Προχθές συνελήφθη στην Ελλάδα ένας νεαρός Πολωνός για τη δολοφονία μιας νεαρής μαθήτριας στην Πολωνία. Ο νεαρός βρισκόταν στην Ελλάδα μέσω προγράμματος ανταλλαγής μαθητών, όταν οι πολωνικές αρχές τον ταυτοποίησαν ως δράστη της δολοφονίας και εξέδωσαν διεθνές ένταλμα σύλληψης. Αυτό που πρέπει να μας προβληματίσει στην υπόθεση είναι ότι ο νεαρός ζήτησε να δικαστεί στην Ελλάδα, φοβούμενος τις συνέπειες που θα αντιμετώπιζε στην Πολωνία. Η συνήγορός του υποστηρίζει πως η οικογένειά του δέχεται απειλές στη χώρα του.
Φοβάμαι πως ο πραγματικός λόγος που ζητά να δικαστεί στην Ελλάδα σχετίζεται με την αυστηρότητα της ποινής που θα του επιβληθεί.
Πριν λίγες μέρες, στη Θεσσαλονίκη, δύο άτομα σταμάτησαν σε φανάρι, έβγαλαν έναν συμπολίτη τους από το αυτοκίνητό του και τον ξυλοκόπησαν μπροστά στα μάτια του τρίχρονου παιδιού του, επειδή θεωρούσαν ότι οδηγούσε αργά.
Πιστεύετε πως το δικαστήριο θα τους τιμωρήσει με τρόπο που θα τους αποτρέψει από το να επαναλάβουν την πράξη τους; Ή μήπως η τιμωρία θα λειτουργήσει ως παράδειγμα για άλλους ώστε να αποφύγουν παρόμοιες ενέργειες;
Το πιθανότερο είναι να αποφύγουν το αυτόφωρο και, αν συλληφθούν, να δικαστούν μετά από 5-10 χρόνια, όταν οι μισοί μάρτυρες θα έχουν ξεχάσει τις λεπτομέρειες του περιστατικού.
Προχθές, μια ομάδα νεαρών κόλλησε αφίσα στην προθήκη του κυλικείου της πανεπιστημιούπολης στου Ζωγράφου. Όταν η ιδιοκτήτρια του καταστήματος αντέδρασε και κατέβασε την αφίσα, έπεσε θύμα ξυλοδαρμού. Η ομάδα των κουκουλοφόρων που προκάλεσε τα επεισόδια αποτελούνταν από 15-20 άτομα, τα οποία φορούσαν μαύρα ρούχα και κράνη και κρατούσαν ρόπαλα.
Η ιδιοκτήτρια του κυλικείου, κ. Γεωργία Τύρου, μίλησε στον τηλεοπτικό σταθμό OPEN σχετικά με το βίαιο περιστατικό εναντίον της: "Ήμασταν μέσα, ξεκινήσαμε την πρώτη μέρα λειτουργίας μετά από πολλά χρόνια, καθώς το κυλικείο βρισκόταν υπό κατάληψη. Ήμουν στο ταμείο, είχε λίγο κόσμο μέσα. Από μακριά ζήτησα να μην κολλάει αφίσες στο τζάμι, γιατί καθαρίζαμε όλο το Σαββατοκύριακο για να υποδεχθούμε τους φοιτητές. Εκείνος με αγνόησε. Βγήκα από το ταμείο και του ζήτησα ξανά ευγενικά να μην το κάνει. Του είπα: 'Σε παρακαλώ, μην κολλάς, γιατί θέλουμε να διατηρήσουμε το μαγαζί καθαρό και δεν θέλουμε συνθήματα'. Με αγνόησε παντελώς, με έπιασε από το χέρι, εγώ τον έσπρωξα ελαφρά και πήγα από την άλλη μεριά. Έβγαλε την αφίσα, νευρίασε και με χαστούκισε. Όπως με χαστούκισε, έφυγε το πινέλο με την κόλλα που κρατούσε, με αποτέλεσμα να μου μπει κόλλα στο αυτί..."
Η Αστυνομία έχει ήδη ξεκινήσει έρευνες για την πλήρη διαλεύκανση της υπόθεσης. Φέξε μου και γλίστρησα, που λέει και ο λαός...
Η Αστυνομία όφειλε να ακινητοποιεί τους 300 γνωστούς ταραξίες της Αθήνας πριν ξυλοφορτώσουν κάποιον, και η Δικαιοσύνη να τιμωρεί παραδειγματικά τις παραβατικές συμπεριφορές, ώστε να αποτρέπονται δυνητικοί μιμητές.
