Ένα νέο «νευρικό σύστημα» ελέγχων αποκτά η ΑΑΔΕ: το Σύστημα Προηγμένης Επιχειρησιακής Νοημοσύνης (Business Intelligence) και Ανάλυσης Δεδομένων, με προϋπολογισμό 6,2 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Ο στόχος είναι σαφής: Στοχευτικοί, γρήγοροι και τεκμηριωμένοι έλεγχοι, βασισμένοι σε πραγματικό χρόνο δεδομένα και αλγόριθμους Τεχνητής Νοημοσύνης.
Τι θα «βλέπει» σε πραγματικό χρόνο
Το νέο ΒΙ συνδέεται με βασικές ροές πληροφορίας: συναλλαγές μέσω POS, παραστατικά που ανεβάζουν οι επιχειρήσεις στο myDATA, το σύστημα Εισροών–Εκροών στα καύσιμα, αλλά και άλλες βάσεις της φορολογικής διοίκησης. Η ανάλυση γίνεται σχεδόν ακαριαία: τα δεδομένα εισέρχονται σε μια ενιαία «δεξαμενή», υφίστανται προεπεξεργασία και ενοποίηση και κατόπιν τρέχουν μοντέλα πρόβλεψης, εξόρυξης δεδομένων και στατιστικής ποσοτικής ανάλυσης. Όταν εντοπίζονται ασυνήθιστες αποκλίσεις – π.χ. ακατάγραπτος τζίρος σε σχέση με δηλωθέντα εισοδήματα ή «σπασμένες» συναλλαγές – το σύστημα παράγει ειδοποίηση (alert) προς τους ελεγκτικούς μηχανισμούς.
«Προφίλ» συμμόρφωσης για όλους
Κάθε ΑΦΜ θα αποκτά δυναμικό προφίλ ρίσκου. Για μισθωτούς, συνταξιούχους, ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και επιχειρήσεις, το ΒΙ θα αξιολογεί:
- τη συνέπεια στις υποβολές και πληρωμές,
- τα μοτίβα συναλλαγών έναντι ιστορικού και κλάδου,
- τις διασταυρώσεις με τρίτες πηγές (όπου επιτρέπεται),
- τη «συγγένεια» με άλλα ΑΦΜ (δίκτυα σχέσεων/συναλλαγών).
Έτσι, οι έλεγχοι μετακινούνται από τους δειγματοληπτικούς ελέγχους και τις καταγγελίες στις στοχευμένες παρεμβάσεις βάσει ρίσκου.
Τα βασικά use-cases που ενεργοποιούνται
- Σύνδεση με όλα τα πληροφοριακά συστήματα ελέγχου.
- Στοχοποίηση υποθέσεων με μαθηματικά μοντέλα κινδύνου.
- Έγκαιρη ανίχνευση πιθανής φοροδιαφυγής και λαθρεμπορίου.
- Ανακάλυψη «δυναμικών σχέσεων» μεταξύ φορολογουμένων (δίκτυα–αλυσίδες).
- Πρόβλεψη εσόδων/οφειλών και επιτήρηση της συμμόρφωσης ανά κλάδο/περιοχή.
Τεχνολογία και οργάνωση
Το έργο περιλαμβάνει ισχυρή αρχιτεκτονική δεδομένων, κοινό αποθετήριο μεταδεδομένων και εργαλεία ΑΙ/ML.
Παράλληλα συγκροτείται μονάδα ανάλυσης μαζικών δεδομένων και διασταυρώσεων, ώστε οι αναφορές, οι πίνακες ελέγχου (dashboards) και οι αποφάσεις να παράγονται και να διαμοιράζονται σε πραγματικό χρόνο.
Τι αλλάζει στην πράξη
- Ταχύτερα και «έξυπνα» alerts: οι ελεγκτές ενημερώνονται όταν κάτι ξεφεύγει από τα αναμενόμενα όρια.
- Λιγότερη όχληση στους συνεπείς: όσο πιο θετικό το προφίλ συμμόρφωσης, τόσο χαμηλότερη η πιθανότητα ελέγχου.
- Εστίαση στους «θορύβους»: POS, myDATA και καύσιμα δημιουργούν έναν συνεχή δείκτη κανονικότητας για κλάδους με υψηλή παραβατικότητα.
Ζητούμενο: Αποτελεσματικότητα με θεσμικές δικλίδες
Το «υπερόπλο» της ανάλυσης δεδομένων μπορεί να μειώσει το φορολογικό κενό σε ΦΠΑ και εισόδημα και να βελτιώσει την απόδοση εσόδων.
Το στοίχημα είναι η τεχνολογική ισχύς να συνοδευτεί από σαφείς κανόνες πρόσβασης/χρήσης δεδομένων, ιχνηλασιμότητα αποφάσεων των αλγορίθμων και τήρηση του πλαισίου προστασίας προσωπικών δεδομένων.
Μόνο έτσι η μετάβαση στους «έξυπνους» ελέγχους θα είναι και αποτελεσματική και θεσμικά θωρακισμένη.
