνατότητας απόσπασης, διάθεσης και υπηρεσιακής μετακίνησης Ελλήνων δημοσίων υπαλλήλων, προκειμένου να ενισχυθεί το έργο της Κυπριακής Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατά το πρώτο εξάμηνο του 2026.
Τέλος, αντιμετωπίζεται το ζήτημα της διασφάλισης της βιωσιμότητας και της απρόσκοπτης λειτουργίας της εταιρείας «ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΜΥΝΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Α.Β.Ε.Ε.», μέσω της παράτασης έως τις 22 Ιουνίου 2026 της δυνατότητας χορήγησης φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας, καθώς και της αναστολής μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης κατά της περιουσίας της.
Με βάση τη συνοδευτική ειδική έκθεση, από τις διατάξεις του νομοσχεδίου προκαλούνται -μεταξύ άλλων- τα ακόλουθα οικονομικά αποτελέσματα:
- Δαπάνη ποσού 500 εκατ. ευρώ, από την αύξηση των πιστώσεων του εθνικού σκέλους του Π.Δ.Ε. έτους 2025.
- Ενδεχόμενη δαπάνη σε περίπτωση αύξησης των ορίων της φαρμακευτικής δαπάνης για τα έτη 2026-2030, είτε κατά το ποσό που προσδιορίζεται για κάθε έτος [τετρακόσια εκατομμύρια (400.000.000) ευρώ] είτε για το ποσό που υπολείπεται του στόχου μείωσης για κάθε έτος, όσον αφορά το συνολικό ποσό επιστροφής clawback.
Επίσης, ετήσια δαπάνη από η θέσπιση επιδότησης με τη μορφή επιστροφής ποσού ενοικίου, ύψους 230 εκατ. ευρώ περίπου κατ' έτος, καθώς και ετήσια δαπάνη 360 εκατ. ευρώ περίπου για την οικονομική ενίσχυση ευάλωτων κοινωνικών ομάδων.