Το ίδιο βράδυ με τα επεισόδια στην Πολυτεχνειούπολη του Ζωγράφου, ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη εμφανίστηκε σε τηλεοπτική εκπομπή, επαινώντας την επιτυχή αποτροπή της υβριδικής εισβολής στον Έβρο πριν από τρία χρόνια. Πράγματι, στον Έβρο οι δυνάμεις ασφαλείας κατάφεραν να αποτρέψουν μια μεγάλης κλίμακας επίθεση, που στόχευε στην εισβολή και την κατάλυση της εθνικής κυριαρχίας μέσω του ελέγχου των συνόρων.
Στην Ιατρική, τη Νομική, και την Πολυτεχνειούπολη του Ζωγράφου, όμως, οι δυνάμεις προστασίας του πολίτη και των πολιτικών ελευθεριών αποτυγχάνουν καθημερινά να επιτελέσουν στοιχειωδώς το έργο τους.
Μια κοινωνία που βρίσκεται υπό εσωτερική κατάρρευση είναι απίθανο να αποτρέψει μια εξωτερική εισβολή.
Μήνυμα 1: Είναι η Δημοκρατία η λύση;
Καλημέρα Κώστα,
Η σημερινή επιστολή της φίλης, της κυρίας Λιάπη, έχει μεγάλο ενδιαφέρον, όπως και η συζήτηση για το αν τελικά η δημοκρατία αποτελεί περισσότερο λύση ή περισσότερο πρόβλημα. Δεν νομίζω ότι θα μπορούσε οποιοσδήποτε λογικός άνθρωπος, όσο και να πιστεύει στη Δημοκρατία, να δώσει, ελαφρά τη καρδία, την άμεση εξουσία στον λαό. Ιδίως δεδομένων των επιλογών του λαού αυτού τις οποίες έχουμε δει τις τελευταίες δεκαετίες. Με μισή καρδιά ναι, ίσως.
Στη ζωή δεν υπάρχει κάποια λύση που να είναι πάντοτε η καλύτερη, ανεξαρτήτως των συνθηκών. Προφανώς, το ίδιο ισχύει και με τη Δημοκρατία. Αυτό διότι η Δημοκρατία, όπως και οποιοδήποτε σύστημα, στην ουσία αποτελεί ένα πακέτο πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων άρρηκτα δεμένα μεταξύ τους.
Η αξία της Δημοκρατίας είναι γνωστή. Άλλωστε και η νίκη 10.000 ανθρώπων στον Μαραθώνα, απέναντι σε μία πανίσχυρη αυτοκρατορία με πολύ περισσότερο στρατό και πόρους, δικαίως αποδίδεται στο δημοκρατικό πολίτευμα, αφού θεωρείται απίθανο ότι οι Αθηναίοι (και 1.000 Πλαταιείς) θα πολεμούσαν με τόσο ζήλο προς χάρην ενός τυράννου. Δυστυχώς, όμως υπάρχουν και τα γνωστά προβλήματα με το δημοκρατικό πολίτευμα.
Αυτό στο οποίο είναι - μακράν - περισσότερο ευάλωτη η Δημοκρατία είναι ο λαϊκισμός. Από την εμπειρία έχουμε δει ότι ελάχιστες φορές μία δημοκρατική κοινωνία αντιστάθηκε επιτυχώς στον λαϊκισμό. Ένα από τα ελάχιστα σύγχρονα παραδείγματα που μου έρχονται στο μυαλό είναι αυτό των Ελβετών που καταψήφισαν την πρόταση να εργάζονται λιγότερες ώρες (επειδή ήθελαν να αποφύγουν την μείωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας τους). Αναρωτιέμαι, θα συνέβαινε ποτέ κάτι τέτοιο στην Ελλάδα;
Λόγω αυτού και των λοιπών προβλημάτων, έχω καταλήξει ότι η Δημοκρατία ναι μεν θα μπορούσε να λειτουργήσει, ακόμα και σε μία πολυπληθής κοινωνία όπως η δική μας, αλλά μόνο υπό ένα πολύ αυστηρά μελετημένο πλαίσιο ελέγχων και συστημάτων ασφαλείας (που και αυτά έχουν τα μειονεκτήματά τους, κυρίως την έλλειψη ευελιξίας). Κυρίως θα έπρεπε να υπάρχουν πολλές και ισχυρές δικλείδες ασφαλείας απέναντι στον λαϊκισμό. Π.χ. να μην μπορεί η εκάστοτε κυβέρνηση να αυξάνει μισθούς Δημοσίου & συντάξεις. Εκεί βέβαια θα πρέπει να ορίσεις τον μηχανισμό βάση του οποίου θα αλλάζουν οι μισθοί-συντάξεις, κάτι το οποίο θα προσπαθήσει η εκάστοτε κυβέρνηση να χειραγωγήσει με κάποιον τρόπο, που σημαίνει ότι ο νομοθέτης θα πρέπει να έχεις σκεφτεί σε βάθος πολλών επιπέδων ώστε να φροντίσει να κλειδώσει ακόμα και το παραμικρό "παραθυράκι". Κάτι εξαιρετικά δύσκολο, διότι οι λαϊκιστές έχουν αποδειχτεί εξαιρετικά εφευρετικοί όταν πρόκειται για την εξασφάλιση της εξουσίας. Ίσως, ακόμα και ανέφικτο.
Το δίχτυ ασφαλείας της πλήρους θωράκισης του συστήματος από τους λαϊκιστές (κοινώς Plan B) είναι η μόρφωση και ωριμότητα των ψηφοφόρων. Κάτι για το οποίο - ιστορικώς - δεν φημίζεται η ανθρώπινη κοινωνία, ιδίως η Ελληνική. Σκέψου τι είδους άνθρωπος απαιτείται για να πει "όχι" σε αύξηση του μισθού του. Πρέπει να έχει την οικονομική γνώση του πού θα οδηγήσει ένα τέτοιο λάθος (1) και την ωριμότητα ώστε να προτιμήσει το μακροπρόθεσμο κοινό καλό από το βραχυπρόθεσμο προσωπικό όφελος (2). Ο μέσος σύγχρονος Έλληνας δεν διαθέτει - προς το παρόν τουλάχιστον - κανένα από τα δύο.
Σημαντικό για να λειτουργήσει σωστά η δημοκρατία είναι και η ενημέρωση. Πρέπει να μιλήσεις και να εξηγήσεις στον κόσμο, όπως θα έκανες με ένα παιδί, τι πραγματικά θα σήμαινε η αύξηση μισθών-συντάξεων. Κυρίως τις αρνητικές συνέπειες. Να μην έχει ο πολίτης την δικαιολογία ότι δεν είχε προειδοποιηθεί. Δεν είναι αυτονόητο ότι όλοι γνωρίζουν βασικά οικονομικά. Ούτε είναι αναγνωρισμένη η τεράστια αξία της επικοινωνίας. Έχει μεγάλη σημασία να γνωρίζει ο πολίτης τι γίνεται και γιατί, αντί να τον έχεις στα τυφλά. Μίλα, εξήγησε, επικοινώνησε. Έχεις να κάνεις με άνθρωπο, όχι με σκύλο. Εάν δεν καταλάβει τι κάνεις και γιατί, πώς θα σε στηρίξει; Και αν δεν σε στηρίξει μάλλον θα σε πολεμήσει...
Υπό την άμεση Δημοκρατία, για να ψηφίσει ο πολίτης για κάποιο θέμα, θα έπρεπε να υπάρχει θεσμοθετημένη και μία προσεκτικά σχεδιασμένη διαδικασία για τον δημόσιο διάλογο με αντιπροσώπευση όλων των απόψεων. Κάτι πολύ πιο δύσκολο από όσο ακούγεται. Σε περίπτωση που κάποιος θεωρεί ότι κάτι τέτοιο δεν είναι δύσκολο, αυτομάτως είναι ακατάλληλος για να το φέρει εις πέρας.
Κλείνοντας, έτσι λοιπόν καταλήγει ένας άνθρωπος που επί της αρχής πιστεύει στη Δημοκρατία, όπως εγώ, να έχει σοβαρές αμφιβολίες για το κατά πόσον είναι εφικτή. Πιστεύω, χωρίς να είμαι βέβαιος για αυτό, ότι ίσως η λύση να είναι η βουτιά στο κενό με οδηγό την ελπίδα. Δηλαδή να δοθεί η άμεση εξουσία στον λαό με την ελπίδα ότι η ανάληψη της ευθύνης (διότι μην κοροϊδευόμαστε, για ευθύνη πρόκειται) θα τον κάνει να ωριμάσει. Η ελπίδα αυτή έχει βάση, διότι ιστορικά έχουμε δει παραδείγματα όπου κάποιος "προβληματικός" άνθρωπος μεταμορφώθηκε με την ανάληψη ευθυνών. Όπως, για παράδειγμα, ο Καραϊσκάκης όπου από "ρεμάλι" (όπως θα τον χαρακτηρίζαμε σήμερα) μεταμορφώθηκε σε ήρωα όταν έπεσε πάνω του το βάρος του αγώνα. Προφανώς, το να λειτουργήσει αυτό σε συλλογικό επίπεδο είναι πιο δύσκολο από ότι σε ατομικό... Είναι βασικά κορώνα-γράμματα: είτε καταστροφή ή το τέλος της παρακμής.
Φιλικά,
Αλέξανδρος Αγγελής
